Μεταξύ σφύρας (έλλειψη ρευστότητας) και άκμονος (αβεβαιότητα για το τι μέλει γενέσθαι στα μέτωπα της φορολογίας και του ασφαλιστικού) βρίσκει φέτος τους αγρότες η έναρξη των εαρινών σπορών, με τους καλλιεργητές να καλούνται να κινηθούν μέσα σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον που οριοθετείται από την απουσία πιστώσεων, τη μείωση των περιθωρίων κέρδους αλλά και τα επιπλέον βάρη που δημιουργούν μέτρα όπως η –σταδιακή– κατάργηση των επιστροφών αγροτικού πετρελαίου, η αύξηση του ΦΠΑ στα εφόδια και η αυξημένη –στο 55%– προκαταβολή φόρου.
Με μόνη πραγματική σταθερά την οικονομική δυπραγία, οι χαμηλές απαιτήσεις σε εισροές και ο περιορισμός του ρίσκου αναδεικνύονται στα δύο βασικά κριτήρια επιλογής καλλιέργειας. Τα μέχρι στιγμής δεδομένα και οι εκτιμήσεις που μεταφέρουν στην «ΥΧ» παράγοντες της αγοράς συγκλίνουν στο ότι το σκληρό σιτάρι θα είναι ο πρωταγωνιστής της φετινής εαρινής σεζόν, κερδίζοντας στρέμματα εις βάρος κατά κύριο λόγο του βαμβακιού και κατά δεύτερο του καλαμποκιού, τα οποία φαίνεται ότι πληρώνουν το τίμημα του υψηλού κόστους παραγωγής.
Θολό παραμένει το τοπίο στα τεύτλα, με πολλούς καλλιεργητές να εμφανίζονται, ελλείψει άλλων εναλλακτικών, διατεθειμένοι να εξαντλήσουν τα χρονικά περιθώρια αναμένοντας τις εξελίξεις γύρω από την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης. Κομμένα εμφανίζονται φέτος τα «φτερά» της βιομηχανικής ντομάτας, ύστερα από τις μειώσεις τιμών στις οποίες προχώρησαν φέτος σχεδόν άπασες οι επιχειρήσεις του κλάδου.
Με γρίφο μοιάζουν τα ενεργειακά φυτά και δη ο ηλίανθος, δεδομένου ότι η περσινή σεζόν σημαδεύτηκε από καθυστερήσεις πληρωμών εκ μέρους αρκετών βιομηχανιών βιοντίζελ, λόγω της διαμάχης τους με γνωστή πετρελαϊκή εταιρεία. Βεβαίως, τα συμβόλαια και το χαμηλό κόστος παραγωγής αποτελούν ισχυρά ατού της εν λόγω καλλιέργειας, ωστόσο το σκληρό σιτάρι φαίνεται ότι –και εδώ– έχει καταφέρει να «κλέψει» σημαντικές εκτάσεις, ιδίως στις περιοχές του Έβρου και της Μακεδονίας.
Την ίδια στιγμή, όσοι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα, επιχειρούν να διευρύνουν την παλέτα των καλλιεργητικών τους επιλογών σε μια προσπάθεια να αποφύγουν την –εν δυνάμει καταστροφική– εξάρτηση από ένα μόνο προϊόν και, βεβαίως, να περιορίσουν το ρίσκο.
