Την πρόθεσή του να πάει στα μπλόκα υπό προϋποθέσεις και να συζητήσει με τους αγρότες εκφράζει με συνέντευξή του στην «ΥΧ» ο Βαγγέλης Αποστόλου. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναφέρεται και στο μείζον θέμα των εισροών, που ταλανίζει τους αγρότες, και αποκαλύπτει τι παρεμβάσεις σχεδιάζει να κάνει.
Για το θέμα των πληρωμών εξηγεί πως «φέτος δεν θα υπάρχει παράταση (ούτε προβλέπεται), για την καταληκτική ημερομηνία της υποβολής των αιτήσεων, που είναι η 15η Μαΐου, με βάση τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό» και αποκαλύπτει πως το υπουργείο σχεδιάζει «το άνοιγμα του πληροφοριακού συστήματος για την on-line υποβολή κατ’ ευθείαν από τον παραγωγό, καθώς και διά μέσου των φορέων, μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την έγκαιρη προετοιμασία του ΟΠΕΚΕΠΕ».
Η έκθεση αξιολόγησης του προηγούμενου ΠΑΑ, κάνει κάποιες σημαντικές παρατηρήσεις όπως: 3 στα 4 ευρώ των Σχεδίων Βελτίωσης πήγε σε τρακτέρ. Μόλις 100 επενδύσεις στη μεταποίηση – εμπορία έχουν ολοκληρωθεί. Τα μέτρα και οι επιλογές των αγροτών δεν οδηγούν στην αύξηση της παραγωγικότητας. Είναι προφανές πως κάτι δεν πήγε καλά. Πώς θα αλλάξει αυτή η εικόνα;
Τα νούμερα από μόνα τους, χωρίς τη σωστή ερμηνεία, δεν δίνουν τη σωστή εικόνα. Αν και τα νούμερα είναι λίγο διαφορετικά – για παράδειγμα 1 στα 2 ευρώ δόθηκαν για τρακτέρ και 1 στα 4 ευρώ για άλλου είδους μηχανήματα. Δεν πρέπει να έχουμε ως μοναδικό στοιχείο πόσα τρακτέρ δόθηκαν μέσα από το Πρόγραμμα, αλλά και πόσα τρακτέρ έχει ανάγκη ο τομέας και –εάν συνυπολογίσουμε ακόμη και τις πωλήσεις– θα δούμε ότι ο τομέας βρίσκεται σε αποεπένδυση. Οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδηγούν σε αύξηση της παραγωγικότητας και γι’ αυτό είναι και επιλέξιμη δαπάνη στο συγκεκριμένο μέτρο του Προγράμματος. Η αξιολόγηση του Προγράμματος έδειξε σταθερότητα της παραγωγικότητας του τομέα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την παραγωγικότητα του τομέα χωρίς το Πρόγραμμα. Πόση άραγε θα ήταν η παραγωγικότητα χωρίς το Πρόγραμμα; Ακόμη, μετρήθηκε η παραγωγικότητα με την ολοκλήρωση των επενδύσεων. Είναι γεγονός, όμως, που όλοι ξέρουμε, ότι χρειάζεται ένα ικανό χρονικό διάστημα για να μπορέσουν να αποδώσουν οι επενδύσεις μετά την ολοκλήρωσή τους.
Με την μεταποίηση τι θα κάνετε;
Όσον αφορά τις επενδύσεις στη μεταποίηση, από το αποτέλεσμα φαίνονται οι λανθασμένες επιλογές των προηγούμενων πολιτικών ηγεσιών στην εφαρμογή του μέτρου. Οι προσκλήσεις του μέτρου άργησαν, οι αξιολογήσεις ακόμη περισσότερο και το θεσμικό πλαίσιο του μέτρου ήταν τόσο πολύπλοκο που δεν μπορούσαν οι επενδυτές, μετά από τόσο κόπο και μέσα στην κρίση, να υλοποιήσουν τις επενδύσεις τους. Αυτές τις αδυναμίες, με την Υπουργική Απόφαση του νέου μέτρου της μεταποίησης που είχε βγει στη διαβούλευση, αλλά και με τις παρατηρήσεις που ενσωματώνουμε, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε, δημιουργώντας παράλληλα ένα γρήγορο, αξιόπιστο και με διαφάνεια σύστημα αξιολόγησης.
