Ετήσια έκθεση DG AGRI: Αιτία της επιτήρησης του ΟΠΕΚΕΠΕ η εκτόξευση των «σφαλμάτων» με το ΟΣΔΕ 2022

Τελευταίος στην αξιολόγηση μεταξύ των 72 Οργανισμών Πληρωμών της ΕΕ βρίσκεται για το έτος πληρωμών 2023/2024 (δηλώσεις ΟΣΔΕ 2023) ο ΟΠΕΚΕΠΕ. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση πεπραγμένων της Γενικής Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης (DG AGRI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2024, ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο μόνος εκ των 72 που βρίσκεται σε επιτήρηση. Επίσης, μαζί με τον αντίστοιχο Οργανισμό Πληρωμών των Καναρίων Νήσων (Ισπανία) είναι οι δύο μοναδικοί οργανισμοί για τους οποίους η DG AGRI διεξήγαγε το 2024 λογιστικό έλεγχο (audit) πληρωμών των άμεσων ενισχύσεων. Ο Οργανισμός των Καναρίων Νήσων πέρασε τον έλεγχο. Σύμφωνα, όμως, με το παρακάτω σημείωμα της αρμόδιας Διεύθυνσης της Κομισιόν, ο ΟΠΕΚΕΠΕ πέρασε στην επιτήρηση:

«Υπάρχουν διάφορα διατομεακά ζητήματα στον Οργανισμό Πληρωμών GR01-OPEKEPE που αξίζουν προσοχή. Έχουν προκύψει σοβαρά ζητήματα, όσον αφορά τη συμμόρφωση του Οργανισμού Πληρωμών με τα κριτήρια διαπίστευσης, τα οποία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Πιστοποίησης, δεν έχουν ακόμη επιλυθεί. Ο Οργανισμός Πληρωμών τέθηκε σε επιτήρηση τον Σεπτέμβριο του 2024. Όσον αφορά τις δαπάνες του ΟΣΔΕ, στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ, ο έλεγχος συμμόρφωσης της DG AGRI και το έργο του Οργανισμού Πιστοποίησης αποκάλυψαν μια σειρά από πιθανές σοβαρές ελλείψεις σε σχέση με την εφαρμογή του συστήματος αναγνώρισης των γεωργικών αγροτεμαχίων (έγκαιρη ενημέρωση, μέγιστη επιλεξιμότητα για βοσκότοπους και περιοχές με φυσικούς περιορισμούς), καθώς και στον σχεδιασμό και τη λειτουργία του συστήματος διαχείρισης και ελέγχου (σύστημα κυρώσεων, ρήτρα παράκαμψης, διαθέσιμη γη, γεωργική δραστηριότητα, όροι επιλεξιμότητας). Ως αποτέλεσμα, διατυπώθηκε επιφύλαξη που καλύπτει όλες τις παρεμβάσεις του ΟΣΔΕ».

Το έτος στο οποίο αναφέρεται το σημείωμα ήταν το πρώτο έτος εφαρμογής της νέας ΚΑΠ (2023-2027) και οι πληρωμές αφορούν τις δηλώσεις ΟΣΔΕ του 2023. Σύμφωνα με την DG AGRI, οι άμεσες ενισχύσεις που διαχειρίστηκε ο Οργανισμός εκείνη τη χρονιά ήταν 1.958.068.617,94 ευρώ (18 παρεμβάσεις). Από αυτές, οι 17 παρεμβάσεις, συνολικού ύψους 1.793.356.046,43 ευρώ, πληρώθηκαν με «μη λειτουργικό σύστημα διαχείρισης», όπως το αξιολόγησε η Διεύθυνση. Μία παρέμβαση ύψους 164.712.571,51 ευρώ πληρώθηκε με «μερικώς λειτουργικό σύστημα».

