Στον διπλασιασμό των νέων αγροτών έως το 2040 στοχεύει η Κομισιόν
Μια νέα, φιλόδοξη στρατηγική για την ανανέωση των γενεών στη γεωργία ετοιμάζεται να παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG AGRI) στο περιθώριο της επόμενης ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στις 21 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με προσχέδιο που κυκλοφόρησε στις Βρυξέλλες, η Κομισιόν θέτει στόχο τον διπλασιασμό του ποσοστού των νέων αγροτών στην ΕΕ έως το 2040, από το σημερινό 12%, και ταυτόχρονα προτείνει τουλάχιστον το 6% των γεωργικών δαπανών των κρατών-μελών στο πλαίσιο της ΚΑΠ να δεσμεύεται υπέρ της ανανέωσης των γενεών.
Πρόκειται για μια στρατηγική που φιλοδοξεί να αναστρέψει τη γήρανση του ευρωπαϊκού αγροτικού πληθυσμού και να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα, θέτοντας την ανανέωση των γενεών στο επίκεντρο της αγροτικής πολιτικής.
Η Κομισιόν επιδιώκει, μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, οι αγρότες κάτω των 40 ετών να φτάσουν το 24% του συνόλου, διπλασιάζοντας ουσιαστικά το σημερινό ποσοστό. Για να επιτευχθεί αυτό, το σχέδιο προβλέπει ότι κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να καταρτίσει έως το 2028 μια εθνική στρατηγική ανανέωσης γενεών στη γεωργία, συνδυάζοντας πολιτικές της ΚΑΠ, εθνικά αγροτικά προγράμματα, καθώς και φορολογικά και κοινωνικά εργαλεία.
Όπως επισημαίνουν οι αξιωματούχοι της DG AGRI, «η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού δεν είναι απλώς δημογραφική πρόκληση, αλλά στρατηγικό ζήτημα για την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης». Σήμερα, η μέση ηλικία των Ευρωπαίων αγροτών είναι τα 57 έτη, με μόλις το 12% κάτω των 40 ετών, ενώ από αυτούς μόνο το 2,5% είναι γυναίκες.
«Το μέλλον της διατροφικής ασφάλειας στην Ευρώπη στηρίζεται στους ώμους της επόμενης γενιάς των αγροτών», τονίζουν χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι η ανανέωση των γενεών αποτελεί «ζήτημα στρατηγικής αυτονομίας και ευρωπαϊκής ασφάλειας».
Πέντε βασικοί άξονες
Η νέα Στρατηγική για την Ανανεώση των Γενεών στη Γεωργία αναπτύσσεται γύρω από πέντε βασικούς πυλώνες:
- Πρόσβαση σε πίστωση και χρηματοδότηση, με ευνοϊκά δάνεια και εγγυήσεις για νέους επαγγελματίες του αγροτικού χώρου.
- Πρόσβαση στη γνώση και στις δεξιότητες, με νέα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.
- Πρόσβαση στη γη, μέσω φορολογικών κινήτρων, μηχανισμών διαδοχής και εθνικών γαιών.
- Ανθεκτικότητα και αξιοπρεπές εισόδημα, ώστε οι νέοι αγρότες να μπορούν να ζουν και να εργάζονται βιώσιμα στην ύπαιθρο.
- Διαδοχή και συνταξιοδότηση, για να ενθαρρύνεται η ομαλή μεταβίβαση των εκμεταλλεύσεων.
Σε κάθε κεφάλαιο του προσχεδίου περιλαμβάνονται παραδείγματα καλών πρακτικών από κράτη-μέλη, με στόχο να αποτελέσουν οδηγό για τα εθνικά σχέδια.
Οι δράσεις θα υλοποιηθούν σε τρία επίπεδα: Mέσα από τα μέτρα της ΚΑΠ, μέσω άλλων ευρωπαϊκών πολιτικών, αλλά και με πρωτοβουλίες των κρατών-μελών, που διατηρούν την κύρια αρμοδιότητα σε τομείς όπως η πρόσβαση στη γη, η φορολογία, η εκπαίδευση και οι συντάξεις.
