Η εκτίμηση της γνησιότητας των τροφίμων συμβάλλει στην αποκάλυψη της ψευδούς επισήμανσης των τροφίμων, εκείνων που δεν υπακούν στις απαιτήσεις για τη σύννομη υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου ονόματος, της αντικατάστασής τους με φθηνότερα, αλλά παρόμοια συστατικά, της λανθασμένης προέλευσής τους (όπως γεωγραφική) ή των μεθόδων παραγωγής.
Στις μέρες μας, η αντικειμενική αξιολόγηση της γνησιότητας των τροφίμων είναι πρωταρχικής σημασίας, καθώς οι καταναλωτές έρχονται σε καθημερινή επαφή με μία ποικιλία τροφίμων. Πράγματι, η παγκοσμιοποίηση σημαίνει ότι όλο και περισσότερα τρόφιμα θα διακινούνται σε όλο τον κόσμο.
Η ιχνηλασιμότητα, λοιπόν, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων, ένα εργαλείο που επιτρέπει στη βιομηχανία τροφίμων ή στις αρχές να αποσύρει ή να ανακαλεί προϊόντα που δεν θεωρούνται ασφαλή.
Η αυξανόμενη πολυπλοκότητα και το μήκος της τροφικής αλυσίδας έχουν αυξήσει την ευαισθησία του κοινού, όσον αφορά την προέλευση των τροφίμων και έχουν υπογραμμίσει την ανάγκη διασφάλισης της υψηλής ποιότητας και ασφάλειάς τους.
Ποιοτικοί έλεγχοι στο ελαιόλαδο
Οι μεσογειακές χώρες είναι από τους σημαντικότερους παραγωγούς ελαιολάδου στον κόσμο, με τις Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα να παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες. Η Ισπανία παράγει μεγαλύτερες ποσότητες ελαιολάδου, ενώ η Ελλάδα παράγει πιο ποιοτικό ελαιόλαδο από τις άλλες δύο μεσογειακές χώρες.
Μέχρι σήμερα, το βάρος των αναλύσεων πέφτει κατά κύριο λόγο στο χημικό περιεχόμενο και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Πάρα πολλές μελέτες προσπαθούν να προσδιορίσουν το καλύτερο ελαιόλαδο και την καλύτερη ελιά, με βάση τα επίπεδα κάποιας ουσίας, π.χ. ελαϊκό οξύ, ολευρωπεΐνη κ.λπ. Άλλες μελέτες δείχνουν τη θετική επίδραση ενός ελαιολάδου με πολύ υψηλή συγκέντρωση πολυφαινολών. Επιπρόσθετα, υπάρχουν μελέτες που αξιολογούν τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και κατατάσσουν σε ποιότητες το ελαιόλαδο και την ελιά με βάση αυτό.
Εάν ψάξουμε εκτενέστερα, θα βρούμε εργασίες που χορηγούν εκχυλίσματα σε κύτταρα ή πειραματόζωα σε τεράστιες συγκεντρώσεις που δεν έχουν κανένα βιολογικό νόημα, καθώς δεν μπορούν να χορηγηθούν στον άνθρωπο. Επίσης, άλλες εργασίες χορηγούν ποσότητες σε πειραματόζωα, που ναι μεν έχουν ευεργετικά αποτελέσματα, αλλά για ένα μικρό διάστημα, ενώ στην πραγματικότητα ο άνθρωπος καταναλώνει τα προϊόντα αυτά συνήθως για όλη τη διάρκεια της ζωής του. Επιπλέον πρόβλημα στα παραπάνω είναι ότι δεν ελέγχεται σε κανένα πρωτόκολλο η βιοδραστικότητα που υπάρχει στο σύνολο των ουσιών, ως ένα τελικό μείγμα-προϊόν. Το μείγμα ενδεχομένως να έχει τελείως διαφορετική βιολογική δράση.
Είναι χρέος και καθήκον της επιστημονικής κοινότητας να βγει μπροστά και να αναδείξει το πρόβλημα αυτό, στηρίζοντας προγράμματα και προτάσεις που για πρώτη φορά θα εισάγουν στη βιβλιογραφία, τη βιοδραστικότητα αγροτικών προϊόντων, όπως είναι η ελιά.
Ο ρόλος του AFQ στην πιστοποίηση της ποιότητας
Η συζήτηση-αντιπαράθεση που έχει ανοίξει για την ΠΟΠ «Ελιά Καλαμών» επιδιώκει να καλλιεργηθούν αυταπάτες και ψευδαισθήσεις στους μικρομεσαίους ελαιοκαλλιεργητές ότι μπορεί να βελτιωθεί η εξαιρετικά άσχημη κατάσταση που επικρατεί σε ζήτηση και τιμές. Στην πραγματικότητα, το καθεστώς προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) ούτε έσωσε, ούτε προστάτευσε τους μικρούς παραγωγούς, των οποίων η συντριπτική πλειονότητα βρίσκεται σήμερα σε τραγικό αδιέξοδο.
Η spin off του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας FoodΟxys, κατανοώντας τη μεγάλη ανάγκη διαφοροποίησης της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, δημιούργησε ένα νέο σήμα ποιότητας, το πρώτο σήμα που έχει δημιουργηθεί από την Ελλάδα στα αγροτικά προϊόντα: το AFQ (Activity Foodoxys Quality). Το ευρωπαϊκό σήμα πιστοποίησης AFQ εισάγει ένα νέο πρωτοποριακό σύστημα βαθμολόγησης και κατάταξης της ποιότητας αγροτικών προϊόντων από όλο τον κόσμο.
Κάθε προϊόν υποβάλλεται σε μία λεπτομερή αξιολόγηση της ποιοτικής σύστασής του, που έχει ως γνώμονα την υγεία και την ευεξία του ανθρώπου. Στα αυστηρά πρωτόκολλα ελέγχου που υποβάλλεται, γίνεται εκτίμηση της ικανότητάς του να εξουδετερώνει ένα πλήθος τόσο συνθετικών, όσο και φυσικών ελεύθερων ριζών. Παράλληλα, ελέγχεται η ικανότητα προστασίας που παρέχει το προϊόν στο DNA από θραύσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε μεταλλάξεις. Τέλος, το προϊόν δοκιμάζεται ως προς τη δυνατότητά του να προστατεύει σημαντικά βιομόρια του οργανισμού, όπως τα λιπίδια, από οξειδωτικές βλάβες που συνδέονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Το σήμα αυτό πιστοποίησης αποτελεί ένα όπλο στα χέρια πλέον των παραγωγών να δώσουν προστιθέμενη αξία στα προϊόντα τους και η χώρα μας καλείται να το εκμεταλλευτεί για πολλά αγροτικά προϊόντα που αυτήν τη στιγμή υστερούν στην προστιθέμενη αξία τους.
Η ελιά Καλαμών, όπως και άλλα ελληνικά προϊόντα, έχουν την ευκαιρία να μπουν σε αυτήν τη διαδικασία πιστοποίησης, η οποία θα τους προσδώσει μεγάλη προστιθέμενη αξία. Κάτι τέτοιο έχει γίνει για το ελαιόλαδο της εταιρείας «Μολών Λαβέ» στη Σπάρτη, για το σκόρδο Πλατυκάμπου Λάρισας, για την μπύρα Νήσος και άλλα.