Δυστυχώς, δεν μπορεί να συγκρίνει κανείς το σύστημα αξιολόγησης των Οργανισμών Πληρωμών διαχρονικά, γιατί άλλαξε την πρώτη χρονιά εφαρμογής της νέας ΚΑΠ. Σίγουρα, όμως, τα «καμπανάκια» είχαν χτυπήσει. Έτσι, στην απολογιστική έκθεση της DG AGRI του 2022 (σ.σ. αφορά τις πληρωμές με βάση τις δηλώσεις ΟΣΔΕ 2021), το προσαρμοσμένο ποσοστό σφάλματος στις πληρωμές των άμεσων ενισχύσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν 2,19%, με όριο το 2%, για να διατυπώσει επιφύλαξη η Κομισιόν για ένα ποσό 42,14 εκατ. ευρώ. Χαρακτηριστικά, εκείνη τη χρονιά, το όριο του 2% το πέρασαν 21 από τους τότε 69 πιστοποιημένους Οργανισμούς Πληρωμών σε όλη την ΕΕ.

Τριπλασιασμός του ποσού για το οποίο διατύπωσε επιφύλαξη η Κομισιόν

Στην απολογιστική έκθεση της DG AGRI του 2023 (σ.σ. αφορά τις πληρωμές με βάση τις δηλώσεις ΟΣΔΕ 2022), το προσαρμοσμένο ποσοστό σφάλματος στις πληρωμές των άμεσων ενισχύσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ αυξήθηκε στο 6,38%, όντας το δεύτερο μεγαλύτερο σε όλη την ΕΕ. Αντίστοιχα, τριπλασιάστηκε και το ποσό για το οποίο διατύπωσε επιφύλαξη η Κομισιόν: 126,64 εκατ. ευρώ. Αυτή ήταν και η αιτία που ο Οργανισμός μπήκε σε επιτήρηση τον Σεπτέμβριο του 2024.

Στην τελευταία έκθεση, η DG AGRI αναφέρεται αναλυτικά στο Σχέδιο Δράσης (Action Plan) για τη βελτίωση των συστημάτων του ΟΠΕΚΕΠΕ. Όμως, αφού αξιολογεί το σύστημα διαχείρισης πληρωμών ως μη λειτουργικό σχεδόν στο σύνολό του, αποφασίζει να κατακυρώσει 392,2 εκατ. ευρώ ως δημοσιονομική διόρθωση, μόνο για το κομμάτι των άμεσων ενισχύσεων. Σχετικά με τα τομεακά προγράμματα, διατυπώνει σοβαρή επιφύλαξη για τον τομέα Οίνου και Μελισσοκομίας και σχετικά με τις παρεμβάσεις αγροτικής ανάπτυξης μιλά για προσαρμοσμένο ποσοστό σφάλματος στις πληρωμές 7,45%. Επιπλέον, η DG AGRI βάζει στο στόχαστρο τα επιχειρησιακά προγράμματα των οργανώσεων παραγωγών φρούτων και λαχανικών και την προώθηση αγροτικών προϊόντων. «Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ένα προσαρμοσμένο ποσοστό σφάλματος 10% για αυτά τα μέτρα», όπως αναφέρεται στο σχετικό σημείωμα και, ως εκ τούτου, διατυπώθηκαν οι αντίστοιχες επιφυλάξεις.

«Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα διατομεακά ζητήματα και διάφορες πληρωμές του
ΟΠΕΚΕΠΕ με πολύ υψηλά ποσοστά σφάλματος», αναφέρει η Διεύθυνση της Κομισιόν, «το κράτος-μέλος θα πρέπει να θεσπίσει στοχευμένες διορθωτικές ενέργειες για την αντιμετώπιση των ελλείψεων, που διαπιστώθηκαν από τους ελέγχους της DG AGRI, των υψηλών ποσοστών σφάλματος σε διάφορα μέτρα και των διαπιστώσεων του Οργανισμού Πιστοποίησης».

Και καταλήγει: «Όσον αφορά τις δαπάνες του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ στο πλαίσιο του ΟΣΔΕ, η DG AGRI ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να καταρτίσουν σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των διαπιστωμένων ελλείψεων και να λάβουν διορθωτικά μέτρα για το 2025 και τα επόμενα έτη. Η DG AGRI θα παρακολουθεί στενά την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης.

Όσον αφορά τις δαπάνες του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ εκτός του ΟΣΔΕ, η DG AGRI θα παρακολουθεί στενά τα διορθωτικά μέτρα που θα λάβουν οι ελληνικές αρχές. Η πιο πρόσφατη ad hoc εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής για τον αποκλεισμό ορισμένων δαπανών από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει καθαρές δημοσιονομικές διορθώσεις για την Ελλάδα, συνολικού ύψους 392,20 εκατ. ευρώ».