Σε κάθε περίπτωση και πέρα από τις παραπάνω αλλαγές στον καλλιεργητικό χάρτη, έμπειροι παράγοντες του χώρου εφιστούν την προσοχή τους σε άκρως ανησυχητικά φαινόμενα:
- To γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των χωραφιών σε περιοχές-κλειδιά της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής, όπως ο θεσσαλικός κάμπος, κινδυνεύουν να μη σπαρθούν φέτος λόγω αδυναμίας των καλλιεργητών να υποστηρίξουν τα κόστη παραγωγής. Η εικόνα που μας μεταφέρει o πρόεδρος της Ένωσης Βόλου, Νικήτας Πρίντζος, είναι αποκαλυπτική: «Εκτιμώ ότι στην περιοχή μας ούτε το 50% των εαρινών καλλιεργειών δεν θα σπαρθεί. Και πώς να γίνει αλλιώς, όταν ο παραγωγός δεν μπορεί να προμηθευτεί σπόρους, λίπασμα και εφόδια; Αλλά και αυτοί που θα σπείρουν –κατά κύριο λόγο σιτάρι και κριθάρι– τι αποδόσεις θα πάρουν όταν δεν μπορούν να λιπάνουν όπως πρέπει;» διερωτάται. «H έλλειψη ρευστότητας και αυτά που έχουν εξαγγελθεί ή έχουν ληφθεί ήδη έχουν φέρει τον κόσμο σε μια ανασφάλεια, δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει αύριο το πρωί. Δυστυχώς το πολιτικό σύστημα δεν έχει αντιληφθεί σε ποιο σημείο βρίσκεται η πρωτογενής παραγωγή», συμπληρώνει.
- Τον κίνδυνο η ελληνική αγροτική παραγωγή να διολισθήσει σταδιακά –εξαιτίας της σχεδόν αναγκαστικής στροφής των καλλιεργητών προς προϊόντα με χαμηλές απαιτήσεις σε εισροές– σε ένα μοντέλο χαμηλού ρίσκου με αντίστοιχες επιπτώσεις στις αποδόσεις και τις ληφθείσες υπεραξίες. «Η λογική του μηδενικού ρίσκου προφανώς και είναι κατανοητή λόγω των συνθηκών. Αν όμως παγιωθεί, δεν μπορεί να σε πάει μακριά» λέει με νόημα γνωστός επιχειρηματίες του χώρου.
Βαμβάκι, ο μεγάλος «χαμένος» της φετινής σεζόν
Τουλάχιστον 15% –σε στρέμματα– υπολογίζονται φέτος οι απώλειες του βαμβακιού, που έρχονται σε συνέχεια των ήδη μειωμένων σε σύγκριση με το 2014 εκτάσεων που σπάρθηκαν το 2015. Η μεγαλύτερη μείωση, που ενδεχομένως ξεπερνάει και το 20%, εμφανίζεται στην περιοχή του θεσσαλικού κάμπου, ενώ μικρότερη αλλά διόλου ευκαταφρόνητη είναι η πτώση και σε άλλες περιοχές, προς όφελος του σιταριού και του καλαμποκιού.Η περσινή καταστροφική σεζόν, με τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες να «πνίγουν» τις αποδόσεις βάζοντας «μέσα» την πλειοψηφία των καλλιεργητών, είχε ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι του αγροτικού κόσμου να γυρίσει την πλάτη στον πάλαι ποτέ «λευκό χρυσό». Η ελαφρώς αυξημένη –σε σχέση με το 2014– τιμή παραγωγού (έφτασε τα 46 και τα 47 λεπτά παραδοτέο στα εκκοκκιστήρια) δεν ήταν αρκετή για να χρυσώσει το χάπι, ούτε οι προβλέψεις αναλυτών ότι φέτος, για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια, η παγκόσμια ζήτηση θα είναι μεγαλύτερη της προσφοράς.