Κύριε υπουργέ, μπορείτε να μας εξηγήσετε γιατί η Ελλάδα έχει τις πιο ακριβές εισροές της ΕΕ;
Το κόστος παραγωγής, και ειδικότερα το κόστος εισροών, είναι ένα από τα θέματα που μας απασχολούν εδώ στο υπουργείο. Αποτελεί, δε, και αποτέλεσμα της ιδιαιτερότητας που εμφανίζει η χώρα μας ως προς το θέμα του κατακερματισμένου κλήρου, των μικρών εκμεταλλεύσεων και της απουσίας συνεργατισμού. Σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες εξετάζεται το θέμα του κόστους παραγωγής τόσο στη χώρα μας, όσο και στις άλλες χώρες της ΕΕ, με σκοπό τη σύγκρισή τους, αλλά και την ανάλυση των ιδιαιτεροτήτων της κάθε χώρας. Πέραν, όμως, αυτού, ήδη έχουμε προχωρήσει σε θεσμικού χαρακτήρα παρεμβάσεις, προς όφελος της μείωσης του κόστους παραγωγής. Ειδικότερα, προχωρήσαμε ήδη στη ρύθμιση των βοσκήσιμων γαιών, με την οποία αντιμετωπίζονται τρία βασικά ζητήματα, η διαχείριση 79 εκατ. στρεμμάτων δασικών εκτάσεων που σήμερα βόσκονται, η επιλεξιμότητα για τις ενισχύσεις και η χρήση των δικαιωμάτων βοσκής από τους κτηνοτρόφους. Επιπλέον, θεσμοθετήσαμε τη χρήση των ΑΠΕ για μείωση του κόστους παραγωγής, με την εγκατάσταση μικρών φωτοβολταϊκών μονάδων σε ατομική και συλλογική βάση. Ακόμη, δημιουργήσαμε την κάρτα του αγρότη, για την παροχή ρευστότητας στον χώρο, που βρήκε μεγάλη ανταπόκριση τόσο από το τραπεζικό σύστημα όσο και από τους ίδιους τους αγρότες.
Οι συνεταιρισμοί κινούνται προς την κατεύθυνση της δημιουργίας εταιρικού σχήματος, με σκοπό την από κοινού διαχείριση των εισροών που καλύπτουν τις ανάγκες τους. Πώς αξιολογείτε μια τέτοια πρωτοβουλία και πώς η πολιτεία θα μπορούσε να ενθαρρύνει μια τέτοια προσπάθεια;
Οποιαδήποτε ενέργεια προάγει τον υγιή ανταγωνισμό προς όφελος των ίδιων των παραγωγών και προς όφελος της μείωσης του κόστους παραγωγής αντιλαμβάνεστε ότι μόνο με θετικό τρόπο μπορούμε να τη δούμε και να την αντιμετωπίσουμε. Προς αυτή την κατεύθυνση, δημιουργήσαμε και εξορθολογήσαμε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των συνεταιρισμών. Παράλληλα, έχουμε εξασφαλίσει όλα τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω του νέου ΠΑΑ (ομάδες παραγωγών, συνεργασίες, κατάρτιση), ώστε να λειτουργήσουν ως ένα πρώτο κίνητρο υλοποίησης αυτού του προσανατολισμού.
