Τα επόμενα βήματα της Κομισιόν για τον εκσυγχρονισμό της ΚΑΠ

Δικαιότερη κατανομή των δικαιωμάτων της βασικής ζητάει η Ελλάδα

Τα επόμενα βήματα της Κομισιόν για τον εκσυγχρονισμό της ΚΑΠ

Ραντεβού στη δημόσια διάσκεψη για το μέλλον της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 7 Ιουλίου, δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς της Ένωσης.

Πρόκειται για το επόμενο βήμα της ευρείας συζήτησης που έχει ξεκινήσει σε ενωσιακό επίπεδο, προκειμένου να εκδοθούν ­–το αργότερο έως το τέλος του έτους– οι κατευθυντήριες γραμμές του οδικού χάρτη για τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση της ΚΑΠ. Σε αυτό το ευρωπαϊκό πλαίσιο, η ελληνική πλευρά επιμένει σε μια δικαιότερη γεωργική πολιτική, που, μεταξύ άλλων, να άρει και τις στρεβλώσεις του παρελθόντος ειδικά όσον αφορά την κατανομή των δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όμως, εκτός από τις θέσεις και τις προτάσεις των κρατών-μελών σε θεσμικό επίπεδο, επιχείρησε ήδη να ανοίξει διάλογο και με τους άμεσα ενδιαφερομένους, προσκαλώντας τους να συμμετάσχουν στην τρίμηνη ηλεκτρονική διαβούλευση για τον «Εκσυγχρονισμό και την απλοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής». Δεν είναι λίγοι εκείνοι που έσπευσαν να χαρακτηρίσουν «στρατηγική» την κίνηση αυτή, προκειμένου να αναδειχθούν από τη βάση ως πρωτεύοντα τα θέματα αγροτικής πολιτικής, σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση που πλήττεται βαθιά και σε άλλους τομείς της οικονομίας και γι’ αυτό, υποστηρίζουν, θα έπρεπε κονδύλια υπέρ της ΚΑΠ να μεταφερθούν και να αξιοποιηθούν για την αντιμετώπισή τους, όπως την καταπολέμηση της ανεργίας.

Διάλογος χωρίς τους αγρότες

Υπενθυμίζουμε ότι από τις 2/2 έως τις 2/5 υποβλήθηκαν συνολικά 322.912 προτάσεις, από τις οποίες οι –μόλις– 2.792 από τη χώρα μας. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, σύμφωνα με την Κομισιόν, η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων, σχεδόν το 93%, δεν ασχολείται με τη γεωργία! Προσπάθεια διαλόγου επιχειρήθηκε να γίνει και σε εθνικό επίπεδο με τους εκπροσώπους της πρωτογενούς παραγωγής, όπως και στη χώρα μας.

Στη δημόσια διάσκεψη του Ιουλίου, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της ηλεκτρονικής αυτής διαβούλευσης, που, σύμφωνα με την Κομισιόν, αποτελεί «μια ευκαιρία να γίνει απολογισμός των αποτελεσμάτων και να δει κανείς πώς ταιριάζουν με τα επιστημονικά στοιχεία που η ίδια συνέταξε», όπως αναφέρει σε πρόσφατη ανακοίνωσή της.

Τα αποτελέσματα αυτά, σε συνδυασμό και με άλλες δράσεις, θα τα ενσωματώσει στη διαδικασία της Εκτίμησης των Επιπτώσεων και θα προχωρήσει, έως το τέλος του τρέχοντος έτους, σε ανακοίνωση για το μέλλον της ΚΑΠ. Ανακοίνωση, η οποία αναμφίβολα θα λάβει υπόψη της και τα νέα δεδομένα που έρχεται να διαμορφώσει η επικείμενη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ.

Σε διαρκή μεταρρύθμιση

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Στην πορεία της υπέστη αρκετές μεταρρυθμίσεις, ώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας, δεν έπαψε ωστόσο να αποτελεί αντικείμενο κριτικής, και μάλιστα αυστηρής, με την ίδια την Κομισιόν να αναζητά κάθε φορά πιο βιώσιμες λύσεις.

Η τελευταία μεταρρύθμιση αποφασίστηκε το 2013 και εφαρμόστηκε το 2015. Από τότε, όμως, μεσολάβησαν σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, γεγονός που φέρνει σήμερα τόσο την Κομισιόν όσο και τα κράτη-μέλη σε μία νέα γραμμή πλεύσης για την ΚΑΠ, η οποία να μπορεί να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στα νέα δεδομένα.

