Ο «Παποριάς», ένας από τους τελευταίους καραβομαραγκούς που μάχεται ώστε να μην εκλείψει το επάγγελμα, μια θρησκευτική μειονότητα των Αλεβί στην Θράκη, ένας ψαράς στον Έβρο, πατέρας και γιος που έχουν ταβέρνα κι ένα καζάνι στο Πραγγί, μια ιστορία για τον Αλέκο τον Μπατή, έναν παλιό ρεμπέτη. Πόσες ανθρώπινες ιστορίες ή μαρτυρίες έχουν χαθεί στο πέρασμα του χρόνου. Επειδή απλώς δεν υπήρξε κάποιος να τις καταγράψει.
Επειδή δεν υπήρξε κάποιος να μιλήσει με τους αθέατους πρωταγωνιστές της ιστορίας που κρύβουν κόσμους φανταστικούς. Επειδή δεν υπήρξε κάποιος να απαθανατίσει μια στιγμή της ζωής τους ή να βιντεοσκοπήσει την αφήγηση μιας ιστορίας…
Να ζήσουμε με αυτούς τους ανθρώπους
Ο ποιητής αγοράζει λέξεις, μόνο που στη προκειμένη περίπτωση οι λέξεις δεν αγοράζονται, αλλά σώζονται. Με όχημα το ντοκιμαντέρ, τη φωτογραφία και την αφήγηση, το «Caravan Project» συλλέγει και μεταφέρει ιστορίες από ανθρώπους που δεν είχαν φωνή. Από ανθρώπους που έμαθαν, να υπομένουν χωρίς να το κάνουν θέμα, να δακρύζουν με χαμόγελο, να στρώνουν αξιοπρεπώς το τραπέζι για δύο για να φάνε μονάχοι, από ανθρώπους που έχουν την δικιά τους σημαία. Σε αυτούς δίνει φωνή το «Caravan Project» και συλλέγει μια- μια τις ιστορίες τους, όταν τους συναντάει στο πέρασμά του. Ένα πέρασμα που γίνεται με τρόπο νομαδικό και πρωτότυπο.
Από το 2011 και με αποκλειστικό χορηγό το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μια παρέα νέων ανθρώπων που αποτελείται από φωτογράφους, κινηματογραφιστές, ερευνητές και καλλιτέχνες έχει καταφέρει πολλά. Δημιούργησε 12 ντοκιμαντέρ, φωτογράφισε απομακρυσμένα μέρη, από τα Πομακοχώρια μέχρι την Κρήτη, από το Καστελόριζο μέχρι την οροσειρά του Γράμμου, από τη Μάνη μέχρι το Άγιο Όρος. Κινηματογράφησε πάνω από 20 ιστορίες ανθρώπων. Και παρουσιάζει τη δράση του σε σχολεία, πανεπιστήμια, πολιτιστικούς χώρους, μουσεία, πλατείες, χωριά, σωφρονιστικά ιδρύματα.
Φεστιβάλ
Το κινηματογραφικό τους έργο βραβεύεται και προβάλλεται διαρκώς σε διεθνή φεστιβάλ:
- 1ο Βραβείο Κοινού στο 14ο & 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης.
Τιμητική Διάκριση στο Balkan Snapshots Festival του Άμστερνταμ. - Τιμητική Διάκριση στο Festival International du Film d’ Environnement στο Παρίσι.
- International Film Festival Documentarist στην Κωνσταντινούπολη
Festival Scope στη Νέα Υόρκη
Ταυτόχρονα, το φωτογραφικό τους έργο εκτίθεται σε διεθνείς εκθέσεις και φεστιβάλ όπως: Photomed France, Αthens Biennale, Photobiennale, Aegeanale. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, ότι το Caravan Project συμπεριλήφθηκε από τη δημοσιογράφο Τine Hens στο project- βιβλίο “A Slow Revolution” που χρηματοδοτείται από το Ευρωκοινοβούλιο και περιλαμβάνει τις πιο θετικές δημιουργικές δράσεις, με κοινωνικό αντίκτυπο αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, καθώς και στο βιβλίο του πανεπιστημίου του Lincoln με τίτλο “Untold Stories”, που θα εκδοθεί από τον οίκο Routeldge Publishing, έναν από τους πιο σημαντικούς ακαδημαϊκούς εκδοτικούς οίκους παγκοσμίως.