Οι φετινές πληρωμές των ενισχύσεων ήταν από τις πιο έγκαιρες και αξιόπιστες σε όλη την ΕΕ. Σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας, ώστε να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο, είναι η αξιολόγηση των φορέων και η έγκαιρη έναρξη του έργου. Για παράδειγμα, εάν υπήρχε ένα διάστημα 3-4 μηνών για τη συλλογή των αιτήσεων, ο αγρότης θα διευκολυνόταν, ενώ δεν θα είχαμε και φαινόμενα τύπου Λεπενού. Υπάρχει κάποιο σχέδιο γι’ αυτό;
Είναι λογικό ότι η ορθή συμπλήρωση και η ποιότητα της κάθε αίτησης, εξαρτάται, μεταξύ των άλλων, και από τον χρόνο που έχει στην διάθεσή του ο παραγωγός για να τη συμπληρώσει. Ο χρόνος έναρξης της υποβολής των αιτήσεων επηρεάζει τη δουλειά των πυλών ενεργοποίησης και στη συνέχεια τον ΟΠΕΚΕΠΕ για την επεξεργασία και την έγκαιρη και σωστή πληρωμή των δικαιούχων.
Λαμβάνοντας, επίσης, υπ’ όψη, ότι φέτος δεν θα υπάρχει παράταση (ούτε προβλέπεται) για την καταληκτική ημερομηνία της υποβολής των αιτήσεων, που είναι η 15η Μαΐου με βάση τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό, σχεδιάζουμε το άνοιγμα του πληροφοριακού συστήματος για την on-line υποβολή κατ’ ευθείαν από τον παραγωγό, καθώς και διά μέσου των φορέων, μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την έγκαιρη προετοιμασία του ΟΠΕΚΕΠΕ, την ενημέρωση των φορέων υποβοήθησης των παραγωγών, αλλά και των ίδιων των δικαιούχων, για τη συμπλήρωση της αίτησης.
Καταστροφές
Κύριε υπουργέ, ποια είναι η εικόνα που έχετε γύρω από τις καταστροφές λόγω χιονιά και παγετού και ποιες παρεμβάσεις σχεδιάζετε να κάνετε;
Είναι γεγονός ότι, εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων των ημερών, υπέστησαν ζημιές πάρα πολλές γεωργοκτηνοτροφικές μονάδες. Ήδη, έχει δοθεί εντολή στον ΕΛΓΑ να πραγματοποιηθούν άμεσα οι εκτιμήσεις των συγκεκριμένων καταστροφών. Αυτή την ώρα βρισκόμαστε στη φάση της διαπίστωσης και της εκτίμησης των πραγματικών διαστάσεων του προβλήματος. Όπου υπάρχει απώλεια ζωικού πληθυσμού ή ασφαλίσιμη γεωργική καταστροφή, θα αποζημιωθούν οι γεωργοκτηνοτρόφοι από τον ΕΛΓΑ. Όπου υπάρχει καταστροφή υποδομών, θα φροντίσουμε να υποβάλουμε φάκελο για ΠΣΕΑ. Διερευνούμε, όμως, και τις δυνατότητες να χορηγηθεί κάποια στοχευμένη ενίσχυση (από de minimis ή άλλα μέτρα) για την απώλεια εισοδήματος και τα αυξημένα κόστη εισροών, λόγω αποκλεισμού επί πολλές ημέρες.
Έλεγχοι
Μετά τους ελέγχους στη Λεπενού, πού βρισκόμαστε;
Ο έλεγχος στη Λεπενού έγινε στο πλαίσιο των ελέγχων που διενεργεί ο ΟΠΕΚΕΠΕ στο ζωικό κεφάλαιο της χώρας. Ελέγχθηκε το σύνολο των κτηνοτρόφων της Δημοτικής Ενότητας, περίπου 200, για το σύνολο των βοοειδών που δηλώνουν. Ο έλεγχος διενεργήθηκε από 17 ελεγκτικά κλιμάκια του ΟΠΕΚΕΠΕ απ’ όλη την Ελλάδα και διήρκησε 4 μέρες. Δεν παρουσιάστηκε απολύτως καμία ένταση. Έγινε σε πολύ καλό κλίμα και σε πνεύμα αγαστής συνεργασίας με όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες και φορείς, γεγονός που επιβεβαιώνεται τόσο από τους ίδιους τους παραγωγούς όσο και απ’ όλα τα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης. Είμαστε πάρα πολύ ικανοποιημένοι από το ποσοστό συμμετοχής στον έλεγχο. Ελάχιστοι ήταν αυτοί που δεν παρουσιάστηκαν, για τους οποίους θα ακολουθηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία. Τα αποτελέσματα συγκεντρώνονται και επεξεργάζονται, όπως συμβαίνει με όλους τους ελέγχους. Με την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας, θα ενημερωθούν όλοι οι παραγωγοί.
