Έρευνα Ελαιόλαδο: Δακοκτονία – Αυτή η μάχη πρέπει να κερδηθεί

15.05.2020, 10:08

του Διονυσίου Περδίκη, επίκουρου καθηγητή στο Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας του Τμήματος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής του ΓΠΑ

Μετά από δύο πολύ δύσκολες χρονιές για την παραγωγή ελαιολάδου και επιτραπέζιας ελιάς στη χώρα μας, γίνεται επιτακτική η ανάγκη το 2020 να μην επαναληφθεί για τρίτη συνεχόμενη χρονιά έξαρση του δάκου, που προκαλεί μεγάλη άμεση ζημιά, αλλά και συμβάλλει στην εξάπλωση ασθενειών του καρπού της ελιάς. Μια καλή παραγωγή έχει θετικό οικονομικό αντίκτυπο σχεδόν σε κάθε ελληνική οικογένεια και ειδικά εφέτος, κάτω από τις ειδικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, θα πρέπει η προσπάθεια αντιμετώπισης του δάκου να λάβει μεγαλύτερης προσοχής.

Από την πλευρά της πολιτείας, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, όπως έδειξε το 2018 και το 2019, το οικονομικό όφελος από τις δαπάνες δακοκτονίας έχει τεράστιο πολλαπλασιαστικό συντελεστή σε σχέση με άλλες δαπάνες

Η πρόληψη αποτρέπει την εξάπλωση

Όπως έχουμε δει να συμβαίνει με τον δάκο τα προηγούμενα έτη, αλλά και όπως αντιληφθήκαμε με την επέλαση του κορωνοϊού, τα μέτρα πρόληψης και η έγκαιρη εφαρμογή τους είναι αυτά που μπορούν να αποτρέψουν πανδημικά φαινόμενα.

Ο δάκος θα λέγαμε ότι αποτελεί πράγματι μια ασύμμετρη απειλή, καθώς πολλαπλασιάζεται και εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, ενώ από την άλλη πλευρά η καλλιέργεια της ελιάς βρίσκεται σχεδόν παντού σε τεράστια ποικιλομορφία τόπων, ποικιλιών, πρακτικών, την ώρα που εμπλέκονται παραγωγοί, ετεροεπαγγελματίες κ.ά.

Η μέθοδος των δολωματικών ψεκασμών ενδείκνυται για την αποφυγή διασποράς και αύξησης των πληθυσμών του δάκου, καθώς μπορεί να εφαρμοστεί πολύ γρήγορα, στις εστίες αλλά και σε μεγάλες εκτάσεις, επιδρά πολύ λίγο στα ωφέλιμα έντομα, δεν αφήνει υπολείμματα στο προϊόν και έχει πάρα πολύ μικρό κόστος. Ωστόσο έχει ένα μειονέκτημα, ότι δηλαδή σκοτώνει μόνο τα ενήλικα άτομα του δάκου, μη επιδρώντας σε ωά, προνύμφες και νύμφες.

Είναι λοιπόν μέθοδος προληπτική και ως τέτοια πρέπει να εφαρμόζεται απαραιτήτως, έγκαιρα, με βάση διάφορα κριτήρια, σε όλη την περίοδο προσβολών από Μάιο-Ιούνιο έως τη συγκομιδή και έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην αρχή της περιόδου, όταν ο πληθυσμός του δάκου αποτελείται μόνο από ενήλικα άτομα. Επομένως, η περίοδος που διανύουμε είναι κρίσιμη για τη λήψη όλων των μέτρων, ώστε να οργανωθεί ο τρόπος συμμετοχής όλων όσοι εμπλέκονται και να μπορέσουν έγκαιρα να ξεκινήσουν οι ψεκασμοί.

Τα οφέλη υπερτερούν των δαπανών

Από την πλευρά της πολιτείας, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, όπως έδειξε το 2018 και το 2019, το οικονομικό όφελος από τις δαπάνες δακοκτονίας έχει τεράστιο πολλαπλασιαστικό συντελεστή σε σχέση με άλλες δαπάνες. Επίσης, αφορά μεγάλο μέρος του πληθυσμού και εξασφαλίζει προϊόν πρώτης ανάγκης διατροφής. Επομένως, θα πρέπει να υπάρξει επάρκεια κονδυλίων και να γίνει τώρα προσπάθεια για δέσμευση πρόσθετων κονδυλίων διαθέσιμων από τον Σεπτέμβριο, ανάλογα με τις ανάγκες, ώστε να μπορούν οι υπηρεσίες να προχωρήσουν απρόσκοπτα στην εκτέλεση ψεκασμού/ών στην αρχή της περιόδου, που είναι η πλέον κρίσιμη.

