Η«ΥΧ» φιλοξένησε στα γραφεία της τον Θάνο Ντούγκο, πρόεδρο του Συνδέσμου Μικρών Οινοπαραγωγών Ελλάδος (ΣΜΟΕ), του νεοσύστατου φορέα που εκφράζει τη φωνή των μικρών οινοποιών. Ο κ. Ντούγκος, με πολυετή εμπειρία στον χώρο του κρασιού, μας μίλησε για τις προκλήσεις του αμπελοοινικού τομέα και τα σημερινά δεδομένα για τον Έλληνα οινοποιό που, λόγω της κρίσης, άφησε τον εσωτερικό ανταγωνισμό και βρήκε λύση στην εξωστρέφεια και τις αγορές του εξωτερικού που ήδη κατακτά.
Συνέντευη στους Νίκο Λάππα, Αντώνη Ανδρονικάκη
Πώς γεννήθηκε η ιδέα δημιουργίας του ΣΜΟΕ;
Η ιδέα της δημιουργίας ενός συνδέσμου μικρών οινοποιών δεν είναι νέα. Η πρώτη συζήτηση είχε γίνει περίπου 20 χρόνια πριν και είχε ξεκινήσει από μεγάλους οινοποιούς που όμως ήταν χαρισματικοί, ρεαλιστές και, παράλληλα, οραματιστές. Ο χώρος των αποσταγμάτων υλοποίησε αυτή την ιδέα πριν από τον χώρο του κρασιού και δημιούργησε και την ΕΝΕΠΑΠΕ. Έτσι, οι μεγάλοι αποσταγματοποιοί είναι μέλη του ΣΕΑΟΠ και οι μικρότεροι της ΕΝΕΠΑΠΕ. Στον χώρο του κρασιού τα πράγματα άργησαν, διότι η ανάγκη προέκυψε τα τελευταία χρόνια με τα φορολογικά, διοικητικά και κανονιστικά μέτρα που λαμβάνονται στον χώρο.
Μπορούμε να δώσουμε περισσότερες λεπτομέρειες;
Για παράδειγμα, οι φορολογικές αποθήκες, οι εγγυητικές επιστολές, η καταβολή του ΕΦΚ πριν από τον εκτελωνισμό και μετά, η καταβολή του φόρου από μικρούς οινοποιούς που δεν έχουν δυνατότητες προκαταβολής του φόρου κ.ά. Την περίοδο της επιβολής του ΕΦΚ, αναγκαστήκαμε να μεταβαίνουμε στα υπουργεία ως μεμονωμένοι παραγωγοί και να εκφράζουμε τις ανησυχίες μας, όταν μεγάλοι παραγωγοί δήλωναν ότι η επιβολή ΕΦΚ δεν έχει επηρεάσει καθόλου τις εξαγωγές τους.
Τόσο ο ΣΕΟ όσο και η ΚΕΟΣΟΕ συχνά μίλησαν για την ανάγκη κατάργησης του ΕΦΚ και για την παραοικονομία που έχει αναπτυχθεί γύρω από τον φόρο.
Σπάνια όμως μια οικονομικά ισχυρή επιχείρηση βρέθηκε αντιμέτωπη με το να μην μπορεί να εξάγει λόγω αδυναμίας προκαταβολής του ΕΦΚ.
Εμείς το είδαμε αυτό έντονα με επιχειρήσεις μας, οι οποίες έχουν ιδρυθεί από το 2009 και μετά. Επιπλέον, πολλοί συνάδελφοί μας που ο μισός τους τζίρος ή ακόμα και το 80% δημιουργείται από εξαγωγές δεν έχουν λάβει από το κράτος ούτε ευρώ επιστροφή τα τελευταία δυόμισι χρόνια.
Επίσης, ένα πρόβλημα είναι ότι οι επιστροφές αφορούν μόνο τις εξαγωγές εντός ΕΕ, τη στιγμή που για τις τρίτες χώρες δεν υπάρχει κάποιο πλαίσιο.
Έτσι, λοιπόν, προέκυψε η ανάγκη…
Ακριβώς. Χρειάστηκε να επέμβουμε και έτσι προέκυψε και η ιδέα της δημιουργίας ενός επαγγελματικού σωματείου που θα βοηθά τους νέους, αλλά και τους παλαιότερους με μια πλατφόρμα εργαλείων που θα είναι στη διάθεσή τους. Δεν νομίζω ότι υπάρχει αντίστοιχος σύνδεσμος στην Ελλάδα. Εμείς δεν κάνουμε πολιτική. Συσταθήκαμε με μικρομακροοικονομικά κριτήρια και κίνητρα και θα πορευτούμε έτσι. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν απαντάμε σε διάφορα κακόβουλα και υποκινούμενα δημοσιεύματα που θέλουν να δημιουργήσουν την εικόνα της διάσπασης του κλάδου. Άλλωστε, αυτό αποδεικνύεται περίτρανα, αν εξετάσουμε το πώς λειτουργεί η ΕΔΟΑΟ στα προγράμματα προβολής και προώθησης. Ενώ τα μέλη της ΕΔΟΑΟ είναι δύο, ο ΣΕΟ και η ΚΕΟΣΟΕ, τελικά ελήφθη η απόφαση να συμμετέχουν πολλά οινοποιεία μεμονωμένα, διότι ήταν μεγάλος ο αριθμός των οινοποιείων που δεν ήθελαν να εκπροσωπηθούν από το ΣΕΟ για τους δικούς τους λόγους. Όσοι, λοιπόν, ισχυρίζονται ότι ο ΣΜΟΕ θα χωρίσει τον κλάδο, ή δεν ξέρουν τον κλάδο ή είναι εγκάθετοι για λόγους που σύντομα θα αποκαλυφθούν.