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα συνεχίσει τους ελέγχους του, χρησιμοποιώντας μεθοδολογίες οι οποίες οδηγούν στη δίκαιη κατανομή των επιδοτήσεων, που συμβάλλει στην ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής της χώρας.
Π.Ο.Π. Ελιάς Καλαμάτας
Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας για την Π.Ο.Π. Ελιάς Καλαμάτας;
Αυτό αποτελεί ένα θέμα που άπτεται καθαρά της αποκαλούμενης Ελληνικής Ταυτότητας. Ουσιαστικά, αναφερόμαστε σε μία εξαγώγιμη ποσότητα 50.000 τόνων, πολύ μικρό κομμάτι της οποίας (λιγότερο από το 1/10) έχει την προστασία ΠΟΠ γεωγραφική ένδειξη «Ελιά Καλαµάτας». Για την υπόλοιπη ποσότητα που εξάγεται, την προστιθέµενη αξία του προϊόντος, δυστυχώς, την εκμεταλλεύονται οι χώρες οι οποίες την προωθούν, και την πωλούν με το όνομα της Καλαμάτας.
Από την πλευρά μας, θεωρήσαμε ότι πρέπει το συγκεκριμένο θέμα να το εξετάσουμε μέσα από μία ευρύτερη διαβούλευση, η οποία θα έχει δύο στόχους: ο ένας είναι η αναγκαιότητα προστασίας στο ΠΟΠ και ο άλλος είναι η εμπορική δυνατότητα του συγκεκριμένου προϊόντος (ελιά) να μην περιορίζεται από τοπικού χαρακτήρα στεγανά. Άρα, αυτό που πρέπει εμείς να πετύχουμε είναι να κάνουμε έναν τέτοιο συνδυασμό ώστε και το ΠΟΠ να προστατεύσουμε, αλλά και τη δυνατότητα αυτού του προϊόντος να βγαίνει στην αγορά να μη στερήσουμε.
Θα πάμε και στα μπλόκα
Κύριε Αποστόλου, από ό,τι φαίνεται οι αγρότες δεν έχουν πειστεί για μια σειρά πολιτικών επιλογών σας και βγήκαν ξανά στους δρόμους. Ποια είναι η θέση του υπουργείου;
Βρισκόμαστε σε διαρκή διάλογο με τους αγρότες σε πολλά επίπεδα. Έχουμε κάνει επισκέψεις σε όλη την Ελλάδα. Συζητάμε μαζί τους. Είμαστε εδώ και όποτε το επιθυμούν μπορούμε να ξανασυζητήσουμε. Θα πάμε και στα μπλόκα αρκεί να έχουν διασφαλιστεί κάποια πράγματα. Πρέπει όμως να υπάρξει η δέσμευση ότι δεν θα σημειωθούν επεισόδια. Όταν ξεκίνησαν αυτές οι προσπάθειες για την οργάνωση των κινητοποιήσεων είπαμε ότι για τα συγκεκριμένα ζητήματα που βάζετε έχουν υπάρξει κάποιες ρυθμίσεις. Αν δεν σας ικανοποιούν ελάτε να το συζητήσουμε. Διότι δεν μπορούμε κατά την γνώμη μου να μιλάμε για φορολογικά θέματα όταν το 95,4% των Ελλήνων αγροτών συμπεριλαμβάνονται σε αυτό.
