Δίπλα στο ιστορικό Λαφονήσι (επισήμως Ελαφόνησο), με τα γαλαζοπράσινα νερά, τους κέδρους, τα κοχύλια και την άμμο με την ροζ απόχρωση, ορθώνεται πάνω στον βράχο, με θέα το Λιβυκό, η Μονή Χρυσοσκαλίτισσας. Μετρήστε, λοιπόν, τα σκαλιά της, ένα, δυο τρία… μέχρι το 98, κι αν είστε τυχεροί, ή αναμάρτητοι, ίσως η Παναγία να σας αποκαλύψει το χρυσό σκαλί της!

Στη δυτική άκρη της Κρήτης (70 χλμ. από τα Χανιά) και ύστερα από μια υπέροχη διαδρομή που διασχίζει τα Καστανοχώρια του Κισάμου, ο επισκέπτης φτάνει στην περιοχή της Χρυσοσκαλίτισσας.

Εκεί, καθισμένη πάνω σε έναν κατάλευκο βράχο, περιτριγυρισμένη από σπάνιους φοίνικες, αστράφτει στην κυριολεξία η Μονή της Παναγίας της Χρυσοσκαλίτισσας. Ένα ανδρικό μοναστήρι, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Παναγίας (15 Αυγούστου). Επί Ενετοκρατίας, ίσως και μέχρι τον πρώτο καιρό της Τουρκοκρατίας, λειτούργησε εκεί μονή αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο. Η παράδοση αναφέρει ότι η ιερότητα του χώρου αρχίζει με την εύρεση της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου σε κόγχη του βράχου από έναν γεωργό, που έβλεπε φλόγα καντηλιού τα βράδια.

Η εικόνα μεταφέρθηκε στους πρόποδες του βράχου για να χτιστεί εκεί η εκκλησία της Παναγίας, αλλά επέστρεψε πάλι στην κορυφή, στο σημείο όπου βρέθηκε. Κι έτσι η εκκλησία χτίστηκε πάνω στον βράχο. «Πρόκειται για μια σπάνια εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του 8ου-9ου αιώνα. Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες είναι ότι η Παναγία αναπαύεται από τα δεξιά», μας λέει ο παπα- Κωνσταντίνος.

Μέλισσες εναντίον Τούρκων

Το όνομα Χρυσοσκαλίτισσα σημαίνει ουσιαστικά η Παναγία του χρυσού σκαλοπατιού. Κι όπως μας είπε ο παπα-Κωσταντίνος, το τελευταίο από τα 98 σκαλοπάτια, που ανέβαζαν στον ιερό βράχο, ήταν ολόχρυσο.

Μας είπε επίσης ότι, επί Τουρκοκρατίας, πουλήθηκε η περιουσία της Μονής, μαζί και το χρυσό αυτό σκαλί για να πληρωθούν φόροι που είχε επιβάλει ο σουλτάνος. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά του ότι την ημέρα του Πάσχα του 1824 και μετά τη μεγάλη σφαγή των χριστιανών στο Λαφονήσι, από τον Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου, μερικοί στρατιώτες του πέρασαν από τη Χρυσοσκαλίτισσα, που ήταν έρημη, με σκοπό να την ισοπεδώσουν.

Μονή Χρυσοσκαλίτισσας: Άμμος, κοχύλια, κέδροι και το χρυσό σκαλί

Καθώς ανέβηκαν τα σκαλοπάτια, όμως, τους περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη! Ένα σμήνος μελισσών, που ήταν φωλιασμένες σε μια κοιλότητα του βράχου κοντά στη σκάλα, τους επιτέθηκε και έτσι το μοναστήρι σώθηκε από τη λεηλασία!

Στο σημείο αυτό του βράχου υπάρχει σήμερα εικονοστάσι για να θυμίζει το θαύμα της Παναγίας. Το 1855 άρχισε η αναβίωση της μονής από τους μοναχούς, οι οποίοι έχτισαν το τείχος πάνω στον βράχο και τα κελιά των μοναχών. Η παλιά μικρή εκκλησία αντικαταστάθηκε από μια μεγαλύτερη, αυτή που υπάρχει και σήμερα.

Τον Φεβρουάριο του 1907, όταν το αυστριακό πλοίο «Imperatrix» ναυάγησε στο Ελαφονήσι, οι μοναχοί της μονής πάλεψαν με τα κύματα και κατάφεραν να σώσουν 102 επιβάτες, ενώ 38 πνίγηκαν.

Το 1940 η μονή μετατράπηκε σε γυναικείο μοναστήρι, ενώ κατά την περίοδο της Κατοχής (1941-1944), οι μοναχές εκδιώχθηκαν και στη μονή εγκαταστάθηκε γερμανικό φυλάκιο. Από το 1944 μέχρι σήμερα κατοικείται από φιλόξενους και δραστήριους μοναχούς.

Με θέα το Λιβυκό

Στο μοναστήρι μπορείτε να περιηγηθείτε στους εξωτερικούς χώρους, πάνω και κάτω από τον βράχο, και να προσκυνήσετε στην εκκλησία με τη θαυματουργή εικόνα. Από ψηλά, στο προαύλιο της εκκλησίας, θα απολαύσετε τη μοναδική θέα στο Λιβυκό. Μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε το βυζαντινό μουσείο, με τις σπάνιες εικόνες και τη μικρή λαογραφική συλλογή με το κρυφό σχολείο. Φεύγοντας, αν έχετε απορίες για τη μονή ή για τη γύρω περιοχή, μη διστάσετε να ρωτήσετε τον Νικόλα που πάντα χαμογελαστός κόβει τα εισιτήρια και είναι πρόθυμος να σας εξυπηρετήσει σε ό,τι του ζητήσετε!

Η Άσπρη λίμνη

Μετά από την επίσκεψη στη Μονή Χρυσοσκαλίτισσας, για τους πιο εναλλακτικούς τύπους, προτείνουμε μια βουτιά στην άγνωστη παραλία της Άσπρης λίμνης. Βρίσκεται μόλις 500 μέτρα από το μοναστήρι και πρόκειται για έναν επίγειο παράδεισο με τεράστια περιβαλλοντική σημασία, καθώς αποτελεί τη δυτικότερη αποικία του προστατευόμενου κρητικού φοινικόδεντρου (Phoenix theofrasti). Η περιοχή έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενη και έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Natura, για αυτό θα πρέπει είστε πολύ προσεκτικοί, αν αποφασίσετε να την επισκεφθείτε!

Στο μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας, μπορείτε να προμηθευτείτε το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο «Monastery». Οι ελαιώνες της μονής καλλιεργούνται αδιάκοπα με παράδοση, πάθος και φροντίδα για το περιβάλλον. Κάθε φιάλη ελαιολάδου στηρίζει το αδιάκοπο έργο των μοναχών.

Φωτογραφίες της Μυρσίνης Γρηγόρη
Κεντρική Φωτογραφία: thetravelbook.gr / Γιώργος Πατρουδάκης