Αντιθέσεις: Αφγανιστάν

Το Αφγανιστάν από το όνειρο και πάλι πίσω στον εφιάλτη

Οι ξένοι στρατοί προκαλούν μόνο αιματοχυσία και καταστροφή

Τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν κατέστησε αναπόφευκτη το γεγονός ότι το καθεστώς των Ταλιμπάν, που είχε υπό τον έλεγχό του τη χώρα, έκρυβε τον πρωταγωνιστή της επίθεσης στους δίδυμους πύργους, Οσάμα Μπιν Λάντεν. Και θεωρήθηκε έτσι συνυπεύθυνο για τη μεγαλύτερη τρομοκρατική επίθεση στην Ιστορία, που κόστισε χιλιάδες θύματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έγινε έτσι η αιτία για τον πόλεμο κατά της παγκόσμιας τρομοκρατίας, που αποφάσισε και ξεκίνησε ο τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους Τζούνιορ.

Είκοσι ολόκληρα χρόνια έγινε μια τεράστια προσπάθεια όχι μόνο στρατιωτικής εξουδετέρωσης των Ταλιμπάν, αλλά και αναμόρφωσης της χώρας. Το καθεστώς που στήριξαν με κάθε μέσο οι Αμερικανοί έδωσε δικαιώματα στις γυναίκες, τις απάλλαξε από τις μεσαιωνικές υποχρεώσεις να φορούν μπούργκα, να μην κυκλοφορούν χωρίς να συνοδεύονται από άντρα, και τους παρείχε πρόσβαση στην εκπαίδευση και στο πανεπιστήμιο. Έγινε μεγάλη προσπάθεια να υπάρξει εκδημοκρατισμός της δημόσιας ζωής, να διεξάγονται εκλογές, να επικρατήσει ένα κλίμα δημοκρατικής αναγέννησης της χώρας.

Για να πετύχουν το τεράστιο αυτό εγχείρημα, που αφορούσε μία χώρα σαράντα εκατομμυρίων κατοίκων, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν περιορίστηκαν στη στρατιωτική παρουσία, η οποία κόστισε δισεκατομμύρια δολάρια και τις ζωές πολλών στρατιωτών της και πολύ περισσότερων Αφγανών, αλλά επένδυσε τεράστια ποσά και σε έργα υποδομής, ίδρυση σχολείων και πανεπιστημίων, εκπαίδευση χιλιάδων ντόπιων, στην ασφάλεια της καθημερινότητας των ανθρώπων στις πόλεις και στην ύπαιθρο.

Όταν οι Αμερικανοί, και οι σύμμαχοί τους, από την Ευρώπη κυρίως, αποφάσισαν να αποχωρήσουν, έκαναν μια μεγάλη προσπάθεια να καταστήσουν από κάθε άποψη αξιόπιστο τον αφγανικό στρατό. 300.000 άνδρες, οργανωμένοι με τον πιο σύγχρονο τρόπο και εξοπλισμένοι με τα πιο σύγχρονα αμερικανικά όπλα, θα ήταν σε θέση κατά την άποψη των ΗΠΑ να αντισταθούν στους Ταλιμπάν. Δυστυχώς, η εκτίμηση αυτή αποδείχτηκε εσφαλμένη. Ο αφγανικός στρατός κυριολεκτικά διαλύθηκε όταν οι φανατικοί ισλαμιστές άρχισαν την επίθεσή τους. Σε ελάχιστο χρόνο το καθεστώς κατέρρευσε και η Καμπούλ έπεσε στα χέρια των Ταλιμπάν.

Δισεκατομμύρια δολάρια και άπειρες θυσίες αποδείχτηκε ότι δεν αρκούσαν αν ο εγχώριος στρατός και η εγχώρια εξουσία δεν ήταν σε θέση να υπερασπιστούν τη χώρα και τον εαυτό τους. Και τώρα, χωρίς την παρουσία και προστασία των Αμερικανών και των συμμάχων τους, που ονειρεύτηκαν, όπως έγραψαν οι New York Times, «ένα σύγχρονο και δημοκρατικό Αφγανιστάν», οι κάτοικοι αυτής της χώρας ζουν και πάλι τον εφιάλτη.