Ο πυρήνας των αιτημάτων πολλών αγροτών, σχετίζεται με τη φορολογία, το ασφαλιστικό, τη δυνατότητα ένταξης της απασχόλησης στις δαπάνες κ.λπ. Οι συνεταιριστές προτείνουν ως λύση: υψηλή τεκμαρτή φορολόγηση όσων διακινούν προϊόντα μόνοι τους, χαμηλότερη φορολόγηση όσων διακινούν τα προϊόντα τους μέσω των συνεταιρισμών και των οργανώσεων. Ποια είναι η γνώμη σας;
Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι πλεόνασμα το οποίο προέρχεται από τη διακίνηση των προϊόντων των μελών του συνεταιρισμού επιστρέφεται αφορολόγητο. Θα πρέπει, επίσης, να τονιστεί ότι σε οποιαδήποτε δραστηριότητα με τρίτους, ο συνεταιρισμός φορολογείται με 13% αντί για 24%. Σε ποια άλλου είδους επιχειρηματική δράση συμβαίνει αυτό; Θεωρώ, ότι και αυτό είναι ένα επίτευγμα του αγροτικού χώρου.
Τα τεκμήρια ενέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν οι αγρότες αντιμέτωποι με εξωπραγματικό φόρο σε σχέση με τα πραγματικά τους εισοδήματα. Είχατε προαναγγείλει ρύθμιση επ’ αυτού.
Υποσχεθήκαμε ελάφρυνση για τη πλειοψηφία των αγροτών και το διασφαλίσαμε με τη καθιέρωση του ατομικού αφορολογήτου ορίου των 8.630 ευρώ. Το 95% των αγροτών, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2015 που δηλώνει εισόδημα κάτω από 9.000 ευρώ, όχι μόνο δεν θα πληρώσει το 2017 ούτε ένα ευρώ, αλλά και θα του επιστραφεί όλη η προκαταβολή φόρου, που πλήρωσε το 2016. Η διασφάλιση αφορολογήτου στους αγρότες ήταν αίτημα πολλών αγώνων και ήταν η κυβέρνησή μας που, μέσα από δύσκολες διαπραγματεύσεις, το θέσπισε. Είναι η μόνη επιχειρηματικού χαρακτήρα δραστηριότητα στη χώρα μας που έχει ατομικό αφορολόγητο. Μην το ξεχνάμε αυτό. Ισχυρίζονται κάποιοι ότι το αφορολόγητο σε μερικούς μπορεί να υπερκαλύπτεται από τα τεκμήρια. Μα, αυτά αφορούν όλους τους Έλληνες πολίτες και το αφορολόγητο ισχύει και για τα τεκμήρια. Πάραυτα εξετάζουμε τη περίπτωση των αγροτικών σπιτιών στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές προς τη κατεύθυνση μείωσης του τεκμηρίου τους κατά 30%.
Στο ασφαλιστικό, η μετάβαση του ΟΓΑ στον ενιαίο φορέα ήταν δέσμευση που δεν μπορούσαμε να την αποφύγουμε. Καταφέραμε, όμως, να γίνει σε βάθος πενταετίας και με αναφορά στο 70% του κατώτερου μισθού. Σε συνδυασμό, δε, με το φορολογικό, το 90% των αγροτών θα πληρώνει για την ασφάλισή του λιγότερα από αυτά που κερδίζει από τη μείωση της φορολογίας του. Επιπλέον, εξετάζουμε και την περίπτωση εφαρμογής του εργόσημου στα μέλη της οικογένειας του αρχηγού της εκμετάλλευσης, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι, εάν αυτό εφαρμοστεί, θα εκπίπτει ως δαπάνη από τη φορολογία.
Κάθε φορά που υπάρχουν κινητοποιήσεις τίθεται το θέμα της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης των αγροτών. Ο νόμος 1361/83 περί αγροτικού συνδικαλιστικού κινήματος χρειάζεται μεγάλες αλλαγές. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έθεσαν σε ομηρία το αγροτικό κίνημα. Γιατί δεν την αναθεωρείται; Γιατί δεν δημιουργείτε ένα σύγχρονο πλαίσιο, όπου, για παράδειγμα, θα υπάρχει έλεγχος και απολογισμός;
Αντιλαμβάνεστε ότι οποιοδήποτε θέμα άπτεται του συνδικαλιστικού χώρου χρήζει ιδιαίτερης σοβαρότητας και λεπτών χειρισμών. Από πλευράς μας, έχει, ήδη, πραγματοποιηθεί μία πρώτη προσέγγιση των αγροτο-συνδικαλιστικών φορέων και εξετάζουμε σε αυτήν τη φάση μία πρώτη τροποποίηση στο θεσμικό πλαίσιο εκπροσώπησής τους. Δεν θα ήθελα, σε αυτήν τη φάση, να επεκταθώ παραπάνω.
