Τα επίσημα στοιχεία του Διεθνούς Ελαιοκομικού Συμβουλίου (IOC) είναι αποκαλυπτικά.
Κατ’ αρχάς ας επισημάνουμε ότι, κατά τη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας, από τη σεζόν 1993/94 έως 2014/15 οι εισαγωγές στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 2,5 φορές, δηλαδή από 125.000 στους 311.000 τόνους. Για αυτό άλλωστε και η αμερικάνικη αγορά θεωρείται η «ατμομηχανή» της παγκόσμιας κατανάλωσης.
Μία εντυπωσιακή αλλαγή που συνέβη κατά τη διάρκεια αυτών των είκοσι ετών είναι η σταδιακή αύξηση της αναλογίας των χύμα (άνω των 18 κιλών) εισαγωγών, των οποίων το μερίδιο από 29,8% έφτασε το 58,2%. Αντίστοιχα, το μερίδιο του εμφιαλωμένου/τυποποιημένου (σε συσκευασίες <18 κιλών) μειώθηκε από 70,2% στο 41,8%.
Το φαινόμενο αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι 4-5 μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις άνοιξαν και θυγατρικές βιομηχανικές στις ΗΠΑ. Φυσικά, η αμερικάνικη οικονομία επωφελείται ένα μέρος από την προστιθέμενη αξία, τις θέσεις εργασίας κλπ.
Η άλλη επίσης εντυπωσιακή αλλαγή είναι η αύξηση του μεριδίου της κατηγορίας του (εξαιρετικού) παρθένου, το οποίο από 32% το 1993/94 έφτασε το 67% το 2013/14.
Η ελαιοκομική χρονιά 2014/15 ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση, λόγω της πολύ κακής ισπανικής παραγωγής (835.000 τόνοι) και της καταστροφικής παραγωγής στην Ιταλία (135.000 τόνοι). Παρ’ όλα αυτά, οι εξαγωγές και των δύο χωρών «άντεξαν» με σχετικά μικρές απώλειες σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, 2013/14.
Μεγάλος ωφελημένος πέρυσι –αλλά και γενικότερα για όλη την πενταετία– αναδεικνύεται η Τυνησία, η οποία ειδικά την εσοδεία 2014/15 βασίστηκε σε παραγωγή ρεκόρ, άνω των 300 χιλ. τόνων.
Η Ιταλία συνεχίζει μεν να διατηρεί τα πρωτεία, με μερίδιο 67,6% στο τυποποιημένο (στήλη 4) και 40,9% στο σύνολο (στήλη 12), όμως είναι φανερό ότι χάνει συνεχώς έδαφος έναντι της Ισπανίας, η οποία είναι μακράν πρώτη στο χύμα με 45% (στήλη 8), λόγω των εργοστασίων που έχει ιδρύσει στις ΗΠΑ, ενώ διατηρεί τη δεύτερη θέση στο τυποποιημένο με 23,3% (στήλη 4) και έχει ανέβει με 32,4% (στήλη 12) στο σύνολο. Εξάλλου, όταν η Ιταλία σήμερα καταγράφεται ως χώρα εξαγωγής, στην πραγματικότητα περιλαμβάνει σε ένα μεγάλο βαθμό τις 4 μεγάλες επωνυμίες (Bertolli, Sasso, Carapelli, Minerva), που εξαγόρασαν οι Ισπανοί πριν λίγα χρόνια. Άρα η ισπανική κυριαρχία είναι αδιαφιλονίκητη ακόμη και στην αγορά των ΗΠΑ, τελευταίο προπύργιο της Ιταλίας από τον 19ο αιώνα.
Η ελληνική εικόνα είναι απογοητευτική, με μερίδιο αγοράς μικρότερο του 3%. Οι εξαγωγείς δεν έχουν αξιοποιήσει ούτε τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα προώθησης που «τρέχουν» από τις αρχές του ’90, ούτε τις επιδοτήσεις που υπήρχαν για την τυποποίηση και για τις εξαγωγές σε τρίτες χώρες, ούτε τη στροφή των αμερικανών καταναλωτών στο εξαιρετικό παρθένο και στην ποιότητα, ούτε το δυναμικό της ομογένειας, ούτε τα άλλα «όπλα», όπως ο τουρισμός, ο πολιτισμός, η ιστορία. Είναι, τέλος, χαρακτηριστικό ότι ακόμη και τις χρονιές-«χρυσές ευκαιρίες», λόγω των προβλημάτων που αντιμετώπισαν οι ανταγωνίστριες χώρες της Ισπανίας και της Ιταλίας, ελάχιστα μπόρεσε να τις αξιοποιήσει το ελληνικό ελαιόλαδο. Μεταξύ 2013/14 και 2014/15, η αύξηση στο τυποποιημένο περιορίστηκε στους 884 τόνους και στο χύμα στους 1050 τόνους.
του Βασίλη Ζαμπούνη