Ε.Κ.

Δύο εικόνες, χίλιες λέξεις. Στη μία οι Ταλιμπάν να έχουν μπει χωρίς καμιά αντίσταση στο ίδιο το προεδρικό μέγαρο, από το οποίο ο Αφγανός πρόεδρος είχε φροντίσει να δραπετεύσει εγκαίρως, φροντίζοντας να πάρει μαζί του όσα δολάρια μπορούσε να σηκώσει το ελικόπτερο και κάτι παραπάνω, αφήνοντας στη μοίρα του τον λαό που υποτίθεται ότι εκπροσωπούσε και είχε υποχρέωση να προστατεύει. Και στην άλλη, χιλιάδες πανικόβλητοι άνθρωποι να συνωστίζονται και να ποδοπατιούνται στο αεροδρόμιο για να δραπετεύσουν από την ίδια τους της χώρα και να αποφύγουν την εκδικητικότητα των Ταλιμπάν.

Τι συμπέρασμα βγαίνει; Ότι μετά από 20 χρόνια πολέμου και πανάκριβης από κάθε άποψη προσπάθειας να «αναμορφώσουν» το Αφγανιστάν και τους κατοίκους του, οι Αμερικάνοι και οι σύμμαχοί τους απέτυχαν παταγωδώς. Μερικές δεκάδες χιλιάδες αποφασισμένοι τύποι, με γενειάδες, κελεμπίες και σαγιονάρες, διέλυσαν σε ελάχιστες μέρες έναν στρατό εκπαιδευμένο και εξοπλισμένο από την υπερδύναμη, ο οποίος υποτίθεται ότι θα συγκρατούσε τους Ταλιμπάν μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων. Και ολόκληρη η ανθρωπότητα βλέπει την ήττα μιας πολιτικής, που μπορεί να διαθέτει τεράστιους υλικούς και στρατιωτικούς πόρους, αλλά αδυνατεί να καταλάβει το πολύ απλό: Με πολεμικά μέσα και στρατιωτικές επεμβάσεις σε τρίτες χώρες μόνο αιματοχυσία, καταστροφή, αποσταθεροποίηση, προσφυγιά και όλεθρος προκύπτει.

Το είδαμε να συμβαίνει στο Ιράκ, στη Συρία, στη Λιβύη. Η Ευρώπη είδε το κύμα των προσφύγων, η Ελλάδα έγινε αποθήκη ψυχών, αλλά εκείνοι που κυβερνούν τον κόσμο εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα επειδή διαθέτουν χρήματα και στρατό. Στο Αφγανιστάν, λοιπόν, αποδείχτηκε μια και καλή ότι δεν μπορούν. Εκείνο που αντίθετα μπορούν και κάνουν είναι να υπόσχονται δημοκρατία και ασφάλεια και να προκύπτει στο τέλος αυταρχισμός, αίμα, και ανασφάλεια.

Το χειρότερο ίσως από όλα είναι ότι τη δυστυχία που προκαλούν αρνούνται και να την επωμιστούν. Το τεράστιο πρόβλημα με την προσφυγιά, για την οποία είναι υπεύθυνοι, το αντιμετωπίζουν με τείχη, στρατό, απελάσεις, αγριότητες και επαναπροωθήσεις που κοστίζουν χιλιάδες ζωές. Και με δεδομένο ότι θα υπάρξουν και αυτήν τη φορά χιλιάδες «δραπέτες» από την κόλαση των Ταλιμπάν, είναι κρίσιμο ζήτημα αν η ΕΕ θα αποδειχτεί και πάλι Ευρώπη του εγωιστικού κυνισμού, ή Ευρώπη του δημοκρατικού ανθρωπισμού. Και στο κρίσιμο αυτό ζήτημα θα κληθεί να τοποθετηθεί και η Ελλάδα.

Ε.Σ.