Το γύρισμα του χρόνου δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία μεταξύ μας συμφωνία. Συγχρόνως, όμως, η Πρωτοχρονιά είναι φορτισμένη με έντονη συμβολική σημασία. Τα μηνύματα πολιτικών προσώπων αποτελούν έναν καθρέφτη των προτεραιοτήτων τους. Τι μηνύματα, λοιπόν, μας έρχονται από τις μακρινές Βρυξέλλες;
Για τον Ιρλανδό Επίτροπο Γεωργίας, Φιλ Χόγκαν, (μας επισκέφθηκε τον Οκτώβριο με αφορμή το συνέδριο των COPA-COGECA και της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ), οι ευχές του για το 2017 συμπυκνώνονται σε μία φράση: Για μια πιο ισχυρή και πιο δίκαιη διατροφική αλυσίδα, (και όταν λέμε διατροφική αλυσίδα εννοούμε όλα τα επί μέρους στάδια από την πρωτογενή παραγωγή, το χωράφι ή τον στάβλο, μέχρι το τελικό τρόφιμο στο πιάτο ή στο ποτήρι του καταναλωτή).
Πρόσφατα, τον Δεκέμβριο 2016, επί σλοβακικής προεδρίας, το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας κατέληξε σε μία ομόφωνη απόφαση για την ενίσχυση της θέσης των αγροτών στην αγροδιατροφική αλυσίδα και για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
Το Συμβούλιο εστίασε την προσοχή του στα παρακάτω ζητήματα:
Οι αγρότες αποτελούν τον πιο ευάλωτο κρίκο στην αγροδιατροφική αλυσίδα, παρά τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των χωρών και παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέχρι τώρα.
Τα ρίσκα αποτελούν εγγενή παράγοντα στις αγροδιατροφικές επιχειρήσεις, ωστόσο η κατανομή τους δεν είναι αρμονικά κατανεμημένη, καθώς συχνά οι αγρότες σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος. Η διαχείριση των κινδύνων απαιτεί συνδυασμό μέτρων σε επίπεδο κοινοτικό με εθνικό, ακόμη και τοπικό.
Ένα τέτοιο εργαλείο μπορούν να αποτελέσουν οι μελλοντικές αγορές (future markets), ειδικά σε εποχές αυξημένων διακυμάνσεων των τιμών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να βελτιώσει τη θέση των παραγωγών με μέτρα για την ανάπτυξη των οργανώσεων παραγωγών, συμπεριλαμβανομένων και των συνεταιρισμών. Επειδή παρατηρούνται σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών, για αυτό πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω η οργάνωση και η συνεργασία μεταξύ των αγροτών της ΕΕ, ενισχύοντας τις οργανώσεις παραγωγών και την καθετοποίηση της συνεργασίας μεταξύ των κρίκων της διατροφικής αλυσίδας, μέσα στο πλαίσιο των διεπαγγελματικών οργανώσεων. Επίσης, θα πρέπει να αυξηθεί η διαφάνεια, προκειμένου να διευκρινίζονται καλύτερα οι παρεκκλίσεις στο δίκαιο του ανταγωνισμού από τις οργανώσεις παραγωγών, σεβόμενοι όμως τις υπάρχουσες συνεταιριστικές δομές.
Η διατροφική αλυσίδα περιλαμβάνει και τους καταναλωτές και για αυτό θα πρέπει να μειωθεί η ασύμμετρη πληροφόρηση, αυξάνοντας τη διαφάνεια των αγορών, ιδίως όσον αφορά την ενημέρωση σχετικά με τις τιμές και τα περιθώρια κέρδους σε όλα τα επίπεδα, ενώ παράλληλα θα μειώνονται οι διοικητικές επιβαρύνσεις και τα κόστη.
Για αυτό, το Συμβούλιο χαιρετίζει τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου Αγοράς για το γάλα και για το κρέας, καλώντας να επεκταθεί σε όλα τα στάδια της αλυσίδας πέραν του αγρότη-κτηνοτρόφου.
Αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών
Αν και η κατάσταση διαφέρει μεταξύ των χωρών-μελών, ωστόσο, λόγω της μειωμένης διαπραγματευτικής τους δύναμης, συχνά οι αγρότες υφίστανται πρακτικές οι οποίες σε γενικές γραμμές παρεκκλίνουν από την καλή εμπορική συμπεριφορά και είναι αντίθετες με την καλή πίστη και τη δίκαιη συναλλαγή.
Αυτού του είδους οι πρακτικές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων παραδειγμάτων, τις απαράδεκτα καθυστερημένες πληρωμές, την άδικη μετατόπιση του κόστους ή του ρίσκου, τις μονομερείς ή αναδρομικές αλλαγές στα συμβόλαια ή ακόμη και τον τερματισμό τους.
Ήδη, 20 χώρες-μέλη έχουν υιοθετήσει εθνικές νομοθεσίες και πρωτοβουλίες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Το Συμβούλιο επισημαίνει τη θετική συμμετοχή των εθελοντικών πρωτοβουλιών, ωστόσο ταυτόχρονα αναγνωρίζει τα περιορισμένα τους όρια και για αυτό θα μπορούσαν να είναι συμπληρωματικά με αντίστοιχα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ. Μια τέτοια νομοθετική κατεύθυνση είχε την ισχυρή υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην απόφασή του τον Ιούνιο του 2016.
Το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία να αποφευχθούν γραφειοκρατικές διαδικασίες και για αυτό κάθε κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ θα πρέπει να είναι ευέλικτο και να λαμβάνει υπόψη τα διαφορετικά νομικά καθεστώτα των χωρών-μελών. Παράλληλα, θα πρέπει να δώσει έναν βασικό ορισμό αυτών των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και να προβλέψει τη δυνατότητα για ανώνυμες καταγγελίες, οι οποίες θα ξεπερνούν τον «παράγοντα του φόβου» μέσω ενός ανεξάρτητου οργανισμού έρευνας και επιβολής αποτελεσματικών κυρώσεων.
