Άρθρο του Δρ. Αλέξανδρου Παπαχατζή, καθηγητή Δενδροκομίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, τμ. Γεωπονίας – Αγροτεχνολογίας, διευθυντή του Θεσμοθετημένου Εργαστηρίου «Δενδροκηπευτικών & Εδαφικών Πόρων, HORTLAB»
Πλήρως δικαιωμένοι αισθάνονται οι αγρότες μας που την τελευταία δεκαετία στράφηκαν στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών τους με ακρόδρυα, δηλαδή με δέντρα ξηρών καρπών. Οι σωστές φυτεύσεις με δέντρα καρυδιάς με ποικιλίες Καλιφόρνιας ή Γαλλικές (ανάλογα με το υψόμετρο), με αμυγδαλιές «οψιμανθείς» και «αυτογόνιμες», αλλά και με φουντουκιές που επανήλθαν δυναμικά, όπως και με το δέντρο της «κλιματικής αλλαγής», το κελυφωτό φιστίκι (κοινώς φιστικιά Αιγίνης), τους επιβράβευσαν πλήρως. Θα ήταν παράλειψη, βέβαια, να μην αναφέρω την καστανιά, για τις κατάλληλες ορεινές και ημιορεινές περιοχές.
Η ευκολία της καλλιέργειας, και κυρίως η ευκολία της αποθήκευσης των παραγόμενων ξηρών καρπών, χωρίς να υποκύπτουν οι παραγωγοί σε «εκβιασμούς» των εμπόρων, αν επρόκειτο για «νωπούς» καρπούς, συνέβαλαν αποφασιστικά στην επιλογή τους.
Γενικώς, θεωρούνται, όπως παλαιότερα η ελιά, σαν «τεμπελοκαλλιέργειες», ή σαν καλλιέργειες για «δημοσίους υπαλλήλους», αλλά με υψηλές στρεμματικές αποδόσεις, εγγυημένα άνω των 500 ευρώ το στρέμμα.
Η στροφή στην καρυδιά με ποικιλίες Καλιφόρνιας
Θεωρώ ότι επιβραβεύτηκαν πλουσιοπάροχα όσοι από τους αγρότες μας, πιεζόμενοι από τις χαμηλές στρεμματικές απολαβές που έδιναν οι ετήσιες εκτατικές καλλιέργειες, στράφηκαν στη δενδροκαλλιέργεια της καρυδιάς.
Από τη μία, η έλλειψη των παλαιότερων γενναίων στρεμματικών επιδοτήσεων και, από την άλλη, το υψηλό κόστος καλλιέργειας και τα χαμηλά στρεμματικά έσοδα, έστρεψαν τους αγρότες στην αναδιάρθρωση, που εδώ και σχεδόν 20 χρόνια τους προτείναμε: την καλλιέργεια της εμβολιασμένης καρυδιάς με ποικιλίες Καλιφόρνιας, με κυρίαρχη την Chandler (Τσάντλερ).
Το χαμηλό κόστος εγκατάστασης της φυτείας, 20 δενδρύλλια το στρέμμα, με περίπου 10 ευρώ το καθένα απ’ αυτά, ήτοι 200 ευρώ συνολικά, συν την αξία του συστήματος άρδευσης (περίπου 140 ευρώ το στρέμμα), έδωσαν τη δυνατότητα της ευρείας φύτευσής της.
Επίσης, η ευκολία της καλλιέργειας, αλλά και η φύτευσή τους σε αποστάσεις (συνήθως 7χ7 μέτρα) στα οποία προσαρμόζονται τα μεγάλα γεωργικά μηχανήματα που έχουν οι αγρότες για τις εκτατικές καλλιέργειες, κάνουν πολύ εύκολη τη μετάβαση.
Ακόμη και η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης, για την άρδευση αυτών των δέντρων, των σταλακτοφόρων σωλήνων που είχαν από τις προηγούμενες καλλιέργειες, π.χ. για τα βαμβάκια ή για τα καλαμπόκια, μειώνει σημαντικά το αρχικό κόστος εγκατάστασης.
Τελικά, οι καρυδιές, εμβολιασμένες με παραγωγικότατες ποικιλίες Καλιφόρνιας, ή με Γαλλικές, μας δίνουν μία «ευελιξία» προσαρμογής από τον κάμπο με τους 45 βαθμούς θερμοκρασία, μέχρι και τα 1.300 μέτρα υψόμετρο και χωρίς απολύτως κανέναν φόβο στους όψιμους ανοιξιάτικους παγετούς!
