Σε τρεις εβδομάδες περίπου, στις 10 Σεπτεμβρίου -και στις 16, αν χρειαστούν επαναληπτικές- διεξάγονται οι εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ για την ανάδειξη του νέου προέδρου του. Η Έφη Αχτσιόγλου, ο Νίκος Παππάς, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Στέφανος Τζουμάκας, έχουν δηλώσει μέχρι στιγμής υποψηφιότητα και «τρέχουν» τον εκλογικό τους αγώνα, ενώ θεωρείται πολύ πιθανόν στους 4 να προστεθεί και ο Σωκράτης Φάμελλος, πρόεδρος αυτήν τη στιγμή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος.
Δεδομένου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται, παρά την εκλογική του ήττα, στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πράγμα που σημαίνει ότι ο διάδοχος του Αλέξη Τσίπρα θα είναι ο βασικός αντίπαλος του Κυριάκου Μητσοτάκη και θεωρητικά υποψήφιος πρωθυπουργός, η εκλογή αυτή δεν είναι χωρίς σημασία.
Η «ΥΧ» παρουσιάζει σήμερα το πορτρέτο, τα «όπλα» και τις θέσεις των υποψηφίων. Υπάρχει μια παράμετρος που θα κρίνει πολλά όχι μόνο για το εκλογικό αποτέλεσμα των εσωτερικών εκλογών, αλλά και για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ.
Κι αυτή δεν είναι παρά η συμμετοχή στις κομματικές εκλογές. Με δεδομένο ότι στην πρώτη και τελευταία μέχρι σήμερα εκλογική διαδικασία, με μόνο υποψήφιο τον Αλέξη Τσίπρα, είχαν συμμετάσχει σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ πάνω από 150.000 πολίτες, καταλαβαίνει κανείς ότι εφόσον υπάρξει μεγάλη μείωση αυτού του αριθμού, ευλόγως θα θεωρηθεί ως άλλη μια αποτυχία,
ή και ήττα.
Δημιουργική αντιπολίτευση και ΣΥΡΙΖΑ δομών και μελών
Η Έφη Αχτσιόγλου έχει πολύ καλές σπουδές, είναι νομικός ειδικευμένη στο εργατικό δίκαιο και η θητεία της στο υπουργείο Εργασίας με την κυβέρνηση Τσίπρα θεωρείται γενικά θετική. Το ότι είναι γυναίκα, νέα, μητέρα ενός μικρού παιδιού, με λόγο ψύχραιμο και νηφάλιο, της έχει προσδώσει μια θετική εικόνα και ως εκ τούτου θεωρείται όχι άδικα από πολλούς η επικρατέστερη για τη διαδοχή του Αλέξη Τσίπρα.
Βασική της θέση είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να εξελιχθεί σε κόμμα δομών και μελών. Να απαλλαγεί δηλαδή από τις παθογένειες που του κόστισαν ακριβά, από την πολυφωνία που προκαλεί συγχύσεις, όπως και από τη χαλαρότητα που επιτρέπει σε κάθε μέλος και στέλεχος να κάνει και να λέει ό,τι θέλει.
Από εκεί και πέρα, ο λόγος της είναι διαφοροποιημένος από τον λόγο του Τσίπρα, πιο μετριοπαθής, χωρίς αναφορές στην Αριστερά και χωρίς οξύτητα απέναντι στη ΝΔ και την κυβέρνηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι διαρκώς επαναλαμβάνει ότι στόχος της είναι η άσκηση «δημιουργικής αντιπολίτευσης» και οι εκφράσεις της είναι πολύ προσεκτικές. Μιλάει επίσης για πολιτικές που θα χαράσσονται με τη βοήθεια επιστημόνων και τεχνοκρατών, ούτως ώστε να απαντούν με τεκμηριωμένο και σύγχρονο τρόπο στις σημερινές ανάγκες.
