Την περασμένη Δευτέρα, χιλιάδες κτηνοτρόφοι διαδήλωσαν σε πολλές Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Την ημέρα αυτή, στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Γεωργίας της ΕΕ, αποφάσιζαν μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης των αγορών.
Η συνοχή του κλάδου της αγελαδοτροφίας απειλείται. Η κατάργηση της ποσόστωσης του αγελαδινού γάλακτος πριν μερικούς μήνες, η απώλεια της ρωσικής αγοράς, λόγω του εμπάργκο, και της κινεζικής, λόγω της κρίσης, η έλλειψη χρηματοπιστωτικής ρευστότητας, η αύξηση του κόστους παραγωγής, όλα αυτά θυμίζουν την εποχή της μεγάλης γαλακτοκομικής κρίσης της δεκαετίας του ‘80. Μεγάλες ποσότητες γαλακτοκομικών παραμένουν αδιάθετες, μειώνοντας σημαντικά τις τιμές παραγωγού.
Από τον Φεβρουάριο του 2014 έως τον Φεβρουάριο του 2016, οι μέσες τιμές που εισέπραξε ο Ευρωπαίος αγελαδοτρόφος μειώθηκαν από τα 40,2 λεπτά στα 29,5 το κιλό ή κατά 26% περίπου.
Στην Ελλάδα
Η ελληνική αγελαδοτροφία έχει να αντιμετωπίσει, εκτός των παραπάνω, και τις δικές της «εθνικές» ιδιαιτερότητες:
• Η απελευθέρωση της διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος, τα πειράματα της γνωστής «εργαλειοθήκης», οι προβλέψεις επιπτώσεων της ίδιας της Έκθεσης του ΟΟΣΑ που επαληθεύονται: μείωση των τιμών παραγωγού και μείωση (κατά ένα τρίτο άμεσα προέβλεπε η Έκθεση) του αριθμού των κτηνοτρόφων.
• Νωπό προϊόν επταήμερης διάρκειας, εξοφλείται με επτάμηνες επιταγές.
• Εκτεταμένα φαινόμενα ελληνοποιήσεων και νοθείας γαλακτοκομικών, διάτρητοι μηχανισμοί ελέγχου, σκόπιμη ασάφεια νομοθεσιών.
• Το πιο υψηλό κόστος ζωοτροφών στην ΕΕ, σε μία χώρα όπου η οικόσιτη αγελαδοτροφία κυριαρχεί.
Οι επιχειρήσεις
Μέσα σε αυτές τις καταιγιστικές εξελίξεις, καταγράφεται μία ίσως κοινή πορεία των βιομηχανικών επιχειρήσεων γάλακτος. Διαρρέουν αντιφατικά σενάρια μειώσεων τιμών παραγωγού. Αποκλείουν τους σχετικά μικρότερους παραγωγούς απομακρυσμένων περιοχών, απειλώντας τη συνοχή στην ύπαιθρο.
Βασικά τους επιχειρήματα αποτελούν:
Πρώτον, η μειωμένη καταναλωτική ζήτηση, χωρίς να δικαιολογούν βέβαια γιατί δεν χρησιμοποιούν ελληνικό γάλα σε όλα εκείνα τα γαλακτοκομικά που περιέχουν εισαγόμενη πρώτη ύλη και συχνά πωλούνται ως ελληνικά.
Δεύτερον, διαρρέουν ότι ο Έλληνας κτηνοτρόφος απολαμβάνει υψηλές τιμές, δέκα περίπου λεπτά υψηλότερες από τον μέσο Ευρωπαίο συνάδελφό του. Δεν εξηγούν βέβαια γιατί, ενώ η παραγωγικότητα πολλών κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων είναι ιδιαίτερα υψηλή, η κερδοφορία τους είναι από τις χαμηλότερες της Ευρώπης. Ακριβώς επειδή το κόστος παραγωγής είναι ιδιαίτερα υψηλό, οι διαδικασίες πληρωμής των παραγωγών κάθε άλλο παρά θυμίζουν ευρωπαϊκή χώρα.