Η αγορά δημιουργεί νέα δεδομένα

Η ίδια η Κομισιόν παραδέχεται πως οι αγρότες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υφίστανται πιέσεις από το παγκόσμιο εμπόριο, τις διακυμάνσεις της προσφοράς και της ζήτησης, την αστάθεια των τιμών και άλλων παραγόντων που «επιδεινώνουν την ήδη δύσκολη εισοδηματική κατάσταση πολλών αγροτών», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Ενδεικτικό είναι ότι το μέσο εισόδημα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ήταν μικρότερο κατά 40% περίπου σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό εισόδημα των υπόλοιπων κλάδων της οικονομίας, κατά την περίοδο 2010-2014.

Σε άμεσες πληρωμές πάει το 72% του προϋπολογισμού

Το βασικό στοιχείο της ΚΑΠ είναι η παροχή ουσιαστικής εισοδηματικής στήριξης στους αγρότες, με τις άμεσες πληρωμές. Μόνο το 2015, σύμφωνα με την Επιτροπή, ωφελήθηκαν σχεδόν 7 εκατ. εκμεταλλεύσεις του πρωτογενούς τομέα, που ισοδυναμούν με το 90% περίπου της έκτασης που καλλιεργείται στην Ένωση.

Βάσει του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2014-2020, του επταετούς δηλαδή προγράμματος δαπανών της ΕΕ, κατανέμεται το 38% του συνολικού ποσού της στην ΚΑΠ για άμεσες ενισχύσεις, χρηματοδότηση μέτρων στην αγορά και προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Οι άμεσες πληρωμές, σύμφωνα με την Κομισιόν, ανέρχονται σε περίπου 293 δισ. ευρώ για την περίοδο αυτή και αφορούν το 72% του συνολικού προϋπολογισμού που διατίθενται για την ΚΑΠ.

Η βασική ενίσχυση συμπληρώνεται από μια σειρά άλλων καθεστώτων στήριξης, όπως εισήχθησαν στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του 2013:

  • Ενίσχυση για γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον (Πράσινη Ενίσχυση). Αφορά το 30% της συνολικής αξίας δικαιωμάτων ενίσχυσης που ενεργοποιεί ο γεωργός στο συγκεκριμένο έτος. Οι επωφελείς για το κλίμα και το περιβάλλον πρακτικές είναι: Διαφοροποίηση καλλιεργειών, Διατήρηση υφιστάμενων μόνιμων βοσκοτόπων, Ύπαρξη περιοχής οικολογικής εστίασης στη γεωργική έκταση.
  • Με δεδομένο ότι ο γεωργικός πληθυσμός της ΕΕ γερνάει, η ΚΑΠ εστίασε στην ενίσχυση των γεωργών νεαρής ηλικίας. Σύμφωνα με την Κομισιόν, περισσότεροι από τους μισούς αγρότες της ΕΕ είναι ηλικίας άνω των 55 ετών, και μόλις το 6,9% κάτω των 35 ετών.
  • Συνδεδεμένες Ενισχύσεις. Στη χώρα μας, από το έτος αιτήσεων 2015, χορηγούνται συνδεδεμένες ενισχύσεις στους εξής τομείς: Ρύζι, σκληρός σίτος, βιομηχανική ντομάτα, πορτοκάλια χυμοποίησης, ροδάκινα χυμοποίησης, βρώσιμα όσπρια, πρωτεϊνούχα κτηνοτροφικά ψυχανθή, σπαράγγια, σποροπαραγωγή, ζαχαρότευτλα, μεταξοσκώληκες, βόειο κρέας, πρόβειο και αίγειο κρέας, γεωργοί με ειδικά δικαιώματα χωρίς επιλέξιμα εκτάρια, ειδική βάμβακος και Μέτρα Νησιών Αιγαίου.
  • Καθεστώς Μικρών Καλλιεργητών 2015. 15 κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αποφάσισαν την εφαρμογή του καθεστώτος των μικρών καλλιεργητών στη νέα προγραμματική περίοδο 2015-2019. Η Ελλάδα επέλεξε τη θέσπιση μίας ενίσχυσης, βασισμένη στο ποσό που δικαιούνται οι γεωργοί σε ετήσια βάση, και να εντάξει αυτόματα στο καθεστώς όλους όσους πληρούν τον ορισμό του μικρού καλλιεργητή.                
  • Μεταβιβάσεις Δικαιωμάτων Βασικής Ενίσχυσης (Σημειώνεται ότι η διαδικτυακή εφαρμογή του ΟΠΕΚΕΠΕ για την καταχώριση των αιτήσεων μεταβίβασης δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης έτους 2017 τέθηκε σε λειτουργία από τις 2/05/2017).