Είναι προφανές ότι επιδιώκει μια πιο αυστηρή πολιτική για τα εσωκομματικά και πιο μετριοπαθή για την αντιμετώπιση της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Εφόσον εκλεγεί, θα είναι η πρώτη στην ιστορία γυναίκα που θα διεκδικεί την πρωθυπουργία.
Μέσα πάει καλά, αλλά το ερώτημα είναι: Έξω;
Στενός συνεργάτης για πολλά χρόνια του Αλέξη Τσίπρα, ανέλαβε το δύσκολο έργο να βάλει σε τάξη το άναρχο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο και τους «μαθημένους στο τζάμπα» καναλάρχες. Ο Νίκος Παππάς υφίσταται τώρα τα επίχειρα αυτής της πολιτικής του. Αρνητική εικόνα από τα κάποια μεγάλα ΜΜΕ, καταδίκη από το Ειδικό Δικαστήριο, «αποκαλύψεις» από τον γνωστό Χρήστο Καλογρίτσα, αποτελούν τα αδύνατα σημεία του στο ευρύτερο κοινό. Από την άλλη μεριά, το γεγονός ότι δεν ξέφυγε ποτέ από τη γραμμή του κόμματος και είναι επικεφαλής της τάσης «Κίνηση μελών», που στήριζε τον Αλ. Τσίπρα, του προσδίδει μια θετική δυναμική στο κομματικό κοινό. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα στέλεχος με καλές σπουδές στη Σκωτία και μακρά διαδρομή στον ΣΥΡΙΖΑ από τα δύσκολα χρόνια.
Η σύγκρουσή του με τους καναλάρχες μπορεί να έβλαψε την εικόνα του στο ευρύτερο κοινό, αλλά λέγεται ότι διαθέτει αξιοσημείωτη επιρροή ανάμεσα στα μέλη του κόμματος. Και με το δεδομένο ότι αυτά θα ψηφίσουν για την ανάδειξη του νέου προέδρου, δεν θεωρείται καθόλου απίθανο αν όχι να επικρατήσει, τουλάχιστον να πετύχει ένα ποσοστό που θα εδραιώσει τη θέση του στο κόμμα, ενόψει της νέας ηγεσίας.
Έξω πάει καλά, αλλά το ερώτημα είναι: μέσα;
Υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ την εποχή των μνημονίων, αστικής καταγωγής και καθηγητής στην Οξφόρδη, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει καταγραφεί εδώ και πολλά χρόνια ως ο πατριάρχης των τάσεων. Οι 53 των οποίων αποτελεί φυσικό ηγέτη λειτουργούν συστηματικά ασκώντας δημόσια κριτική στον Τσίπρα και προτείνοντας κατά καιρούς τις δικές τους θέσεις.
Είναι φυσικό, μετά από αυτήν τη διαδρομή, «να δοκιμάσει την τύχη του» στη διαδικασία που άνοιξε ο Αλ. Τσίπρας. Κεντρική του κατεύθυνση είναι η επιμονή στην αριστερή ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ, για την οποία όμως ζητά ανασύνθεση, ενώ ασκεί προσεκτική κριτική στο άνοιγμα στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο έγινε κατά τη γνώμη του -και όπως συνάγεται από τα συμφραζόμενα- με μια διαδικασία που θόλωνε την ταυτότητα του κόμματος.
Σε κάθε περίπτωση, έχει αδιαμφισβήτητο κύρος σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, παρά το πρόβλημα με τα ελληνικά του, που τα μιλάει σαφώς χειρότερα από ό,τι τα αγγλικά. Μέσα στο κόμμα βάλλεται για το γεγονός ότι ως υπουργός μάζεψε με τη φορολόγηση κυρίως της μεσαίας τάξης πάνω από 37 δισ. και τα άφησε «να τα σκορπίσει ο Μητσοτάκης». Αυτό όμως θεωρείται το δυνατό του σημείο στον κόσμο έξω από το κόμμα, που κατανοεί ότι χωρίς το «μαξιλάρι» του η χώρα θα ήταν ακόμα εκτός αγορών. Το ερώτημα είναι αν αυτός ο κόσμος έξω από το κόμμα θα συμμετάσχει στις κομματικές εκλογές.