Τους τελευταίους μήνες, όπως απεικονίζεται και στο σχετικό διάγραμμα, κλείνει μία αγελαδοτροφική μονάδα κάθε δεύτερη ημέρα. Εάν η κυβέρνηση και το κράτος δεν εφαρμόσουν τις αναγκαίες πολιτικές που θα αντιμετωπίσουν τις «ελληνικές κακοδαιμονίες», εάν οι επιχειρήσεις γάλακτος ξεχάσουν ότι η «αγελάδα είναι για το γάλα της και όχι για το κρέας», εάν μπουν στον πειρασμό της κερδοσκοπίας, αναμένοντας να επωφεληθούν από μια πιθανή επιδότηση των κτηνοτρόφων όπως προβλέπει η απόφαση της περασμένης Δευτέρας, ένα είναι βέβαιο: η αγελαδοτροφία θα αφανιστεί. Γιατί όταν σφαγούν κοπάδια, όπως εν μέρει προβλέπει και η Ευρωπαϊκή απόφαση, δύσκολα αναπληρώνονται.
Μάχη στην ΕΕ
Στο Συμβούλιο υπουργών Γεωργίας της περασμένης Δευτέρας συγκρούσθηκαν τρεις διαφορετικές αντιλήψεις. Η πρώτη, προερχόμενη από Γαλλία, Βουλγαρία, Φιλανδία, πρότεινε σενάρια ελέγχου και μειώσεων της παραγωγής με έντονα στοιχεία υποχρεωτικότητας και αποζημίωση του κτηνοτρόφου. Παραλλαγή αυτών των προτάσεων υποστήριξε και η Ελλάδα, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη εποπτείας της υλοποίησης των μέτρων από την ΕΕ και όχι από τα κράτη-μέλη.
Η δεύτερη άποψη, προερχόμενη από Ιρλανδία, Βρετανία, Σουηδία και Γερμανία, κινήθηκε στην ακριβώς αντίθετη λογική και απέρριψε οποιαδήποτε προσπάθεια άμεσου ή έμμεσου εθελοντικού ή υποχρεωτικού ελέγχου της παραγωγής.
Τέλος, η τρίτη ενδιάμεση άποψη, προήλθε από το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, την Τσεχία, την Πορτογαλία και τη Σλοβενία. Η άποψη αυτή προέκρινε την εφαρμογή μέτρων σε εθελοντική βάση, όπου το κάθε κράτος-μέλος μπορεί να αποφασίζει την αποζημίωση όσων κτηνοτρόφων μειώνουν την παραγωγή τους.
Η απόφαση που λήφθηκε κινείται στη λογική αυτής της πρότασης.
Κάθε κράτος-μέλος μπορεί εθελοντικά, μέσω των οργανώσεων παραγωγών και των διεπαγγελματικών οργανώσεων γάλακτος, να εφαρμόσει μέτρα μείωσης της παραγωγής που διαθέτουν οι κτηνοτρόφοι. Για τη χρηματοδότηση των μέτρων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το πακέτο στήριξης της κτηνοτροφίας που αποφασίστηκε πέρυσι και ανήλθε για όλη την ΕΕ στα 500 εκατ. ευρώ. Οι επιπλέον πόροι που θα απαιτηθούν θα καταβληθούν από τα ίδια τα κράτη-μέλη. Η ενίσχυση κάθε κτηνοτρόφου δεν μπορεί να ξεπεράσει τα 15.000 ευρώ το έτος. Επιπλέον, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι πόροι του de minimis, η οροφή των οποίων διπλασιάζεται.
Άξιες αναφοράς είναι κάποιες πρώτες αντιδράσεις για την εφαρμογή των μέτρων.
Η Ιρλανδία τόνισε ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσει το μέτρο. Αντίθετα, θα αυξήσει την παραγωγή της, με στόχο να κατακτήσει μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής και της διεθνούς αγοράς.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Γάλακτος ανέφερε ότι τα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν ενιαία για όλη την ΕΕ. Σε αντίθετη περίπτωση, κάποιες χώρες θα μειώνουν την παραγωγή τους για να εξυγιανθεί η αγορά, και άλλες θα την αυξάνουν για να καλύπτουν αυτό το κενό. Επιπλέον, μικρές χώρες όπως η Ελλάδα, θα μειώσουν την εθνική τους παραγωγή και σύντομα θα περιθωριοποιηθούν.
Νίκος Λάππας
Διαβάστε επίσης: Οι γαλακτοβιομηχανίες μειώνουν τα συμβόλαια με τους κτηνοτρόφους
