Tα κοινωνικά παντοπωλεία είναι μια υπεραγορά για απόρους, που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, καθότι στηρίζονται στις εθελοντικές προσφορές επιχειρήσεων (Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη) και ιδιωτών. Αποτελούν μια πρακτική την οποία έχουν ξεκινήσει πολλοί δήμοι στη χώρα μας για την καταπολέμηση της φτώχειας σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα ως αποτέλεσμα της κρίσης των τελευταίων ετών στη χώρα. Στόχος των κοινωνικών παντοπωλείων είναι η προσφορά βασικών ειδών διατροφής σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες αντιμετωπίζουν άμεσα το φάσμα της πείνας. Είναι λυπηρό η πεδιάδα του Ορχομενού, που κάποτε έτρεφε τους κατοίκους της περιοχής και τις όμορες αστικές περιοχές, σήμερα να μην μπορεί να προσφέρει ούτε τα βασικά είδη διατροφής σε αρκετούς κατοίκους της περιοχής.
Αναζήτηση νέου παραγωγικού μοντέλου
Πριν από λίγες ημέρες, λοιπόν, εγκαινιάστηκε το κέντρο κοινότητας και το κοινωνικό παντοπωλείο του Δήμου Ορχομενού, στην ομώνυμη πόλη. Είναι σαφές ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή, όταν σε μια εξαιρετικά παραγωγική περιοχή, όπως η πεδιάδα του Ορχομενού, υπάρχουν άνθρωποι που είναι εκτός εργασίας και απειλείται η επιβίωσή τους. Η χώρα πρέπει να αναζητήσει ένα παραγωγικό μοντέλο, που θα δίνει πρόσβαση σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που είναι εκτός παραγωγής. Ο αγροτικός τομέας πρέπει να σηκώσει το μεγάλο βάρος της οικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας, καθώς η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά παραγωγικά πλεονεκτήματα.
Αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων
Το ζήτημα εστιάζεται στην τοπική ανάπτυξη με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου, τα οποία δεν έχουν αξιοποιηθεί στον βαθμό που θα έπρεπε από τις τοπικές κοινωνίες. Είναι σε θέση σήμερα οι τοπικοί άρχοντες να δώσουν λύσεις βιώσιμες, ώστε να υπάρχει διέξοδος στο πρόβλημα της φτώχειας και της πείνας που μαστίζει τη χώρα ή προσαρμόζονται στην πεπατημένη της καθημερινότητας; Η απάντηση από την τοπική κοινωνία είναι αποσπασματική και ομιχλώδης, αφήνοντας το κράτος να αναζητήσει μόνο του λύσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι εξαγγελίες των προγραμμάτων (ΠΑΑ, ΕΣΠΑ κ.ά.). Τα προγράμματα αυτά, ενώ μπορούν να αποτελέσουν ουσιαστικά αναπτυξιακά εργαλεία (και όχι πακέτα) είτε μένουν αναξιοποίητα είτε η διαχείρισή τους είναι εξαιρετικά προβληματική. Συχνά οι υπεύθυνοι που αναλαμβάνουν να τα τρέξουν αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων και στην αποτυχία ο ένας ρίχνει την ευθύνη στον άλλο. Για πολλές δεκαετίες, δαπανήθηκαν δεκάδες δισεκατομμύρια για τη δημιουργία παραγωγικών υποδομών, αλλά δυστυχώς τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα εξαιτίας του πρόχειρου σχεδιασμού τους και της απουσίας γενικότερης στρατηγικής για την ανάπτυξη της υπαίθρου. Το παιχνίδι δεν χάθηκε, οι δυνατότητες ακόμη υπάρχουν, λείπει όμως μια σύγχρονη οργάνωση της αγροτικής κοινωνίας, η οποία να σχεδιάζει με βάση το συλλογικό συμφέρον και όχι το προσωπικό. Η ύπαιθρος έχει αστείρευτες δυνατότητες και μπορεί να αντιμετωπίσει τη φτώχεια και την πείνα.
Δημιουργία θέσεων εργασίας
Οι αγροτικοί δήμοι, λοιπόν, καλά πράττουν και συστήνουν κοινωνικά παντοπωλεία, γιατί πρέπει να αντιμετωπίσουν άμεσα τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αρκετοί κάτοικοί τους. Πρέπει, όμως, να προωθήσουν και πολιτικές ένταξης αυτών των ανθρώπων στην παραγωγική διαδικασία, δημιουργώντας δομές που μπορούν να υποστηρίξουν την εργασία. Η αλληλεγγύη, η φιλανθρωπία και η συμπόνοια είναι σημαντικές για την κοινωνική συνοχή, αλλά το βάρος πρέπει να δοθεί στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να κινείται στη λογική «μάθε τον άλλον να ψαρεύει και μην του δίνεις έτοιμο ψάρι».