Επίσης, θα βοηθούσε η εξεύρεση τρόπου πιο άμεσου συντονισμού της συνεργασίας μεταξύ των ΠΕ, των περιφερειών και σε επίπεδο χώρας, για καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων μέσων και πιθανή ανακατανομή τους μέσα στην περίοδο ή και για έγκαιρη ενημέρωση για αρρυθμίες που προκύπτουν και εξεύρεση τρόπων άμεσης αντιμετώπισής τους. Η ενίσχυση πιλοτικής εφαρμογής ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσα από το πρόγραμμα της δακοκτονίας πρέπει να διερευνηθεί, όπως η εφαρμογή ηλεκτρονικών δακοπαγίδων και της βιολογικής αντιμετώπισης του δάκου, που είναι η κύρια συμπληρωματική μέθοδος των δολωματικών ψεκασμών.

Προετοιμασίες για τους ψεκασμούς

Ξεκινώντας, θα πρέπει προφανώς όλες οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, τοποθετήσεις προσωπικού κ.λπ. να ολοκληρωθούν σε όλα τα επίπεδα, για να μην υπάρξει καμία καθυστέρηση, και εν μέσω των μέτρων κατά του κορωνοϊού.

Θα πρέπει περιοχές που δεν έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα να επανεξετάσουν έστω και τώρα αυτήν τη στάση τους, καθώς πολλές φορές τέτοιες περιοχές έχουν μεγαλύτερα προβλήματα, αυξημένο κόστος παραγωγής, αλλά και υπολείμματα εντομοκτόνων στο τελικό προϊόν.

Κατά την περσινή περίοδο, λόγω διάφορων αιτιών, κάποιοι ελαιώνες μπορεί να μη συγκομίστηκαν και εκεί πιθανώς να υπάρξουν εστίες του δάκου. Οι παγίδες θα πρέπει να τοποθετηθούν και οι δειγματοληψίες καρπών να ξεκινήσουν το συντομότερο και ειδικά στις αναμενόμενες εστίες του δάκου, λόγω και του ήπιου χειμώνα.

Να οργανωθεί από τώρα η ενημέρωση και καθημερινή επικοινωνία με τους παραγωγούς και τους άλλους εμπλεκόμενους, με σκοπό την ενεργότερη συμμετοχή τους στην παρακολούθηση του προγράμματος, με ήδη προσχεδιασμένο τρόπο για τις ελαιοποιήσιμες και για τις επιτραπέζιες ελιές. Θα πρέπει να υπάρξει και διαδικασία ενημέρωσης για πιθανή ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων από τον κάθε παραγωγό οποτεδήποτε κριθεί απαραίτητο από τις υπηρεσίες δακοκτονίας.

Ενημερωτικές δράσεις για τους παραγωγούς, αλλά και για τον γενικό πληθυσμό θα είχαν πολλά να προσφέρουν στον καλύτερο συντονισμό όλων. Το πρόγραμμα πρέπει να είναι πιο εμπροσθοβαρές και ο πρώτος ψεκασμός θα πρέπει να τύχει μεγάλης προσοχής και να είναι μεγαλύτερης έκτασης ή και γενικός, και εάν χρειαστεί να επαναληφθεί. Θα πρέπει να γίνει προσεκτικός προγραμματισμός της εναλλαγής εντομοκτόνων για την αποφυγή ανάπτυξης ή τη διαχείριση ανθεκτικότητας.

Ο δάκος αποτελεί μια ασύμμετρη απειλή, καθώς πολλαπλασιάζεται και εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, ενώ από την άλλη πλευρά η καλλιέργεια της ελιάς βρίσκεται σχεδόν παντού σε τεράστια ποικιλομορφία τόπων, ποικιλιών, πρακτικών, την ώρα που εμπλέκονται παραγωγοί, ετεροεπαγγελματίες κ.ά.