Το σκληρό σιτάρι «κερδίζει» και τα γόνιμα χωράφια
Στις αποφάσεις των παραγωγών βάρυναν πολύ περισσότερο τα άνω των 200 ευρώ/ανά στρέμμα του κόστους παραγωγής, εξού και η στροφή προς το περισσότερο ανέξοδο σκληρό σιτάρι. «Στη δική μας περιοχή, η εκτίμηση είναι ότι το σκληρό σιτάρι έχει αυξήσει τις εκτάσεις του κατά τουλάχιστον 10%, ενώ σε άλλες περιοχές το ποσοστό αυτό φτάνει και το 15%» λέει στην «ΥΧ» ο Χρήστος Τσιχήτας, πρόεδρος της ΕΑΣ Θεσσαλονίκης. «Οι λόγοι για αυτό είναι δύο: α) Το μικρότερο κόστος παραγωγής β) Της δυσκολίας των παραγωγών να εξασφαλίσουν εφόδια» τονίζει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το σιτάρι φέτος έπιασε μέχρι και τα 29 λεπτά το κιλό, ωστόσο οι πρώτες εκτιμήσεις δεν είναι το ίδιο ευνοϊκές για τη φετινή χρονιά. Αρκετοί συνεταιριστές και στελέχη εμπορικών επιχειρήσεων φοβούνται ότι η αύξηση των καλλιεργήσιμων στρεμμάτων στην Ελλάδα αλλά και οι μεγάλες προσδοκώμενες παραγωγές του εξωτερικού θα δυσκολέψουν πολύ την υπόθεση «τιμή» το ερχόμενο καλοκαίρι. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις αρχές της εβδομάδας οι παραδόσεις σε πλοία στα λιμάνια Στυλίδας γίνονταν στα 225 και 235 ευρώ ανά τόνο. Έμπειρος παράγοντας του χώρου προεξοφλεί ότι το κλειδί για να σώσουν φέτος την παρτίδα οι παραγωγοί θα είναι οι αυξημένες αποδόσεις, οι οποίες ωστόσο τίθενται επ’ αμφιβόλω, εν μέσω των σημερινών συνθηκών υπολίπανσης.
«Στον δικό μας Νομό, η στροφή προς τα σιτηρά εκτιμάται σε ένα ποσοστό 15%-20%» τονίζει στην «ΥΧ» ο Παύλος Αραμπατζής, πρόεδρος της ΕΑΣ Βησαλτίας. «Πρόκειται για γόνιμα χωράφια στα οποία μέχρι σήμερα δεν σπερνόταν σκληρό αλλά κυρίως καλαμπόκια ή τεύτλα». Ωστόσο, το κόστος του αραβοσίτου φέτος φαντάζει απαγορευτικό για πολλούς καλλιεργητές: «Μόνο 90 – 100 ευρώ αντιπροσωπεύουν τα εφόδια. Αν προσθέσει κανείς και τα ποτίσματα, τα ενοίκια, τα οργώματα κλπ. φτάνουμε στα 180 ευρώ ακατέβατα» σημειώνει ο κ. Αραμπατζής. «Υπολογίζοντας λοιπόν ότι οι τιμές παραμένουν χαμηλά και ότι οι αθρόες εισαγωγές πιέζουν περαιτέρω την τιμή, νομοτελειακά οδηγούμαστε σε μείωση της σποράς καλαμποκιού ή, εναλλακτικά, σε πολύ χαμηλές λιπάνσεις και αντίστοιχα χαμηλές αποδόσεις» προσθέτει.
Η τελευταία παράμετρος είναι πολύ σημαντική, καθώς, με την τιμή να μην ξεπερνάει τα 15,5 λεπτά το κιλό (σ.σ. 17 λεπτά πουλάνε αυτή τη στιγμή όσοι κράτησαν προϊόν στις αποθήκες), οι καλές αποδόσεις που, σε ορισμένες περιπτώσεις άγγιξαν και τον 1,5 τόνο/στρέμμα, ήταν αυτές που έσωσαν φέτος τα προσχήματα.
Οι εξελίξεις στην ΕΒΖ σε ρόλο καταλύτη για τα τεύτλα
Με «άγνωστο Χ» μοιάζει η σεζόν για τα τεύτλα, δεδομένου ότι η καλλιέργεια είναι συνυφασμένη με το μέλλον της ΕΒΖ. Όπως έγραψε στο προηγούμενο φύλλο η «ΥΧ», τα χρωστούμενα στους καλλιεργητές από πέρυσι φτάνουν τα 8 εκατ. ευρώ. Το 2015 σπάρθηκαν συνολικά 78.000 στρέμματα, ενώ, σύμφωνα με όσα έχει διαμηνύσει η διοίκηση στους παραγωγούς, προκειμένου να λειτουργήσει το εργοστάσιο στο Πλατύ θα πρέπει φέτος να σπαρθούν 65.000 στρέμματα και μίνιμουμ 30.000 και 25.000 στρέμματα για την Ορεστιάδα και τις Σέρρες.
