Το «δακτυλικό αποτύπωμα» όσο το δυνατόν περισσότερων έξτρα παρθένων ελαιολάδων και ποικιλιών μελιού προσπαθεί να καταγράψει το πρόγραμμα QuaAuthentic_GR, που υλοποιείται από το Ινστιτούτο Prolepsis, με επιστημονική υπεύθυνη την Αθηνά Λινού, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Χημείας Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου, με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Πέτρο Ταραντίλη.
Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται μια σημαντική βάση δεδομένων –η οποία θα εμπλουτίζεται διαρκώς– με τα αυθεντικά αποτυπώματα διάφορων ποικιλιών έξτρα παρθένων ελαιολάδων και μελιού από πολλές περιοχές της Ελλάδας. Στη συνέχεια, θα είναι εφικτό, μέσα σε λίγες ώρες, να αποδεικνύεται η αυθεντικότητα των εξεταζόμενων δειγμάτων, εφόσον άμεσα θα προκύπτει αν αποτύπωμά τους ταυτίζεται με κάποιο γνωστό και καταγεγραμμένο ή όχι, οπότε και θα είναι τουλάχιστον ύποπτα για το αδίκημα της νοθείας.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα ονομάζεται «Ανάπτυξη Καινοτόμων Εργαλείων για τον προσδιορισμό της γνησιότητας βασικών εξαγώγιμων ελληνικών προϊόντων (ελαιόλαδο & μέλι) υψηλής προστιθέμενης αξίας με συνδυασμό σύγχρονων τεχνικών: Ευαισθητοποίηση επαγγελματία και καταναλωτή» και υλοποιείται σε συνεργασία με τον ΣΕΒΙΤΕΛ και τα εργαστήρια ΕΡΓΑΝΑΛ.
«Αυτήν τη στιγμή, κορωνέικη ελιά καλλιεργείται στην Καλαμάτα και στην Αιτωλοακαρνανία, αλλά και στην Ισπανία, στην Κύπρο και στην Κίνα» λέει στην «ΥΧ» ο κ. Ταραντίλης. Όμως, όπως εξηγεί, το ελαιόλαδο που προκύπτει από κάθε ελαιώνα, ακόμα και αν πρόκειται για την ίδια ποικιλία, έχει διαφορετικά αρωματικά και χημικά συστατικά ανάλογα με το κλίμα, το έδαφος, αλλά και τις καλλιεργητικές πρακτικές που ακολουθούνται.
Αναλύοντας τα συστατικά κάθε δείγματος και συγκρίνοντάς τα με τα αποτυπώματα, τα οποία είναι καταγεγραμμένα και χαρακτηρισμένα στη βάση δεδομένων, μπορείς εύκολα να εντοπίσεις πιθανή νοθεία.
Διασφάλιση της αυθεντικότητας
Η αυθεντικότητα των προϊόντων και ειδικά εκείνων που αποκτούν υπεραξία λόγω της προέλευσης ή της επεξεργασίας τους, όπως το ελαιόλαδο ή το μέλι, είναι ζητούμενο για τους καταναλωτές και τους εμπόρους. Ο κ. Ταραντίλης τονίζει ότι η τυποποίηση, η οποία ορίζεται ως «ο διαχωρισμός όλης της ποσότητας που διακινείται σε διάφορες ποιότητες, καθεμιά από τις οποίες έχει διαφορετική τιμή», αποτελεί εκτός των άλλων και στοιχείο κοινωνικής δικαιοσύνης. Η τυποποίηση είναι «παράγοντας κοινωνικής δικαιοσύνης» τόσο για τους καταναλωτές, όσο και για τους παραγωγούς. Το να αγοράζεις αυτό που πληρώνεις είναι το μεγάλο ζητούμενο για τους καταναλωτές, ωστόσο πολύ συχνά ελληνικά προϊόντα προστιθέμενης αξίας, όπως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και το μέλι, υπόκεινται σε νοθεία, εφόσον το οικονομικό όφελος που προκύπτει είναι σημαντικό.
