Πρόγραμμα διαχείρισης της καλλιέργειας βαμβακιού με γεωργία ακριβείας
του Δρος Ευάγγελου Χατζηγιαννάκη,
Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων-Ερευνητική Μονάδα Σίνδου
Νέο, τριετές πρόγραμμα για τη διαχείριση της βαμβακοκαλλιέργειας εκτελείται από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ (Εθνικό Κέντρο Ταξινόμησης Βάμβακος και Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων-Ερευνητική Μονάδα Σίνδου) και χρηματοδοτείται από τη Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος (ΔΟΒ).
Το πρόγραμμα, με τίτλο «Διαχείριση της βαμβακοκαλλιέργειας για μείωση εισροών, περιβαλλοντικών επιπτώσεων και κόστους παραγωγής, με χρήση καινοτόμων μεθόδων γεωργίας ακριβείας και εκπαίδευση των παραγωγών», θα απαντά στις νέες απαιτήσεις του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της Ελλάδας για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), οι οποίες, μεταξύ άλλων, επιδιώκουν την προστασία και την ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών και γενικότερα των φυσικών πόρων, μέσα από την πράσινη αρχιτεκτονική του Στρατηγικού Σχεδίου.
Στο ΣΣ γίνεται ειδική μνεία για τον τρόπο με τον οποίο η παρέμβαση συνάδει με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (δηλ. 2000/60/ΕΚ). Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε στο πλαίσιο των παραπάνω απαιτήσεων και για τη γνώση των πραγματικών αναγκών της βαμβακοκαλλιέργειας σε αρδευτικό νερό και σε λίπανση, με χρήση καινοτόμων μεθόδων γεωργίας ακριβείας και επίσης για την εκπαίδευση των παραγωγών στη χρήση της νέας τεχνολογίας και άρα στην ορθότερη διαχείριση της καλλιέργειας.
Σημειώνεται ότι για την εκτέλεση του προγράμματος είχε προηγηθεί ένα προκαταρκτικό μονοετές πρόγραμμα το 2020-2021.
Περιοχές και μέθοδος εφαρμογής
Το πρόγραμμα θα εκτελεστεί σε τέσσερις περιοχές: Φανάρι Κομοτηνής, Κιλελέρ Λάρισας, Τρίκαλα Ημαθίας και στην Καρδίτσα. Οι εν λόγω περιοχές είχαν επιλεχθεί στο προκαταρκτικό πρόγραμμα του 2021, κατά το οποίο έγινε η εγκατάσταση του απαραίτητου εξοπλισμού στους πιλοτικούς αγρούς, για την υπολογισμένη άρδευση και θρέψη.
Κάθε πιλοτικός αγρός θα χωριστεί σε δύο τεμάχια. Στο ένα, η αρδευτική διαχείριση της καλλιέργειας θα γίνει από τον παραγωγό με τη μεθοδολογία που εφάρμοζε μέχρι σήμερα (τεμάχιο-μάρτυρας), ενώ στο άλλο μισό η αρδευτική διαχείριση της καλλιέργειας θα γίνει με τη βοήθεια της επιστημονικής ομάδας του προγράμματος και του Ινστιτούτου Εδαφοϋδατικών Πόρων-Ερευνητική Μονάδα Σίνδου.
Ο παραγωγός θα ενημερώνεται για την αρδευτική δόση 48 ώρες πριν από την ημερομηνία άρδευσης. Οι δόσεις άρδευσης που θα εφαρμόζονται στα δύο τεμάχια κάθε αγρού θα καταγράφονται με τηλεμετρικά υδρόμετρα.
Η θρέψη της καλλιέργειας στα πιλοτικά τεμάχια, αλλά και στα τεμάχια-μάρτυρες, θα γίνεται με σύσταση λιπαντικής αγωγής, η οποία θα προκύψει από τη φυσικοχημική ανάλυση σύνθετων εδαφικών δειγμάτων που θα ληφθούν από ζώνες διαχείρισης. Θα γίνει προσπάθεια ελέγχου και της επιφανειακής λίπανσης με άζωτο, ώστε να γίνεται εάν χρειάζεται και με τη σωστή ποσότητα.
