Πολλά είναι τα τρόφιμα που περιμένουν καρτερικά στα ράφια των σούπερ μάρκετ να αντιμετωπίσουν με «γενναιότητα» κάθε παρασπονδία του ανθρώπου σχετικά με τη διατροφή. Δεν είναι μαγικά τρόφιμα και όμως υπόσχονται να βελτιώσουν την υγεία. Πολλοί είναι οι καταναλωτές που έχουν μπει στον πειρασμό να τα αγοράσουν ή τα έχουν ήδη αγοράσει και χρησιμοποιήσει. Πόσοι, όμως, είναι οι καταναλωτές που γνωρίζουν πώς ονομάζονται οι αναφορές στις ετικέτες, τι ισχύει με αυτές και τι θα πρέπει να προσέχουν;
Σύμφωνα με τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), οι αναφορές αυτές ονομάζονται ισχυρισμοί υγείας. Ισχυρισμός υγείας νοείται κάθε ισχυρισμός που δηλώνει, υπονοεί ή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σχέση μεταξύ κατηγορίας τροφίμων, τροφίμου, ή συστατικού του και της υγείας. Επειδή οι παραπλανητικοί ισχυρισμοί σε τρόφιμα που υπόσχονταν στους καταναλωτές την βελτίωση της υγείας τους ήταν πολλοί, η Ευρωπαϊκή Ένωση εφάρμοσε ένα αυστηρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο. Ήδη από την 1η Ιούλιου του 2007 έχει τεθεί σε εφαρμογή ο Κανονισμός (EΚ) αριθ. 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τους ισχυρισμούς υγείας στα τρόφιμα. 
«Ο παρόν κανονισμός αποσκοπεί στη διασφάλιση ότι οι ισχυρισμοί υγείας στις ετικέτες των τροφίμων είναι σαφείς και βασίζονται σε αποδεικτικά στοιχεία γενικώς αποδεκτά από την επιστημονική κοινότητα. Η χρήση των ισχυρισμών υγείας επιτρέπεται μόνον εάν η παρουσία, η απουσία ή η μειωμένη περιεκτικότητα μιας ουσίας σε ένα τρόφιμο έχει αποδεδειγμένα ευεργετικό αποτέλεσμα σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα» μας πληροφορεί η κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος Ντορίνα Σιαλβέρα, Διδάκτωρ του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δεν είναι πανάκεια
Σύμφωνα με τον Δρ. Σπυρίδων Κανελλάκη, «τα περισσότερα λειτουργικά τρόφιμα, με έγκυρους διατροφικούς ισχυρισμούς, υπόσχονται ένα επιπλέον όφελος για την υγεία. 
Αν κάποιος ακολουθεί ένα υγιεινό πρότυπο ζωής με ποιοτική διατροφή και άσκηση είναι πολύ πιθανό ότι δε θα χρειαστεί κάποιο λειτουργικό τρόφιμο γιατί πολύ απλά δεν έχει πολλές πιθανότητες να έχει την εν λόγω πάθηση. Αν παρά ταύτα για κληρονομικούς ή άλλους λόγους εμφανίζει π.χ. υπερχοληστερολαιμία, θα μπορούσε η κατανάλωση κάποιου τέτοιου τροφίμου να έχει κάποιο όφελος για την υγεία του.Επίσης, αξίζει να επισημάνουμε ότι πολλά λειτουργικά τρόφιμα φαίνεται να έχουν πρόσθετα αποτελέσματα μόνο στα πλαίσια υγιεινού τρόπου διατροφής. Εν ολίγοις, θα ήταν πολύ τολμηρό να πει κανείς ότι ένα τέτοιο τρόφιμο μπορεί να υποκαταστήσει έναν υγιεινό τρόπο ζωής με ποιοτική διατροφή και άσκηση».
Κρυφοί κίνδυνοι
«Όπως έχει οριστεί από τον κανονισμό, θα πρέπει να υπάρχει στην επισήμανση προειδοποίηση για τα προϊόντα που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσής τους ή εάν θα πρέπει να αποφεύγονται από ειδικές ομάδες πληθυσμού (π.χ. παιδιά, θηλάζουσες ή εγκυμονούσες)» επισημαίνει η Ν. Σιαλβέρα. Σε κάθε περίπτωση, η συστηματική χρήση τέτοιων τροφίμων θα πρέπει να γίνεται αφού πρώτα υπάρξει συνεννόηση με το διατροφολόγο μας ειδικά αν κάποιος καταναλωτής ανήκει σε κάποια πληθυσμιακή ομάδα με ιδιαίτερες διατροφικές ανάγκες, αναφέρει τόσο η Ν. Σιαλβέρα όσο και ο Δρ. Σπυρίδων Κανελλάκης.
Τι δείχνουν οι έρευνες
Αρκετοί είναι οι καταναλωτές που εκφράζουν δυσπιστία σχετικά με τα τρόφιμα που υπόσχονται να βελτιώσουν την υγεία τους, αφού δεν γνωρίζουν αν η κατανάλωση των συγκεκριμένων προϊόντων μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα.
«Πολλά διατροφικά σκευάσματα στο εμπόριο αναφέρουν είτε στη συσκευασία είτε στις διαφημίσεις τους κάποιους ισχυρισμούς υγείας. Πολλοί ισχυρισμοί είναι βάσιμοι, όπως π.χ. για τις φυτοστερόλες και την επίδρασή τους στη χοληστερόλη, όμως πολλοί είναι παραπλανητικοί, όπως π.χ. η επίδραση του πράσινου καφέ στην απώλεια βάρους. Το ποιοι ισχυρισμοί επιτρέπεται να αναγράφονται στη συσκευασία καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή αρχή EFSA (European Food Safety Authority).Η EFSA αξιολογεί συνεχώς τα ερευνητικά δεδομένα και εκδίδει έναν κατάλογο με τους επιστημονικά τεκμηριωμένους διατροφικούς ισχυρισμούς, οι οποίοι είναι και οι μόνοι που μπορεί να αναγράφονται νόμιμα στις συσκευασίες τροφίμων. Για κάθε εγκεκριμένο από την EFSA διατροφικό ισχυρισμό υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να τον στηρίζουν. Βέβαια, θα πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη ότι τα επιστημονικά δεδομένα αλλάζουν και είναις πιθανό κάποιος διατροφικός ισχυρισμός να αναθεωρηθεί, ενώ μπορεί να προκύψουν και νέοι» επισημαίνει ο Σπυρίδων Κανελλάκης, διαιτολόγος – διατροφολόγος και Πρόεδρος της Ένωσης Διαιτολόγων- Διατροφολόγων Ελλάδας.
Η Ν. Σιαλβέρα από την πλευρά της τονίζει πως είναι δύσκολο να απαντηθεί γενικά η ερώτηση για την πραγματική λειτουργία των τροφίμων αυτών. Υπάρχουν όμως παραδείγματα που επιστημονικώς αποδεδειγμένα πραγματοποιούν αυτό που υποστηρίζουν. «Τα τρόφιμα που έχουν εμπλουτιστεί με φυτικές στερόλες/στανόλες αποδεδειγμένα μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης του αίματος, κατά 9-10%, σε 2 έως 3. εβδομάδες, εφόσον εξασφαλίζεται ημερήσια πρόσληψη 1,5- 2 γρ. και ακολουθείται ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής».
