JRC: Ο οργανικός άνθρακας θεμέλιο γονιμότητας και ανθεκτικότητας των εδαφών

Περισσότερα από 43 έως 83 εκατομμύρια εκτάρια γεωργικής γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο απώλειας οργανικού άνθρακα, σύμφωνα με νέα μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Communications». Το εύρος αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 23% έως 44% των συνολικών γεωργικών εκτάσεων της περιοχής.

Η απώλεια οργανικού άνθρακα παρατηρείται κυρίως σε ψυχρές και υγρές περιοχές, όπου οι εδαφικές και κλιματικές συνθήκες επιτείνουν το πρόβλημα. Ωστόσο, η μελέτη εντοπίζει και θετικές προοπτικές: Από 26 έως 50 εκατομμύρια εκτάρια δεν εμφανίζουν έντονο κίνδυνο και έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ως επιπλέον «δεξαμενές άνθρακα», εφόσον υιοθετηθούν οι κατάλληλες πρακτικές.

Γιατί είναι κρίσιμος ο οργανικός άνθρακας

Ο οργανικός άνθρακας αποτελεί θεμέλιο της γονιμότητας και της ανθεκτικότητας των εδαφών. Όπως επισημαίνει το JRC, ενισχύει τη δομή τους, βελτιώνει την ικανότητα συγκράτησης νερού και την παροχή θρεπτικών συστατικών, ενώ συμβάλλει στην προστασία απέναντι σε διαταραχές που προκαλούνται από τη χρήση γης και τις κλιματικές αλλαγές. Παρά τα οφέλη του, η κλιματική κρίση έχει επιταχύνει την απώλεια οργανικού άνθρακα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι την περίοδο 2009-2018 τα ευρωπαϊκά γεωργικά εδάφη έχασαν περίπου 0,75% του συνολικού οργανικού τους άνθρακα.

Ποια μέτρα προτείνονται

Η μελέτη του JRC καταλήγει ότι η πλειονότητα των γεωργικών εδαφών χρειάζεται πρόσθετα μέτρα προστασίας. Μεταξύ των βασικών πρακτικών που μπορούν να συμβάλουν είναι:

• Καλλιέργεια φυτών κάλυψης.
• Βελτίωση αμειψισποράς.
• Μείωση άροσης.
• Επέκταση βιολογικών καλλιεργειών.
• Εφαρμογή αγροδασοπονίας.

Οι παρεμβάσεις αυτές όχι μόνο περιορίζουν τον κίνδυνο απώλειας, αλλά και ενισχύουν τη δυνατότητα αποθήκευσης άνθρακα στα γεωργικά εδάφη.

Η στρατηγική της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη ενσωματώνει την προστασία του οργανικού άνθρακα στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ). Τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ σε όλα τα κράτη-μέλη περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό υποχρεωτικών και εθελοντικών μέτρων για τους γεωργούς, με στόχο τη βιώσιμη χρήση των γεωργικών εδαφών. Η αύξηση της ποσότητας άνθρακα στα εδάφη αναμένεται να παίξει κρίσιμο ρόλο όχι μόνο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ευρώπη.