Μπαράζ έκτακτων ελέγχων στους φορείς πιστοποίησης

Τον πιο «καυτό» Αύγουστο διήνυσε ο κλάδος των βιολογικών φέτος. Από το 1991, που υπάρχουν στην Ελλάδα φορείς πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων, καμία χρονιά δεν είχε τόσους πολλούς έκτακτους ελέγχους και, μάλιστα, κατά την περίοδο του Αυγούστου, που συνήθως είναι «νεκρή».

Ο θόρυβος, που προκάλεσε το δημοσίευμα του Ιουλίου με τον περίφημο διάλογο που διέρρευσε από τη δικογραφία για την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, δημιούργησε ντόμινο εξελίξεων, των οποίων τα πραγματικά αποτελέσματα ακόμα δεν έχουμε δει. Ήδη, βέβαια, έχουν πέσει οι δύο πρώτες «καμπάνες» σε δύο φορείς πιστοποίησης αλλά και οι δύο απάντησαν ότι έχουν ασκήσει έφεση και ότι προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη.

Μέχρι να αποφασίσουν, όμως, τα δικαστήρια εάν οι ποινές που επιβλήθηκαν είναι οι αρμόζουσες, ήδη οι δύο αυτοί φορείς έχουν δεχθεί σοβαρό πλήγμα στη δραστηριότητά τους, καθώς για έξι μήνες –από τον Αύγουστο του 2025 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2026– δεν θα μπορούν να εκδίδουν πιστοποιητικά. Θυμίζουμε ότι εκτός από τα πρόστιμα που τους επέβαλε το ΥΠΑΑΤ, μετά από εισήγηση των ελεγκτών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, το ΕΣΥΔ επέβαλε και εξάμηνη άρση της διαπίστευσής τους.

Και οι δύο φορείς στις ανακοινώσεις τους κάνουν λόγο για περισσή σπουδή στους ελέγχους και για αυστηρές ποινές, που επιβλήθηκαν μετά από πίεση των δημοσιευμάτων και όχι επειδή όντως προέβησαν σε σοβαρές παρατυπίες. Η περισσή σπουδή ήταν χαρακτηριστικό και των έκτακτων ελέγχων, που, σύμφωνα με πληροφορίες της «ΥΧ», έγιναν κατά τη διάρκεια του Αυγούστου σχεδόν σε όλους τους φορείς πιστοποίησης βιολογικών, τόσο από κλιμάκιο του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ όσο και από κλιμάκιο του ΕΣΥΔ. Όπως είπαν στην «ΥΧ» ανώτερα στελέχη των φορέων, οι επιθεωρητές έψαχναν φακέλους επιβάλλοντας πρόστιμα ακόμα και για υποθέσεις προ δύο ετών.

Δεν έχει φανεί το πραγματικό μέγεθος των παρατυπιών

Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ, βέβαια, ότι όλα αυτά τα χρόνια το σύστημα είχε ως εξής:

• Ιδρύεται ένας φορέας πιστοποίησης.
• Ελέγχεται από ΕΛΓΟ και ΕΣΥΔ και παίρνει τη διαπίστευση για να εκδίδει πιστοποιητικά.
• Κάθε χρόνο η διαπίστευση ανανεώνεται, μετά από προγραμματισμένο έλεγχο.

Αυτό το σύστημα φαίνεται ότι δεν λειτούργησε και άφησε «παράθυρο» για παρατυπίες, οι οποίες, όμως, δεν έχουν φανεί ακόμα στο πραγματικό τους μέγεθος. Και οι βασικοί λόγοι είναι δύο:

1. Αφορούν το πρόγραμμα ενίσχυσης της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας (συν της μελισσοκομίας) και ειδικά την προκήρυξη του 2025, που όμως πολλοί από αυτούς που δήλωσαν παράτυπα ότι ακολουθούν τις βιολογικές μεθόδους αποσύρθηκαν πριν λάβουν κάποια επιδότηση.
2. Αφορούν τα Οικολογικά Σχήματα της νέας ΚΑΠ (από το 2023 κι έπειτα), στα οποία όμως με πρόσφατη τροποποιητική απόφαση του ΥΠΑΑΤ εφαρμόζεται «κόφτης» και δεν θα μπορούν να λαμβάνουν την ενίσχυση όσοι δεν ήταν βιοκαλλιεργητές ή βιοκτηνοτρόφοι πριν από το 2023. Αυτή η απόφαση επηρεάζει περίπου 40.000 δικαιούχους της επιδότησης, που όμως δεν ήταν όλοι «γιαλαντζί» βιοκαλλιεργητές. Αρκετοί είχαν προχωρήσει και είχαν, όντως, μεταβεί στη βιοκαλλιέργεια, ανεξάρτητα από το αν κατάφεραν να πουλήσουν το προϊόν τους ως βιολογικό ή όχι.

Ανάγκη για ουσιαστικές αλλαγές

Για να δούμε πραγματικά αποτελέσματα από τους ελέγχους και όχι κάποιες ανακοινώσεις προστίμων και ποινών υπό την πίεση της δημοσιότητας, που μετά ενδεχομένως να απορριφθούν από τα δικαστήρια και να ξεχαστούν, θα πρέπει να αλλάξει πράγματι το σύστημα της πιστοποίησης των βιολογικών προϊόντων και της διαπίστευσης των ιδιωτικών φορέων. Ήδη υπάρχουν σοβαρές φωνές στον κλάδο που μιλούν για φορείς που θα «πέσουν στα μαλακά» ή για φορείς που «δεν ακούγονται καθόλου», παρόλο που έχουν μεγάλο μερίδιο αποσυρθεισών αιτήσεων από το πρόγραμμα ενίσχυσης των βιολογικών του 2025.

Οι ίδιες φωνές έχουν απευθύνει έκκληση για σοβαρή αντιμετώπιση του προβλήματος από την κυβέρνηση, χωρίς επικοινωνιακά τεχνάσματα, τα οποία στο τέλος πλήττουν όλο τον κλάδο, δημιουργώντας πολύ κακή εντύπωση στους καταναλωτές των βιολογικών προϊόντων. Και ξεκαθαρίζουν –και μέσω της «ΥΧ»– ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να εμπιστευόμαστε τα βιολογικά προϊόντα, που τοποθετούνται στη λιανική αγορά, καθώς υπόκεινται σε εξονυχιστικούς ελέγχους και από τα δίκτυα πώλησης των σούπερ μάρκετ.

Το ζήτημα είναι ότι τέτοιοι εξονυχιστικοί και χωρίς προειδοποίηση έλεγχοι πρέπει να γίνονται και στο χωράφι, αλλά και στον φορέα πιστοποίησης, χωρίς να περιμένουμε πρώτα την πίεση από δημοσιεύματα και την πολιτική πίεση για επικοινωνιακούς λόγους.