Κομψοτεχνήματα της λαϊκής παράδοσης αποτελούν τα «κεντημένα» πασχαλινά αβγά της Δυτικής Μακεδονίας, οι περδίκες. Δεν πρόκειται για τα κλασικά πασχαλινά βαμμένα αβγά, αλλά για μικρά έργα τέχνης. Ουσιαστικά, οι περδίκες είναι μια τεχνική ζωγραφικής των πασχαλινών αβγών και συγκεκριμένα είναι αβγά που ζωγραφίζονται στο χέρι με λιωμένο μελισσοκέρι και ένα ειδικό κοντύλι και μετέπειτα βάφονται, συνήθως, κόκκινα. Το μοναδικό αυτό έθιμο συναντάται στα Γρεβενά και στην περιοχή του Βοΐου Κοζάνης.
Από τα παλιά χρόνια, οι νοικοκυρές συνήθιζαν από τα ξημερώματα της Μ. Πέμπτης να «κεντούν» τα αβγά τους με έντονα στοιχεία, που άλλοτε τα αντλούσαν από τη φύση, από τη βουκολική ζωή, ακόμη και από τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για τις αγροτικές εργασίες τους, ή με γεωμετρικά σχήματα ή ακόμη και ευχές και ονόματα, όπως λέει χαρακτηριστικά η Αγνή Κανδύλη Βατιάνη, η οποία έχει αφιερώσει τη ζωή της στην αναβίωση του συγκεκριμένου εθίμου στη σύγχρονη εποχή.
«Οι περδίκες αποτυπώνουν την παράδοσή μας, αλλά και το ταλέντο της κάθε νοικοκυράς. Πάνω στα αβγά βγαίνει όλη η καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία και επειδή είναι χειροποίητα, η μια περδίκα ποτέ δεν είναι ίδια με την άλλη. Παλιά, δεν υπήρχε σπίτι που να μην έκανε αυτά τα αβγά», αναφέρει η κα Βατιάνη.
Για τη ζωγραφική της περδίκας απαιτείται ένα χειροποίητο εργαλείο, το κοντύλι, μια αυτοσχέδια κατασκευή από κληματόβεργα ή από ένα μικρό κομμάτι ξύλο. Στην άκρη της κληματόβεργας, ανοίγεται μία τρύπα μέσα στην οποία προσαρμόζεται ένα μικρό μεταλλικό χωνί από λεπτό φύλλο χαλκού (μια μύτη), το οποίο κρατάει τη θερμοκρασία.
Πάνω στο κοντύλι τοποθετείται ένα μικρό κομμάτι κεριού, το οποίο ζεσταίνεται και μετά ζωγραφίζεται στο αβγό. Το κάθε αβγό είναι μοναδικό και αντέχει για πολλά χρόνια.
Το έθιμο αυτό είχε σχεδόν εξαφανιστεί από την περιοχή, καθότι δεν υπήρχε το κατάλληλο εργαλείο, το κοντύλι, για να «κεντηθούν» τα αβγά. Όμως, η αγάπη της κας Βατιάνη για την παράδοση και τη λαϊκή τέχνη ζωντάνεψε εκ νέου το έθιμο αυτό. «Κάνω αγώνα δρόμου για να αναβιώσω αυτό το έθιμο, που είχε εξαφανιστεί. Δεν ήταν και το πιο εύκολο, επειδή ήταν έθιμο μόνον της περιοχής μας.
Σταδιακά, με σεμινάρια, εκθέσεις, ενημερώσεις σε πολιτιστικούς, λαογραφικούς και άλλους συλλόγους σε όλη την Ελλάδα και εκεί όπου με καλούν, κατάφερα οι περδίκες να γίνουν γνωστές σε όλη τη χώρα», καταλήγει η κα Βατιάνη.