Πώς λειτούργησε η κρίση για τους μικρούς οινοποιούς;
Η κρίση μάς αφύπνισε και γίναμε πιο εξωστρεφείς. Αντιληφθήκαμε ότι δεν γίνεται να ερίζουμε για την εσωτερική αγορά, όταν οι δυνητικοί πελάτες μας βρίσκονται σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Αυτό μπορούμε να το δούμε και από ένα προσωπικό παράδειγμα: Έως το 2008 οι εξαγωγές του οινοποιείου μας ήταν στο 5% του συνόλου της παραγωγής. Σήμερα, μετά από αγώνα έχουμε φτάσει στο 60% και σε πολύ δυνατές αγορές. Για παράδειγμα, το 25% απορροφάται από την πόλη της Νέας Υόρκης, τη δυσκολότερη ίσως αγορά του κόσμου. Η Ελλάδα προσεγγίζει σε τζίρο το 1% των παγκόσμιων εξαγωγών, κάτι που είναι πάρα πολύ λίγο. Ωστόσο, θεωρούμε ότι έχουμε μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης.
Ποια είναι η Σχέση του ΣΜΟΕ με τη Διεπαγγελματική Αμπέλου & Οίνου;
Πολλά από τα μέλη μας συνεργάζονται με την ΕΔΟΑΟ στα προγράμματα προβολής και προώθησης. Δεν έχουμε κάνει ακόμα αίτημα να γίνουμε μέλη της, αλλά θεωρούμε ότι αυτό δεν θα αργήσει να γίνει.
Ποιες είναι κινήσεις που έχει κάνει ο ΣΜΟΕ τους πρώτους μήνες λειτουργίας του;
Αρχικά, μελετήσαμε την αμπελοοινική αγορά σε όλα τα επίπεδα. Από το πολλαπλασιαστικό υλικό της αμπέλου έως και την προώθηση των οίνων στην εσωτερική και διεθνή αγορά. Εντοπίσαμε τη θέση των επιχειρήσεων που εκπροσωπούμε μέσα σε αυτή και ταυτόχρονα το πώς θα μπορέσουμε να συμβάλουμε στην ενημέρωση και την προστασία του καταναλωτή. Στη δημιουργία της δομής και της αποτύπωσης της γνώσης μας, σημαντική ήταν η συμβολή της συμβούλου μας, Χρυσικοπούλου Ελένης, νομικού με ειδίκευση στο δίκαιο των αγορών του αγροτοδιατροφικού τομέα. Τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν σε συνέδριό μας, το οποίο θα πραγματοποιηθεί το πρώτο τρίμηνο του 2019.
Έχετε σαφή άποψη για το καίριο ζήτημα του πολλαπλασιαστικού υλικού και του αμπελώνα. Ποιες είναι οι θέσεις του ΣΜΟΕ;
Ο ΣΜΟΕ μεταξύ των μελών του έχει επιχειρήσεις που έχουν καθετοποιήσει τη διαδικασία παραγωγής από πολλά έτη. Όλα τα μέλη του πρέπει να έχουν ιδιόκτητους ή συνεργαζόμενους αμπελώνες, ενώ υπάρχουν μέλη του που έχουν φυτώριο αμπέλου, είναι αμπελουργοί και οινοποιοί. Θεωρούμε ότι οι ανάγκες παραγωγής πολλαπλασιαστικού υλικού για ένα μικρό οινοποιείο, ένα μεγάλο οινοποιείο και ένα οινοποιείο μεγάλων όγκων δεν είναι οι ίδιες, διότι το προϊόν που παράγουν και η αγορά στην οποία απευθύνεται καθένας από τους παίκτες αυτούς είναι διαφορετική. Εκτός από τους εδαφοκλιματικούς παράγοντες, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και το στυλ και οι δυνατότητες παλαίωσης που θέλουμε να έχει ένα κρασί. Αυτές τις ανάγκες έχουμε αποτυπώσει σε μια μελέτη βιωσιμότητας των αμπελουργών και των μικρών οινοποιών. Ανάλογες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί και στην Ευρώπη και έχουν αποδείξει ότι τα μικρά οινοποιεία με ιδιόκτητους αμπελώνες είναι αυτά που σιγά σιγά κερδίζουν σε βιωσιμότητα.