«Starter pack»
Κεντρική θέση στη νέα στρατηγική κατέχει το λεγόμενο «Starter Pack» για νέους αγρότες, το οποίο περιλαμβάνει:
- Ενίσχυση πρώτης εγκατάστασης.
- Μειούμενη (degressive) εισοδηματική στήριξη.
- Επενδυτικά κίνητρα.
- Πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω εγγυημένων δανείων.
Παράλληλα, προβλέπονται συμπληρωματικά μέτρα για νεοφυείς επιχειρήσεις, καινοτόμες εταιρικές σχέσεις, εκπαίδευση, προγράμματα διαδοχής, καθώς και υπηρεσίες ανακούφισης για βελτίωση της ισορροπίας επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.
Όλα αυτά θα είναι προσβάσιμα από ένα ενιαίο ψηφιακό σημείο εισόδου σε κάθε κράτος-μέλος, ώστε να απλουστευθεί η διαδικασία για τους νέους δικαιούχους. Η επίτροπος Χάνσεν, η οποία έχει αναλάβει προσωπικά τον φάκελο, τονίζει ότι «η στήριξη των νέων ανθρώπων που θέλουν να παραμείνουν στη γη ή να επενδύσουν στη γεωργία είναι επένδυση στο μέλλον της ίδιας της Ευρώπης».
Επόμενη γενιά
Στο οικονομικό σκέλος, η Επιτροπή προτείνει τα κράτη-μέλη να διπλασιάσουν τα ποσά της ΚΑΠ που προορίζονται για την ανανέωση των γενεών, ώστε να φτάσουν τουλάχιστον στο 6% των δεσμευμένων κονδυλίων για τη γεωργία.
Το ποσοστό αυτό θα ενισχυθεί επιπλέον με κεφάλαια από τα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης (NRP), για να εξασφαλιστεί η επαρκής χρηματοδότηση των εθνικών στρατηγικών.
Η Επιτροπή θα εκδίδει συστάσεις στο πλαίσιο της ΚΑΠ, στη συνέχεια θα αξιολογεί τα εθνικά σχέδια βάσει του στόχου αυτού και της προόδου εφαρμογής, χρησιμοποιώντας τα ως μηχανισμό καθοδήγησης και ελέγχου. Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στο έγγραφο, «μέσα από τον συνδυασμό δεσμευτικού εθνικού σχεδιασμού, μετρήσιμων στόχων και καθοδήγησης της Επιτροπής, η ΚΑΠ καθίσταται μοχλός ανανέωσης, επιτρέποντας στους νέους αγρότες να οικοδομήσουν βιώσιμες σταδιοδρομίες και διασφαλίζοντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας».
Συνεργασία όλων
Οι αξιωματούχοι της DG AGRI καταλήγουν, τονίζοντας ότι η επιτυχία της στρατηγικής «απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ εθνικών και περιφερειακών αρχών, αλλά και αγροτών όλων των γενεών». Όπως υπογραμμίζουν, πέρα από τη χρηματοδότηση, χρειάζεται πολιτική ηγεσία, θεσμική συνέχεια και μακροπρόθεσμη δέσμευση.
«Μόνο μέσα από τη συνεργασία, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα των αγροτικών πραγματικοτήτων και την αποφασιστικότητα των νέων ανθρώπων της υπαίθρου μπορεί να ξεκλειδωθεί το δυναμικό της επόμενης γενιάς», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο προσχέδιο.
Η στρατηγική αυτή, εφόσον εγκριθεί, θα αποτελέσει τη σημαντικότερη πολιτική πρωτοβουλία της ΕΕ για τους νέους αγρότες των τελευταίων 20 ετών, δίνοντας το μήνυμα ότι η Ευρώπη επενδύει στην ανανέωση, τη βιωσιμότητα και το μέλλον της γεωργίας της.
