Πρωτεϊνική αυτάρκεια: Τα παραδείγματα της Ολλανδίας και της Φλάνδρας δείχνουν τον δρόμο προς τη βιώσιμη μετάβαση

Η Ευρώπη επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο παράγονται και καταναλώνονται οι φυτικές πρωτεΐνες, καθώς η ανάγκη για επισιτιστική ασφάλεια, βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των αγροδιατροφικών συστημάτων γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ολλανδία και η ολλανδόφωνη βόρεια περιφέρεια του Βελγίου, Φλάνδρα, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή μιας δυναμικής αλλαγής, θέτοντας τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός ισχυρού ευρωπαϊκού τομέα φυτικών πρωτεϊνών.

Η αυξανόμενη ζήτηση για τοπικά παραγόμενες πρωτεϊνούχες καλλιέργειες, όπως ρεβίθια, σόγια, κουκιά και λούπινα τροφοδοτείται από τους στόχους βιωσιμότητας της ΕΕ, αλλά και από τις νέες τάσεις της αγοράς plant-based τροφίμων.

Η στροφή σε αυτές τις καλλιέργειες αποτελεί μια διπλή ευκαιρία, καθώς ενισχύει το εισόδημα των αγροτών και τη διαφοροποίηση του παραγωγικού μοντέλου, μειώνει το κόστος παραγωγής και τις ανάγκες σε συνθετικά λιπάσματα, χάρη στις ιδιότητες αζωτοδέσμευσης των ψυχανθών, συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας του εδάφους και της βιοποικιλότητας και περιορίζει την εξάρτηση από εισαγόμενες πρωτεΐνες, κυρίως σόγια από τρίτες χώρες.

Παρά τα προφανή αυτά οφέλη, η μετάβαση αντιμετωπίζει εμπόδια. Τα τοπικά κανάλια εμπορίας παραμένουν ακόμα περιορισμένα, ενώ οι παραγωγοί, τόσο βιολογικοί όσο και συμβατικοί, δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν σταθερές αγορές, δίκαιες τιμές και προβλέψιμη ζήτηση. Λείπουν, επίσης, πολλές φορές η τεχνογνωσία, η οργάνωση των παραγωγών και η μεταποιητική ικανότητα που απαιτείται για τη δημιουργία ισχυρών αλυσίδων αξίας.

Δύο επιχειρησιακές πρωτοβουλίες δείχνουν τον δρόμο

Σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, δύο έργα Επιχειρησιακών Ομάδων λειτουργούν ως παραδείγματα επιτυχημένων λύσεων:

• Flemish Protein Farmers – Δημιουργώντας δίκτυα και δίκαιη τιμολόγηση

Στη Φλάνδρα, η πρωτοβουλία Flemish Protein Farmers:

1. Χαρτογραφεί την παραγωγή και τις δυνατότητες εμπορίας.
2. Αναλύει το κόστος και την αγοραστική αξία των βασικών πρωτεϊνούχων καλλιεργειών.
3. Συνδέει αγρότες με αγοραστές.
4. Αναπτύσσει μοντέλα δίκαιων τιμών και συμφωνιών κατανομής κινδύνου.

Ήδη, έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό δίκτυο συνεργασίας που στηρίζει νέες περιφερειακές αλυσίδες αξίας, δημιουργώντας σταθερότερες και πιο ανταγωνιστικές συνθήκες για τους παραγωγούς.

• Protein Farmers of the Netherlands – Συλλογική δύναμη και ολοκληρωμένη αξιοποίηση

Στην Ολλανδία, η πρωτοβουλία Protein Farmers of the Netherlands (Eiwitboeren van Nederland) εστιάζει σε ψυχανθή ξηράς συγκομιδής για ανθρώπινη κατανάλωση, ενώ τα υποπροϊόντα αξιοποιούνται ως ζωοτροφή – μια κυκλική προσέγγιση που μεγιστοποιεί την αξία της παραγωγής.Το σημαντικότερο επίτευγμα είναι η δημιουργία ενός οργανισμού παραγωγών, ο οποίος:

1. Συλλογικοποιεί την εμπορία.
2. Ενισχύει τη διαπραγματευτική δύναμη των αγροτών.
3. Συμβάλλει στη σταθερότητα του εισοδήματος.

Η Ολλανδή παραγωγός Άννα βαν ντερ Μπάιλ επισημαίνει ότι η συνεργασία με τον οργανισμό παραγωγών τής προσέφερε πρόσβαση σε νέες αγορές, καλύτερο προγραμματισμό και δικαιότερες τιμές, στοιχεία σημαντικά για την επιβίωση ενός αναδυόμενου κλάδου.

Ένα μοντέλο με ευρωπαϊκή αξία

Οι δύο αυτές πρωτοβουλίες αποδεικνύουν ότι η μετάβαση σε ένα πιο πράσινο και αύταρκες πρωτεϊνικό σύστημα δεν είναι απλώς περιβαλλοντική στρατηγική, αλλά αποτελεί και επιχειρηματική ευκαιρία για τον αγροτικό κόσμο.

Η ενίσχυση των τοπικών αλυσίδων αξίας, η συλλογική οργάνωση των παραγωγών, η τεχνογνωσία και τα δίκαια πρότυπα τιμολόγησης μπορούν να αποτελέσουν οδικό χάρτη για τα κράτη-μέλη της ΕΕ που θέλουν να στηρίξουν τον πρωτογενή τομέα, να μειώσουν τις εισαγωγές πρωτεϊνών και να συμβάλουν στην πράσινη αναδιάρθρωση της παραγωγής τροφίμων.

Η Φλάνδρα και η Ολλανδία δείχνουν πως η επένδυση στη συνεργασία, την καινοτομία και την τοπική ανάπτυξη μπορεί να μετατρέψει μια γεωργική πρόκληση σε ευκαιρία για το μέλλον της ευρωπαϊκής διατροφικής ασφάλειας.