Μέχρι να αξιωθούμε να αποτυπώσουμε στον τόπο μας τα είδη και το πλήθος των φιλικών ή μη, για τα φυτά, μικροβίων των εδαφών, Αμερικανοί επιστήμονες παρουσίασαν έναν Άτλαντα μικροβίων από όλους τους τύπους εδαφών όλης της γης. Έκπληξη αποτελεί το εύρημα ότι οι 3-4 πιο κοινές και με μεγάλα ποσοστά οικογένειες μικροβίων που βρίσκει κανείς στα εδάφη του κόσμου είναι οι ίδιες 3-4 οικογένειες των φιλικών προβιοτικών μικροβίων για το φυτό, όπως και των προβιοτικών μικροβίων του ανθρώπινου σώματος, τα οποία παίρνουμε κυρίως μέσω των τροφών μας. Δηλαδή, φιλικά βακτήρια που βρίσκονται σε μεγάλη συχνότητα στο χώμα, περνούν στο φυτό, όπου επανειλημμένα έχω τονίσει, παίζουν σημαντικούς προβιοτικούς ρόλους για το φυτό, όπως:
- Στην ανάπτυξή του, συμβάλλοντας στη σύνθεση φυτικών ορμονών, καθοριστικών για την ανάπτυξή του.
- Στην ανθεκτικότητα σε διάφορες φυσικές καταπονήσεις (ξηρασία, κρύο, παγετούς, υψηλές θερμοκρασίες, ηλιοφάνεια κ.ά.), παράγοντας διάφορες ουσίες.
- Στην προστασία από βιολογικούς εχθρούς (βακτήρια, μύκητες, νηματώδεις σκώληκες, έντομα, ιώσεις κ.ά.), παράγοντας αντίστοιχες φυτοπροστατευτικές ουσίες κ.ά.
- Στην καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων εδαφικών πόρων (απορρόφηση φωσφόρου από το έδαφος, δέσμευση και παροχή ατμοσφαιρικού αζωτούχου λιπάσματος, αύξηση της διαθεσιμότητας απορροφήσιμων μορφών ιχνοστοιχείων σιδήρου, μαγνησίου, μαγγανίου κ.ά.)
Κατοπινά, τα φιλικά βακτήρια του φυτού μεταδίδονται στους συγκομιζόμενους καρπούς. Πιθανότατα μέσω του μίσχου, το συνδετήριο δηλαδή νήμα μεταξύ φυτού και καρπού. Και από τους καρπούς, ιδιαίτερα αυτούς που έχουν υποστεί τη διαδικασία της ζύμωσης (άρα και πολλαπλασιασμού των μικροβίων) για τη συντήρησή τους σε όξινο περιβάλλον (τουρσί, ελιά, πιπεριά, ντομάτα, αγγουράκι, λάχανο, μελιτζάνα ξυδιού κ.ά.), τα φιλικά μικρόβια περνούν μέσω των φυτικών τροφών στον άνθρωπο ή τα ζώα. Θυμηθείτε ότι και στα ζώα παρέχουν ζυμωμένες πράσινες τροφές (ενσιρώματα), ζυμώνοντας πράσινα καλαμπόκια, βίκους, φασολιές ή και μείγματά τους από συγκαλλιέργειά τους. Παρόμοια, από αντίστοιχες τέτοιες ζυμώσεις ζωικών πλέον προϊόντων (ζύμωση γάλακτος π.χ. για την παραγωγή γιαουρτιού, ξυνογάλακτος, γαλοτυριού, κεφίρ, αριάνι κ.λπ.), αλλά και ζυμώσεις κρέατος (σαλάμι αέρος κ.ά.) οδηγούνται επίσης μέσω των τροφών ζωικής προέλευσης σημαντικές οικογένειες των προβιοτικών μικροβίων στον οργανισμό μας.
Το έδαφος, λοιπόν, αποτελεί μια μεγάλη πηγή φιλικών προβιοτικών μικροβίων για τα φυτά και μέσω των καρπών τους και για τα ζώα και τον άνθρωπο. Δεύτερη πηγή, βέβαια, φιλικών φυτικών προβιοτικών μικροβίων αποτελεί ο σπόρος σποράς τους. Αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών έδειξαν ότι όπως η μάνα φροντίζει κατά την κυοφορία και τη γέννησή μας να γεμίσει το σώμα μας με πολύτιμα και αναγκαία για την υγεία φιλικά μικρόβια, έτσι και η φυτομάνα. Την ώρα σχηματισμού των σπόρων της, με το φυτικό έμβρυο που θα δώσει, φυτρώνοντας την επόμενη γενιά των απογονικών της φυτών, βάζει στο «δισάκι» τους τα απαραίτητα φιλικά μικρόβια. Μη γνωρίζοντας πού θα καταλήξει ο σπόρος της για να ριζώσει, μεταφερόμενος από τον άνεμο, το νερό, τα κόπρανα ή τις κουτσουλιές των ζώων κ.ά., η φυτομάνα φροντίζει αυτή να «φορτώσει» τους απογόνους της με τα αναγκαία φιλικά μικρόβια. Έδαφος και σπόρος, λοιπόν, αποτελούν πολύτιμες πηγές για την ανάπτυξη των μικροβίων στο νέο φυτό.
Σήμερα, ξέρουμε, όπως προανέφερα, ότι τα μικρόβια αυτά βοηθούν το φυτό να αντιμετωπίσει διάφορες αντιξοότητες του περιβάλλοντος (κρύο, ζέστη, ξηρασία, παθογόνα μικρόβια κ.ά.) και να αξιοποιήσει καλύτερα τους διαθέσιμους πόρους (θρεπτικά στοιχεία στο έδαφος, λιπάσματα, νερό κ.ά.). Όπως κάνουν δηλαδή και τα προβιοτικά μικρόβια του ανθρώπου. Δυστυχώς, η άγνοια, τα προηγούμενα χρόνια, μας οδήγησε στο να κάνουμε τα πάντα για να τα περιορίσουμε! Είτε στο έδαφος με τις απολυμάνσεις και τα φυτοφάρμακα, τα ποτίσματα με χλωριωμένα νερά, είτε στον σπόρο με τις απολυμάνσεις των σπόρων, τα φυτοφάρμακά τους κ.λπ. Όπως πράττουμε, άλλωστε, και με τη συρρίκνωση των προβιοτικών μικροβίων του ανθρώπου. Όταν θα δούμε κάποτε τη γεωργία «αλλιώς», τότε θα αλλάξουμε νοοτροπίες. Το ίδιο θα κάνουμε όταν θα δούμε και την υγεία μας «αλλιώς». Αυτό θα γίνει όταν, προνοώντας, θα προσπαθούμε να προλάβουμε προβλήματα και όχι να τα αφήνουμε να εκδηλωθούν φροντίζοντας, εκ των υστέρων, να τα διαγνώσουμε και να τα αντιμετωπίσουμε με «κοστοβόρες» για την τσέπη μας, το περιβάλλον και την κοινωνία, επεμβάσεις είτε στον τομέα της γεωργίας είτε στον τομέα της ιατρικής. Στο τέλος, δηλαδή, η οικονομική κρίση και η συνεπακόλουθη ανάγκη να περιοριστεί τόσο το κόστος εισροών στη γεωργία όσο και το κόστος ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας μπορεί να μας αφήσουν κάποια καλά.
του Αθανάσιου Τσαυτάρη ακαδημαϊκού διευθυντή Perrotis College, Αμερικανική Γεωργική Σχολή