Πολύς λόγος γίνεται για τον στρατηγικό σχεδιασμό σχετικά με την ελληνική αμπελουργία. Τι έχετε να μας πείτε επ’ αυτού;
Θεωρούμε καλό το γεγονός ότι έχουμε αρχίσει και αναδεικνύουμε το αμπέλι. Το 2007 μιλούσαμε κυρίως για το κρασί, ακόμα και αν έγινε λόγος για τοποποικιλίες-πρεσβευτές κ.ά. Η αμπελουργία δεν αφορά μόνο τις οινοποιήσιμες ποικιλίες, καθώς έχει και ένα μεγάλο κομμάτι που είναι το πολλαπλασιαστικό υλικό, νέες ποικιλίες υποκειμένων κ.ά. Στην πρώτη συνάντηση που συμμετείχαμε ως φορέας θεωρώ ότι η συζήτηση έδειξε πως χρειάζεται δουλειά, προκειμένου να φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα, αλλά το θετικό είναι ότι η συζήτηση ξεκίνησε, είναι σοβαρή και η ΚΕΟΣΟΕ, που είναι εμπνευστής αυτής της ιδέας, είναι σε θέση να γνωρίζει το αμπέλι.
Δηλαδή, να αναθεωρήσουμε την ιδέα των τεσσάρων ποικιλιών-πρεσβευτών;
Ως ιδέα ξεκίνησε στη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο στην πορεία αναδείχθηκαν και άλλες ποικιλίες, που δεν έτυχαν της δέουσας προβολής. Για παράδειγμα, Βιδιανό Κρήτης, Ξηρή Μαυροδάφνη, πρόκειται για ποικιλίες που έχουν αναδειχθεί μέσα από τα μικρά οινοποιεία και θα θέλαμε να έχουν την ανάλογη αντιμετώπιση με τις γνωστές προβεβλημένες ποικιλίες.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο μέσος κλήρος στο αμπέλι είναι πολύ μικρός. Θεωρείτε ότι έχει βάση η θέσπιση ελάχιστης έκτασης αμπελώνα;
Δυστυχώς, στην Ελλάδα, όπως αναφέρετε κι εσείς, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο μέσος κλήρος είναι 3,5 στρέμματα. Είναι καλό να φέρουμε νέους ανθρώπους στην αμπελουργία. Δεν είμαστε αντίθετοι στο να μοριοδοτούνται νέοι αμπελουργοί, ακόμα και με μικρό κλήρο. Ωστόσο, το να παίρνουν άδειες μη επαγγελματίες αγρότες με πολύ μικρό κλήρο είναι κάτι το διαφορετικό. Θεωρούμε ότι τα 15 στρέμματα είναι ένας καλός αριθμός για τα ελληνικά δεδομένα.
Τα προγράμματα προώθησης αποτελούν αιχμή της πολιτικής της ΕΕ για τη διείσδυση των προϊόντων στην αγορά. Η «ΥΧ» σχεδιάζει ένα συνολικό αφιέρωμα αποτίμησης των προγραμμάτων αυτών στην Ελλάδα. Πώς κρίνετε τη συνεισφορά τους στον αμπελοοινικό τομέα;
Τα δεδομένα και η δυναμική του κλάδου μας αλλάζουν. Τα προγράμματα αυτά σχεδιάστηκαν για τις ανάγκες της προηγούμενης δεκαετίας και πρέπει να προσαρμοστούν στο σήμερα. Για παράδειγμα, πρέπει να επικαιροποιήσουμε τα προϊόντα που προτάσσουμε, να παρακολουθήσουμε τις αλλαγές στη διανομή και τη διαμόρφωση της ζήτησης, τις νέες καταναλωτικές συνήθειες κ.λπ.
Ένα δεύτερο ζήτημα αφορά τη διαχείρισή τους. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που οι πόροι αξιοποιούνται κατά βάση όχι για μία συνολικότερη προβολή του κλάδου, αλλά για μεμονωμένες ανάγκες.
Δηλαδή, εννοείτε για παράδειγμα να πληρωθεί ένα άρθρο;
Όχι, αλλά για πιο σύνθετες δράσεις, που δεν είναι της παρούσης. Βέβαια, γίνονται και αυτά που αναφέρετε. Γράφτηκε, για παράδειγμα, αυτές τις ημέρες ότι ο Σύνδεσμός μας, ο ΣΜΟΕ, έγινε για να αποκτήσει πρόσβαση στους οινοποιούς με συγκεκριμένη πολιτική δύναμη. Εκείνοι που γράφουν αυτά τα ψεύδη για να συκοφαντήσουν και να καθηλώσουν την προσπάθειά μας ελέγχεται εάν έχουν ως προτεραιότητα την ανάπτυξη του κλάδου ή το προσωπικό, οικονομικό τους συμφέρον.