Το οδοιπορικό
Μετά από αυτό την πρώτη φάση του έργου του, το «Caravan Project» μετασχηματίζεται σε ένα μετακινούμενο αναδυόμενο πολυχώρο (Pop-up) και ταξιδεύει σε 6 ελληνικές πόλεις εμβαθύνοντας ακόμη περισσότερο στον εκπαιδευτικό και κοινωνικό του χαρακτήρα. Και κατασκηνώνει για 1 μήνα σε κάθε πόλη-σταθμό, χρησιμοποιώντας δυο Γιουρτ (Μογγολικές σκηνές, 100τ.μ).
Το οδοιπορικό ξεκίνησε το 2014 από την Μυτιλήνη. Συνεχίστηκε το 2015 στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης, με εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις στο Ηράκλειο και το Ρέθυμνο. Το καραβάνι ταξίδεψε μέχρι το οροπέδιο της Νίδας, στον Ψηλορείτη. Εκεί τους επισκέφθηκε ο Ψαραντώνης που με τη λύρα του, αφηγήθηκε τις δικές του ιστορίες. Πριν από λίγες μέρες φιλοξενήθηκε στην ιστορική πόλη της Αλεξανδρούπολης με μεγάλη επιτυχία. Επόμενος σταθμός του θα είναι η Θεσσαλονίκη και μετά η Αθήνα. Περισσότεροι από 2000 μαθητές σχολείων συμμετείχαν σε διαδραστικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Επίσης, πάνω από 6.000 ενήλικες επισκέφτηκαν την Πολυμεσική Εκθεση Ιστοριών και συμμετείχαν σε διάφορες δράσεις. Στην ηλεκτρονική πλατφόρμα caravanproject.org, μπορείτε να βρείτε αναρτημένες όλες τις ανθρώπινες ιστορίες. Πρόκειται για ένα ψηφιακό αρχείο ιστοριών το οποίο ανανεώνεται συνεχώς.
ΣΤΡΑΤΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ
Να αφηγηθούμε τη δική μας ιστορία
Μπήκαμε στον πειρασμό να μιλήσουμε με τον φωτογράφο και ανθρωπολόγο Στρατή Βογιατζή. Το ντοκιμαντέρ του ίδιου και του Caravan Project «Παπόριας» βραβεύτηκε στη Διεθνή Έκθεση του Μιλάνου ως καλύτερο ξένο ντοκιμαντέρ διάρκειας μικρότερης των 45 λεπτών. Γίναμε έτσι θεατές στην δική του αφήγηση.
- Μας λέει: «Η πρόθεση μας αρχικά ήταν να αντιδράσουμε δημιουργικά σε μια κρίση που ξαφνικά αλλοίωσε το τοπίο, επέβαλε τη δική της ατζέντα και βάλθηκε να ορίζει τον ψυχισμό των ανθρώπων. Έτσι ξεκινήσαμε ένα οδοιπορικό το 2011 με σκοπό να συναντήσουμε ανθρώπους, ασυμβίβαστους και διαφορετικούς, που εκπέμπουν μέσα από μια δική τους προσωπική αλήθεια. Τα ταξίδια και οι ιστορίες των ανθρώπων που γνωρίσαμε, μας άλλαξαν και μως διαμόρφωσαν. Ήταν η στιγμή που σκεφτήκαμε ότι όλες αυτές οι μαρτυρίες μπορούσαν να συνθέσουν ένα project. Κι έτσι έγινε!