Θα πρέπει, όμως, οι αγρότες μας να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή στα «μαϊμού» δέντρα τουρκικής προέλευσης, που έχουν καταστρέψει πάρα πολλούς καλλιεργητές μέχρι σήμερα, όπως κατ’ επανάληψη είχαμε προειδοποιήσει με άρθρα μας τα τελευταία χρόνια.
Η αμυγδαλιά παίρνει ξανά τα σκήπτρα
Εύκολη και φθηνή στην εγκατάστασή της καλλιέργεια, που ώθησε αρκετούς να στραφούν σε αυτήν, είναι και η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς. Εδώ, θα πρέπει να επισημάνουμε την τάση που υπάρχει πλέον για ποικιλίες «αυτογόνιμες», που δεν εξαρτώνται άμεσα από το αν θα πετάξει η μέλισσα και αν θα υπάρχουν επικονιάστριες ποικιλίες για να γίνει η σταυρεπικονίαση και κατ’ επέκταση η κανονική παραγωγή τους.
Ακόμη ένα πλεονέκτημα που έχουν οι καινούργιες ποικιλίες είναι ότι οι πιο πολλές από αυτές είναι όψιμης άνθισης, αποφεύγοντας έτσι τους όψιμους ανοιξιάτικους παγετούς, εξασφαλίζοντας τη σταθερή ετήσια παραγωγή.
Σήμερα, στη διάθεσή μας έχουμε ποικιλίες που ανθίζουν τόσο όψιμα, ακόμη και τον Μάιο μήνα, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να επεκτείνουμε αυτή την καλλιέργεια φθάνοντας και στα 850 μέτρα υψόμετρο, κάτι που ήταν εντελώς αδιανόητο τα προηγούμενα χρόνια.
Θα μπορούσα να αναφέρω αντιπροσωπευτικά τις ισπανικές ποικιλίες Μarinada, Penta και Makako. H Μarinada ανθίζει περίπου 15 ημέρες μετά τη Φερανιά, όπως και η Μakako, ενώ η Penta ανθίζει έως και 20 ημέρες μετά (ξεκινώντας την άνοιξη του ’21 την 1η Απριλίου και μετά).
Φουντουκιά, καστανιά και κελυφωτό φιστίκι συμπληρώνουν την επιτυχία
Η καλλιέργεια της φουντουκιάς, σε «θαμνώδη» ή ακόμη και σε «δενδρώδη» μορφή, κατάλληλη για μηχανική καλλιέργεια, με τις καινούργιες Ιταλικές ποικιλίες που ζητάει και η σοκολατο-βιομηχανία, επικρατεί για τις πιο «δροσερές» περιοχές που γειτνιάζουν με θάλασσα, ή που βρίσκονται σε ημιορεινές περιοχές, συνήθως δίπλα σε λίμνες ή ποτάμια.
Τέλος, σε δασικού χαρακτήρα ορεινές ή ημιορεινές περιοχές, χωρίς ασβεστούχα εδάφη, θα πρότεινα την καλλιέργεια της καστανιάς και μάλιστα με καινούργιες, κυρίως Γαλλικές ποικιλίες, που είναι υβρίδια Μαρόνια και ανθεκτικές σε ασθένειες.
Πάντως, η καλλιέργεια που προσαρμόζεται καλύτερα από όλες στην κλιματική αλλαγή, που παράγει ακόμη και χωρίς καθόλου άρδευση, στηριζόμενη μόνο στις μειωμένες βροχοπτώσεις, είναι η καλλιέργεια του κελυφωτού φιστικιού (Αιγίνης).
Έχει προσαρμοστεί άριστα όχι μόνο στα νησιά μας, όπως η Αίγινα, αλλά και σε άνυδρες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, από τα Μέγαρα Αττικής και τη Φθιώτιδα, μέχρι και βορειότερα από την Κεντρική και Ανατολική Θεσσαλία.
Εμπρός, λοιπόν, στον δρόμο που χάραξε η καλλιέργεια των ξηρών καρπών, αλλά με σύνεση και σωστή επιστημονική καθοδήγηση, από τους ειδικούς και μόνο.