Ο νέος είναι ωραίος, αλλά ο παλιός είναι αλλιώς…
Ο πρεσβύτερος των υποψηφίων προέβη σε ένα γενναίο μεν, απονενοημένο δε, διάβημα, θέλοντας προφανώς να δώσει μια δυνατότητα επιλογής στα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ και στα οποία το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου προκαλεί ακόμα και σήμερα νοσταλγία και συγκίνηση.
Τέκνο αυτής της νοσταλγίας ο Στέφανος Τζουμάκας, σταθερός οπαδός του σοσιαλισμού επί δεκαετίες, υπουργός στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, εντάχθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ όταν το κόμμα του Ανδρέα κατέληξε να κυβερνά με τον Σαμαρά. Λέγεται ότι κατά καιρούς συμβούλευε τον άπειρο Αλέξη Τσίπρα, ενώ οι απόψεις που δημοσιοποιούσε αποτελούσαν πάντα μια συνέχεια του «παλιού καλού ΠΑΣΟΚ». Τι θα καταφέρει σε μια δύσκολη αναμέτρηση με νεότερους και προβεβλημένους αντιπάλους είναι ένα ερώτημα. Παρ’ όλα αυτά, η πρωτοβουλία του πέτυχε τουλάχιστον να ταράξει τα νερά τόσο στον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και γενικότερα.
Πάν μέτρον… Φάμελλος και το σκέφτεται σοβαρά
Βουλευτής στη Β’ Θεσσαλονίκης, χημικός μηχανικός το επάγγελμα, ο Σωκράτης Φάμελλος «ξεπετάχτηκε» στη δημοσιότητα όταν ομόφωνα η ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ τον ανέδειξε πρόεδρό της μετά την παραίτηση Τσίπρα. Χαμηλών τόνων, μετριοπαθής στον λόγο του, κατάφερε να εμπεδώσει μια εικόνα σοβαρότητας, να σταθεί με αξιοπρέπεια απέναντι στον Κ. Μητσοτάκη στις προγραμματικές της νέας κυβέρνησης της ΝΔ και να αποκτήσει την απαραίτητη στήριξη για να «εκτεθεί» στην εκλογική διαδικασία του κόμματος.
Τι στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές κρατάει ακόμα κλειστά τα χαρτιά του, ωστόσο πολλοί στον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν βέβαιο ότι θα είναι και αυτός υποψήφιος για τη θέση του προέδρου. Πολύ περισσότερο που ένας κόσμος τον θεωρεί ως «μέση λύση», άνθρωπο που ενώνει και που δεν έχει ποτέ στο παρελθόν εμπλακεί στις εσωκομματικές αντιπαραθέσεις και ομαδοποιήσεις. Από την άποψη αυτή, ο Φάμελλος είναι ένα είδος «τρίτου δρόμου» που για πολλούς εγγυάται τουλάχιστον την ενωτική και ομαλή πορεία του ΣΥΡΙΖΑ το ερχόμενο διάστημα.
Και ο Τσίπρας;
Ό,τι και να γράφεται, η αλήθεια είναι ότι ο Αλ. Τσίπρας ούτε δαχτυλίδι έδωσε σε κάποιον, ή κάποια, ούτε και ασκεί επιρροή προς οποιαδήποτε κατεύθυνση στη διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Στενοί του συνεργάτες αναφέρουν ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να ολοκληρωθούν ομαλά οι εκλογές και να ξεκινήσει υπό τη νέα του ηγεσία η προσπάθεια ανασύνταξης του ΣΥΡΙΖΑ. Και επιβεβαιώνουν ότι ο παραιτηθείς πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είναι αποφασισμένος να παραμείνει πολιτικά ενεργός με τρόπους που αυτός θα επιλέξει και που σε καμιά περίπτωση δεν θα αποτελέσουν εμπόδιο στην πορεία του κόμματος.