- Μας εξηγεί ότι: «Αυτό που διαφοροποιεί τα φιλμάκια του «Caravan» με άλλες προσεγγίσεις είναι, ότι δεν είναι ρεπορτάζ είναι το προϊόν μιας συνάντησης. Κι έτσι θελήσαμε με μια περισσότερο βιωματική προσέγγιση να πλησιάσουμε αυτούς τους ανθρώπους να καταγράψουμε τις ιστορίες τους και μετά να δούμε αν μπορούμε να κάνουμε κάτι με αυτές. Σήμερα μέσα από τα σεμινάρια που γίνονται δίνουμε τα εργαλεία και σε άλλους, να συνεισφέρουν με τις δικές τους ιστορίες. Μόνο με την συμμετοχή κι άλλων ανθρώπων θα μπορέσει να δημιουργηθεί το αρχείο ιστοριών».
- Στην ερώτηση, αν ο κόσμος νιώθει την ανάγκη να πει την ιστορία του; απαντά: «Υπάρχει η ανάγκη να αφηγηθούμε τη δική μας ιστορία, γιατί διαφορετικά κάποιος άλλος θα το κάνει για λογαριασμό μας…. Η ανάγκη της αφήγησης είναι βαθιά εγγεγραμμένη στις ψυχές των ανθρώπων. Λόγω όμως του σύγχρονου τρόπου ζωής, έχει ατονήσει, καθώς δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη γρήγορη πληροφόρηση. Ωστόσο, η ανάγκη παραμένει και, όταν υπάρχουν κατάλληλες και οικείες συνθήκες, οι άνθρωποι εξακολουθούν να αφηγούνται ο ένας στον άλλον».
- Μας εξηγεί: «Το μοίρασμα των ιστοριών είναι μια απόπειρα να σπάσουμε τα πολιτισμικά γκέτο που μας χωρίζουν και να ενωθούμε με τους άλλους… Η μετάδοση των ανθρώπινων ιστοριών είναι μια επαναστατική πρακτική, με την έννοια ότι μια προσωπική ιστορία μπορεί να αγγίξει, να αφυπνίσει, να επηρεάσει και να μεταμορφώσει την ζωή κάποιου άλλου. Και πιστεύω ότι η επανάσταση πρέπει να συνδέεται με την αλλαγή».
- Κι όταν έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολα κοινωνικά ζητήματα; «Τότε αξιοποιούμε τις δυναμικές που απελευθερώνουν οι ανθρώπινες ιστορίες. Μέσα από διαφορετικούς μικρόκοσμους και ιδιοσυγκρασίες, οι άνθρωποι των ιστοριών, φέρνουν στην επιφάνεια σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, μετανάστευση, κοινωνική ανισότητα, περιβαλλοντική υποβάθμιση. Όταν μοιραζόμαστε αυτές τις ιστορίες με τον κόσμο, έρχονται στην επιφάνεια ζητήματα που απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες…. Σ έναν χώρο όπου δημιουργούνται προϋποθέσεις οι άνθρωποι να έρθουν κοντά, πάντα το αποτέλεσμα είναι απρόβλεπτο!», καταλήγει γελώντας.
Σημ.: Όλες οι δράσεις του «Caravan Project» είναι ανοιχτές στο κοινό, χωρίς οικονομική επιβάρυνση.
Δηλώσεις
- Για το Caravan Project έχουν μιλήσει διεθνώς αναγνωρισμένοι επαγγελματίες και ακαδημαϊκοί. Ο Yiannis Grabriel, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Bath, σημειώνει: «Το Caravan Project έχει συλλέξει και κινηματογραφήσει μαρτυρίες από διαφορετικά άτομα και συλλογικότητες, που έχουν βρει τρόπους όχι μόνο να επιβιώνουν στην κρίση, αλλά και να ομορφαίνουν τις ζωές τους.»
- Ενώ ο Θανάσης Μασκαλέρης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο και ιδρυτής της Έδρας Νεοελληνικών Σπουδών “Νίκος Καζαντζάκης” αναφέρει: «Το καραβάνι αυτό είναι ένα καραβάνι ελπίδας στην έρημο, μια αργοναυτική εκστρατεία στη θάλασσα του κόσμου».
Μυρσίνη Γρηγόρη