Παρά τις αβεβαιότητες ωστόσο αρκετοί καλλιεργητές δείχνουν διατεθειμένοι να περιμένουν την ΕΒΖ μέχρι το… και πέντε. «Αρκετοί παραγωγοί σκέφτονται να σπείρουν, παρά το γεγονός ότι είναι απλήρωτοι από πέρυσι, ποντάροντας στη συνδεδεμένη και στη λογική ότι “κάτι θα γίνει και για εμάς”» μας λέει ο κ. Αραμπατζής. Οι συγκεκριμένοι παραγωγοί εκτιμούν ότι με τη συνδεδεμένη (70 ευρώ το στρέμμα) θα καταφέρουν να ρεφάρουν τις απώλειες από το νέο τιμολόγιο, το οποίο προβλέπει μειώσεις τιμών κατά 0,68 ευρώ/τόνο για τεύτλα με pol (ζαχαρικό τίτλο) 12, κατά 1,5 ευρώ/τόνο για pol 13-14 και κατά 3-4 ευρώ/τόνο για pol από 14 και πάνω.
Σταυρόλεξα η βιομηχανική και ο ηλίανθος
Μούδιασμα σε αρκετούς παραγωγούς προκάλεσε το ντόμινο μειώσεων στις τιμές που ανακοίνωσαν οι περισσότερες επιχειρήσεις που απορροφούν βιομηχανική ντομάτα. Από τον «κανόνα» δεν ξέφυγε ούτε η Κωπαΐς στον νομό Βοιωτίας, η οποία, όπως μας λέει ο πρόεδρος της Αγροτικού Συνεταιρισμού «Αιχμέας», Γιώργος Ανέστης, μείωσε ενδεικτικά την κατώτερη τιμή από τα 80 ευρώ στα επίπεδα των 70 ευρώ ανά τόνο. «Αυτό αναμένεται να μειώσει την αυξητική τάση που παρατηρούνταν μέχρι πέρυσι στην καλλιέργεια και επιβεβαιώνει τους φόβους μας ότι τελικά τη συνδεδεμένη θα την απορροφήσει η βιομηχανία» προσθέτει.
Αντίθετα, η φερεγγυότητα της Agroinvest, που εξόφλησε εγκαίρως τους παραγωγούς, φαίνεται ότι θα μετατραπεί σε υπερδιπλασιασμό φέτος των εκτάσεων (700 στρέμματα από 300 πέρυσι) με ηλίανθο στη Βοιωτία. Κάτι που πάντως δεν μπορεί να ειπωθεί π.χ. για τον Έβρο…
Με «καπέλο» 5 ευρώ ανά μήνα η πίστωση στα εφόδια
Είδος προς εξαφάνιση και μόνο για τους λίγους φερέγγυους παραγωγούς αποδεικνύεται η πίστωση των εμπόρων για αγορά αγροτικών εφοδίων. Ακόμα και συνεταιρισμοί που επιθυμούν να παρέμβουν στην αγορά δυσκολεύονται να σταθούν στο πλευρό των καλλιεργητών, αφού τα ανείσπρακτα προηγούμενων σεζόν περιορίζουν τις δυνατότητές τους. Σε γενικές γραμμές, πιστώσεις δίνονται μόνο σε παραγωγούς που μπορούν να προσκομίσουν ως εγγύηση τις επιταγές γνωστών και φερέγγυων εμπόρων ή μεταποιητικών επιχειρήσεων (π.χ. εκκοκκιστές), ενώ το επιπλέον κόστος για το λίπασμα –που είναι και το πιο αναγκαίο αυτή την εποχή– φτάνει τα 5 ευρώ ανά τόνο για κάθε μήνα.
Γιάννης Τσατσάκης
