«Θρίλερ» με την τύχη 590 εκατ. ευρώ του παλιού ΠΑΑ

Κινδυνεύουν να χαθούν 590 εκατ. ευρώ ενωσιακών κονδυλίων που πρέπει να πληρωθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2022. Αν δεν πιστωθούν έγκαιρα στους δικαιούχους, τα χρήματα θα επιστραφούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφήνοντας στον «αέρα» γεωργούς, κτηνοτρόφους και επενδυτές που περιμένουν τις ενισχύσεις τους.
Τα 590 εκατ. ευρώ αφορούν μόνο την ευρωπαϊκή συμμετοχή –χωρίς να συνυπολογίζεται η εθνική δαπάνη– και καλύπτουν σχεδόν όλα τα γνωστά μέτρα του παλιού ΠΑΑ: Σχέδια Βελτίωσης, Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία, Απονιτροποίηση, Agro 2 για τους βαμβακοπαραγωγούς, Καλή Μεταχείριση Ζώων στους χοιροτρόφους, Επενδύσεις σε Αντιχαλαζικά, τη Συνεργασία, αλλά και το Μέτρο 23 των έκτακτων αποζημιώσεων.
Η 14η και τελευταία τροποποίηση του ΠΑΑ, που δημοσιεύθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου, δίνει την πλήρη εικόνα: Από τα 5,9 δισ. ευρώ συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος έχουν ήδη απορροφηθεί τα 5,3 δισ., ωστόσο το υπόλοιπο των 590 εκατ. ευρώ παραμένει «κολλημένο» σε φακέλους πληρωμών, ελέγχους και διοικητικές καθυστερήσεις.
Σύμφωνα με το επίσημο έγγραφο, οι μεγαλύτερες εκκρεμότητες εντοπίζονται στα Σχέδια Βελτίωσης και τη Μεταποίηση (206 εκατ. ευρώ), στη Βιολογική Γεωργία (49 εκατ. ευρώ), στην Απονιτροποίηση (38 εκατ. ευρώ) και στις Έκτακτες Αποζημιώσεις του Μέτρου 23 (142,8 εκατ. ευρώ).
Μικρότερες πληρωμές εκκρεμούν για τη Συνεργασία (22,4 εκατ. ευρώ), το Leader (70 εκατ. ευρώ), τα Αντιχαλαζικά (9,1 εκατ. ευρώ) και την Καλή Μεταχείριση Ζώων (5,6 εκατ. ευρώ). Παράλληλα, η καθυστέρηση στο μέτρο Agro 2 παραμένει «αγκάθι», καθώς οι διοικητικές δυσκολίες έχουν μπλοκάρει την υλοποίηση και απαιτείται νομοθετική ρύθμιση για να καταβληθούν οι ενισχύσεις.
Για ορισμένα μέτρα, όπως τα Δασικά ή τα Αντιχαλαζικά, θεωρείται ήδη βέβαιο ότι δεν θα προλάβουν να πληρωθούν μέσα στο 2025. Σε αυτή την περίπτωση, θα μεταφερθούν ως «ανειλημμένες υποχρεώσεις» στη νέα ΚΑΠ 2023-2027. Όμως, αυτή η λύση, αν και τεχνικά επιτρεπτή, ουσιαστικά υπονομεύει τη νέα προγραμματική περίοδο, αφού «ροκανίζει» κονδύλια από νέα προγράμματα.
Το 2025 είναι η απολύτως τελευταία χρονιά για πληρωμές του ΠΑΑ 2014-2022. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο λογιστικό. Οι καθυστερήσεις στην αποπληρωμή έργων και ενισχύσεων έχουν δημιουργήσει τεράστιες πιέσεις σε επενδυτές και παραγωγούς που έχουν ήδη υλοποιήσει τα σχέδιά τους. Στα Σχέδια Βελτίωσης, για παράδειγμα, πολλοί αγρότες βρίσκονται εγκλωβισμένοι ανάμεσα στις αυξανόμενες τιμές εξοπλισμού και στην αναμονή πληρωμών που δεν φαίνονται στον ορίζοντα.
Παράλληλα, οι ελλείψεις προσωπικού στις διαχειριστικές αρχές και στον ΟΠΕΚΕΠΕ καθυστερούν ακόμα περισσότερο τις πληρωμές. Οι δυόμισι μήνες, που απομένουν, θα δείξουν αν το στοίχημα της απορρόφησης μπορεί να κερδηθεί ή αν η χώρα θα αφήσει πίσω της εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ – την ώρα που οι αγρότες περιμένουν στήριξη περισσότερο από ποτέ.
Οι εκκρεμότητες στο Μέτρο 11 «Βιολογική Γεωργία»
Σύμφωνα με το έγγραφο, «για το Μ11 “Βιολογική γεωργία” αναμένονται συνολικές πληρωμές μέχρι τις 31/12/2025, ύψους περίπου 988 εκατ. ευρώ ενωσιακής κατανομής (για όλη την περίοδο 2015-2022). Οι υπολειπόμενοι, των προγραμματισμένων, πόροι του Μ11 έχουν προκύψει:
- Κυρίως από καθαρά λογιστικούς λόγους, δεδομένου ότι αρχικά υπολογίστηκαν βάσει των πιο “ακριβών” ετήσιων καλλιέργειών (π.χ. αραβόσιτος κτηνοτροφικός και εδώδιμος), ενώ τελικά η επιλογή των δικαιούχων ήταν, για τα ίδια εκτάρια, να επιλέξουν πιο “φθηνές” ετήσιες καλλιέργειες, όπως τα χειμερινά σιτηρά. Η επιλογή αυτή ήταν αποτέλεσμα και του τρόπου χορήγησης των Συνδεδεμένων Ενισχύσεων των αντίστοιχων προϊόντων, που προάγει την καλλιέργεια σιτηρών έναντι του αραβόσιτου, που θα πρέπει να ενισχύεται μόνο όταν η καλλιέργεια βρίσκεται σε Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) με καλή ποιοτική και ποσοτική κατάσταση των υδάτων.
- Από μη πληρωμές και μείωση περίπου 44 χιλ. εκταρίων (σ.σ. 440.000 στρεμμάτων), που προέκυψαν από ελέγχους, αλλά και παραιτήσεις των δικαιούχων».