Η πρόληψη της νοθείας είναι πολύ σοβαρό θέμα και για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δεδομένου ότι μπορεί να προκύψουν προβλήματα για την υγεία των καταναλωτών από αυθαίρετες παρεμβάσεις με στόχο το κέρδος.
Η αυθεντικότητα των συγκεκριμένων προϊόντων είναι πλέον δυνατόν να εξεταστεί με πολλές επιστημονικές μεθόδους, ωστόσο οι «εξετάσεις αυθεντικότητας» συχνά κοστίζουν πολύ ή απαιτούν πολύ χρόνο. Με τη μέθοδο που αναπτύσσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα, θα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και φορητά όργανα, τα οποία οι ελεγκτές θα μπορούν να τα έχουν μαζί τους.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, το έργο αναμένεται να έχει τα εξής αποτελέσματα:
α) Ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων, σε συνδυασμό με χημειομετρία, για την εκτίμηση ποιότητας/γνησιότητας σε προϊόντα υψηλού ενδιαφέροντος για την ελληνική οικονομία και το εμπόριο (ελαιόλαδο, μέλι) και δημιουργία βιβλιοθήκης με το πρότυπο –ανά τύπο– προφίλ ποιοτικών/ποσοτικών χαρακτηριστικών.
β) Ένταξη πρωτοκόλλων ταυτοποίησης γνησιότητας στην «Ορθή Βιομηχανική Πρακτική» παραγωγών/εταιρειών τροφίμων, ως πρόσθετο εργαλείο προφύλαξης από οικονομικές κυρώσεις και διασφάλισης του κύρους τους.
γ) Προστασία καταναλωτή από σύγχρονα φαινόμενα νοθείας, μέσω ενίσχυσης της κριτικής του ικανότητας, ώστε να επιλέγει ελληνικά γνήσια/μη νοθευμένα προϊόντα, υψηλού επιπέδου ποιότητας.
Τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν για άμεση οικονομική/εμπορική αξιοποίηση με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τον τομέα δραστηριοποίησης κάθε εταίρου (π.χ. διάθεση προς πώληση της βιβλιοθήκης πρότυπων τύπων ελαιόλαδου/μελιού, προσέλκυση νέων πελατών με παροχή σύγχρονων υπηρεσιών γνωμάτευσης γνησιότητας, αξιοποίηση της πιστοποίησης των προϊόντων ως πρόσθετο μέσο προβολής).
Ως μελλοντικό εργαλείο ενίσχυσης κύρους των εταίρων θα είναι και η ενδεχόμενη κατάθεση των εργαλείων στον Οργανισμό Επίσημων Αγροτικών Χημικών (AOAC). Συμπερασματικά, εκτός από τον θετικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία, το QuaAuthentic_GR αναμένεται να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα βασικών εξαγώγιμων ελληνικών παραδοσιακών προϊόντων, πιστοποιημένων για τη γνησιότητά τους, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Καταλυτική η συμβολή των παραγωγών
Αναλύοντας τα συστατικά κάθε δείγματος με το πρόγραμμα QuaAuthentic_GR και συγκρίνοντάς τα με τα αποτυπώματα, τα οποία είναι καταγεγραμμένα και χαρακτηρισμένα στη βάση δεδομένων, μπορεί εύκολα να εντοπιστεί πιθανή νοθεία. |
Ειδική σημείωση έκανε ο κ. Ταραντίλης για τη βοήθεια που οι ερευνητές έλαβαν από τους παραγωγούς, χωρίς την οποία η πραγματοποίηση της έρευνας θα ήταν έως και αδύνατη. «Τόσο τα δείγματα ελαιολάδου όσο και τα δείγματα μελιού μάς τα πρόσφεραν παραγωγοί, ελαιοτριβεία, τυποποιητές-συσκευαστές ελαιολάδου και μελιού, χωρίς κόστος για εμάς. Πλήρωσαν και τα μεταφορικά και εμείς ως αντίδωρο τους δώσαμε τα αποτελέσματα των κλασικών αναλύσεων. Για τον παραπάνω λόγο τους ευχαριστούμε, γιατί χωρίς αυτούς δεν θα είχαμε δείγματα για να υλοποιήσουμε την έρευνά μας», τόνισε ο καθηγητής.
