Τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) δημοσίευσε επιστημονική και τεχνική καθοδήγηση που θα βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει τους νέους κανόνες σχετικά με τα τρόφιμα που προορίζονται για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς. Μέχρι σήμερα, τα τρόφιμα αυτά ονομάζονται «τρόφιμα ειδικής διατροφής». Σύμφωνα με τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων ως «τρόφιμα ειδικής διατροφής» ορίζονται «τα τρόφιμα τα οποία, λόγω της ειδικής σύνθεσής τους ή της ειδικής επεξεργασίας κατά την παρασκευή τους, διακρίνονται σαφώς από τα τρόφιμα συνήθους κατανάλωσης, ανταποκρίνονται στον δηλούμενο θρεπτικό προορισμό τους και κατά τη διάθεσή τους στο εμπόριο δηλώνεται ότι επιτελούν τον προορισμό αυτόν». Ως «ειδική διατροφή» νοείται εκείνη που ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες διατροφής:
i) ορισμένων κατηγοριών ατόμων, των οποίων έχει διαταραχθεί η πεπτική λειτουργία ή ο μεταβολισμός,
ii) ορισμένων κατηγοριών ατόμων που βρίσκονται σε ειδική κατάσταση της φυσιολογίας τους και που μπορούν, επομένως, να ωφεληθούν ιδιαίτερα από την ελεγχόμενη κατανάλωση ορισμένων ουσιών των τροφίμων,
iii) υγιών βρεφών ή νηπίων.
Γιατί, όμως, η ονομασία τους αλλάζει σε «τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς»; Ποια είναι αυτά τα προϊόντα και πώς θα λειτουργήσουν οι νέοι κανόνες; Οι ειδικοί της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των τροφίμων σε θέματα διατροφής μας απαντούν σε βασικά ερωτήματα.
Ολα όσα πρέπει να γνωρίζετε μέσα από έξι ερωτήσεις
Τι είναι τα τρόφιμα που προορίζονται για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς;
Τα τρόφιμα αυτά έχουν σχεδιαστεί για να τροφοδοτούν τους ασθενείς οι οποίοι, λόγω συγκεκριμένης ασθένειας, διαταραχής ή ιατρικής κατάστασης, έχουν διατροφικές ανάγκες που δεν μπορούν να καλυφθούν με την κατανάλωση συνήθων τροφών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, τα τρόφιμα αυτά προορίζονται για ασθενείς που έχουν περιορισμένη ικανότητα να λάβουν, να χωνέψουν, να απορροφήσουν και να μεταβολίσουν συνηθισμένα τρόφιμα, ή ορισμένα θρεπτικά στοιχεία. Επίσης, απευθύνονται σε όσους έχουν άλλες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά, των οποίων η ιατρικώς διαιτητική διαχείριση δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τροποποίηση της κανονικής δίαιτας. Τα τρόφιμα που προορίζονται για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο υπό ιατρική επίβλεψη και πρέπει να φέρουν σήμανση σχετικά με την προβλεπόμενη χρήση τους.
Πώς διατίθενται στην αγορά τα τρόφιμα αυτά;
Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων μπορούν να τοποθετήσουν ένα τέτοιο προϊόν στην αγορά μετά την κοινοποίηση μιας εθνικής αρχής, υπό την προϋπόθεση ότι το προϊόν συμμορφώνεται με τους σχετικούς κανόνες της ΕΕ. Αυτό το σύστημα κοινοποίησης έχει σχεδιαστεί για να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική παρακολούθηση των εν λόγω τροφίμων στα κράτη-μέλη.
Γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων να αλλάξει τον κανονισμό;
Τα κράτη-μέλη αναφέρουν ότι υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός προϊόντων που διατίθενται στην αγορά ως τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς, αλλά ότι, σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν αμφιβολίες ως προς το αν τα προϊόντα αυτά πληρούν τον κανονιστικό ορισμό της συγκεκριμένης κατηγορίας. Αυτό καθιστά την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για τα εν λόγω τρόφιμα όλο και πιο δύσκολη και μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικές ερμηνείες και προσεγγίσεις για την εφαρμογή μεταξύ των κρατών-μελών. Για παράδειγμα, ένα προϊόν μπορεί να χαρακτηριστεί ως συμπλήρωμα διατροφής σε ένα έδαφος και ως τρόφιμο για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς στο άλλο. Στο πλαίσιο αυτό, μια νέα νομική διάταξη έχει συμπεριληφθεί στον κανονισμό που θα ισχύσει στο μέλλον στην ΕΕ για να εξασφαλιστεί μια πιο συνεκτική προσέγγιση για την ταξινόμησή τους.
Τι καλύπτει ο νέος κανονισμός;
Ο κανονισμός για τα τρόφιμα που προορίζονται για ειδικές ομάδες ή (ΕΕ) αριθ. 609/2013 ισχύει για τα παρασκευάσματα για βρέφη, τα μεταποιημένα δημητριακά και τις παιδικές τροφές και για προϊόντα για τον έλεγχο του βάρους. Καταργεί και αντικαθιστά το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο για τα προϊόντα που ήταν γνωστά ως «τρόφιμα που προορίζονται για ειδική διατροφή» και θα τεθεί σε ισχύ τον Ιούλιο του 2016. Μία από τις διατάξεις του επιτρέπει στην Επιτροπή να παρέμβει και να αποφασίσει αν ένα συγκεκριμένο τρόφιμο που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της πρέπει να κατατάσσεται ως ειδικό τρόφιμο με ιατρικό σκοπό ή όχι.
Πώς θα συμμετάσχει η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων στον νέο κανονισμό;
Εάν η επιτροπή αποφασίσει να παρέμβει, μπορεί να ζητήσει από την EFSA να αξιολογήσει πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεση και τις προτεινόμενες χρήσεις του προϊόντος, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η απόφασή της στηρίζεται σε έγκυρες επιστημονικές αρχές. Εν αναμονή του νέου αυτού έργου, η επιτροπή ζήτησε από την EFSA να συντάξει ένα πρότυπο, που θα πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την παροχή φακέλων.
Ποιες πληροφορίες θα περιλαμβάνουν οι φάκελοι;
Το πρότυπο χωρίζεται σε έξι ενότητες, που περιλαμβάνουν τεχνικά δεδομένα σχετικά με το διατροφικό προφίλ του προϊόντος, τον πληθυσμό-στόχο ασθενών και την ασθένεια, τη διαταραχή ή την παθολογική κατάσταση που καλείται να αντιμετωπίσει. Κυρίως, ο φάκελος θα πρέπει να εξηγήσει γιατί η χρήση του συγκεκριμένου προϊόντος διατροφής είναι απαραίτητη και γιατί είναι πιο πρακτικό και ασφαλές σε σχέση με τα συνήθη τρόφιμα.
Βικτωρία Αποστολοπούλου