Επίσης, θα γίνουν χημικές αναλύσεις για την αξιολόγηση της ποιότητας του αρδευτικού νερού και αναλύσεις φυλλοδιαγνωστικής, ώστε να κριθεί η αποδοτικότητα της λίπανσης.
Όλες οι καλλιεργητικές φροντίδες, τα δεδομένα και τα αποτελέσματα που θα προκύπτουν θα εισάγονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα παρακολούθησης της καλλιέργειας του βαμβακιού FMIS, η οποία αναπτύχθηκε από την εταιρεία AGROAPPS. Αυτή η πλατφόρμα παρέχει τις εξής γεωργικές συμβουλευτικές υπηρεσίες: πρόγνωση καιρού, προγραμματισμό κατεργασίας εδάφους, προγραμματισμό αρδεύσεων, συνεχή παρακολούθηση της ανάπτυξης της καλλιέργειας, προγραμματισμό επιφανειακής λίπανσης αζώτου, εκτίμηση της απόδοσης της καλλιέργειας, ειδοποιήσεις για εχθρούς και ασθένειες και καταχώριση ενεργειών χρήστη.
Διαδικασία συλλογής
Κατά την περίοδο της συλλογής του σύσπορου βαμβακιού, θα λαμβάνεται σημαντικό δείγμα από κάθε τεμάχιο (πιλοτικό και μάρτυρας) των τεσσάρων πιλοτικών αγρών και θα εκκοκκίζεται ξεχωριστά στο εκκοκκιστήριο του πρώην Ινστιτούτου Βάμβακος στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, για να ελέγχονται η απόδοση και η ποιότητα σύσπορου και εκκοκκισμένου βαμβακιού, με ευθύνη του Εθνικού Κέντρου Ποιοτικού Ελέγχου, Ταξινόμησης και Τυποποίησης Βάμβακος στην Καρδίτσα.
Σημειώνεται ότι, παράλληλα, θα διερευνηθούν τα τοπικά προβλήματα σε σχέση με την άρδευση-θρέψη της περιοχής του κάθε πιλοτικού αγρού που εντοπίστηκαν κατά το προκαταρκτικό πρόγραμμα (Τρίκαλα Ημαθίας-υψηλή υπόγεια στάθμη και οψίμιση καλλιέργειας, Φανάρι Κομοτηνής-υψηλή αλατότητα αρδευτικών νερών και εδαφών-επιφανειακή λίπανση, Κιλελέρ Λάρισας-μεγάλη έλλειψη αρδευτικού νερού και χρήση ελλειμματικής άρδευσης, Καρδίτσα-πρώιμες βροχοπτώσεις και οψίμιση καλλιέργειας-επιφανειακή λίπανση).
Η χρήση της γεωργίας ακριβείας, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση και τη διάδοση της ερευνητικής εμπειρίας και την εκπαίδευση των αγροτών μπορεί με την απαιτούμενη συνεργασία φορέων (ΔΟΒ, ΠΕΕΕΒ & ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ) να αποτελέσει μια ευκαιρία για την επίτευξη των παραπάνω στόχων.
Οφέλη και πλεονεκτήματα
Τα αναμενόμενα οφέλη του έργου είναι τα εξής:
α) Η ταχύτερη υιοθέτηση και εφαρμογή της γεωργίας ακριβείας στην παραγωγική διαδικασία της βαμβακοκαλλιέργειας, με συνεχή διαλογική εκπαίδευση των παραγωγών, μέσω του σχεδιασμού ενός βιωματικού εκπαιδευτικού προγράμματος, το οποίο θα υλοποιείται στις περιοχές των τεσσάρων πιλΜε παράλληλη εκπαίδευση των παραγωγών στη χρήση των νέων τεχνολογιώνοτικών.
β) Η μείωση των εισροών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, επιτυγχάνοντας ταχύτερη προσαρμογή στις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ και της Πράσινης Συμφωνίας.
γ) Η βελτίωση της ποιότητας και η καλύτερη οργάνωση της πιστοποίησης του προϊόντος με τα συστήματα AGRO του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, τα οποία έχουν αναγνωριστεί από το BCI.