Θα στηρίξετε τις οργανώσεις και πώς;
Το ΠΑΑ και πολλά άλλα προγράμματα, προβλέπουν μέτρα ενίσχυσης των οργανώσεων που αναλαμβάνουν συγκεκριμένες δράσεις. Όλα αυτά πρέπει να ενεργοποιηθούν άμεσα και κατά προτεραιότητα.
Γιατί καθυστερεί η απόφαση για τις ομάδες παραγωγών;
Η απόφαση για τις ομάδες παραγωγών είναι πλέον έτοιμη, γίνονται πολύ μικρές διορθώσεις μη θεσμικού τύπου και πολύ σύντομα θα είναι δημοσιευμένη.
Ποια προγράμματα αναμένεται να προκηρυχτούν το επόμενο διάστημα;
Ήδη, έχει προκηρυχτεί, και τρέχει μέχρι το τέλος του μήνα, το μέτρο των νέων αγροτών, συνολικού ύψους 241 εκατ. ευρώ, το οποίο εξελίσσεται με πολύ θετικούς ρυθμούς και ως στόχο έχει την ηλικιακή ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού και την ένταξη 12.000 νέων στον αγροτικό χώρο. Δρομολογούνται άμεσα προς προκήρυξη το μέτρο της Βιολογικής Γεωργίας, καθώς και το μέτρο της κατάρτισης των νέων αγροτών. Ενώ, από το δεύτερο τρίμηνο του 2017, προγραμματίζεται να προκηρυχτούν το μέτρο της Μεταποίησης, των Γεωργικών Συμβούλων, των Σχεδίων Βελτίωσης και της Συνεργασίας.
Σύντομα ξεκινά η συνταγογράφηση και των γεωργικών φαρμάκων
Η νομοθεσία για τα φυτοφάρμακα προβλέπει την αξιοποίηση ηλεκτρονικής πλατφόρμας σύνδεσης όλων των καταστημάτων με το ΥΠΑΑΤ και παρεμβάσεις για την παρακολούθηση τιμών, εξορθολογισμό χρήσης, αντιμετώπιση φαινομένων «υπερσυνταγογράφησης» κ.λπ. Πού βρισκόμαστε; Εφαρμόζεται; Αποτελέσματα; Γιατί δεν επεκτείνεται σε άλλες εισροές;
Η ηλεκτρονική καταγραφή της λιανικής πώλησης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων εφαρμόζεται κανονικά από το σύνολο των καταστημάτων εμπορίας γεωργικών φαρμάκων της χώρας και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συλλέγει όλα τα δεδομένα τα οποία χρησιμοποιούνται για την παραγωγή στατιστικών στοιχείων σχετικά με τη διάθεση στην αγορά και τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, καθώς και για τον έλεγχο της διάθεσης των γεωργικών φαρμάκων στην αγορά. Τα θέματα παρακολούθησης των τιμών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι αρμοδιότητα των εξειδικευμένων υπηρεσιών που ασχολούνται με φαινόμενα συντονισμένων πρακτικών.
Η συνταγογράφηση των γεωργικών φαρμάκων σύντομα θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται και –μαζί με την ενίσχυση των ελεγκτικών δραστηριοτήτων– αναμένεται να αντιμετωπίσει σε μεγάλο βαθμό την «υπερσυνταγογράφηση», αλλά και τη διακίνηση παράνομων φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Η ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, όπως αυτή προβλέπεται από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης των γεωργικών φαρμάκων, επιτυγχάνεται βήμα-βήμα με σειρά δράσεων (κατάρτιση και πιστοποίηση γνώσεων, συνταγογράφηση, στενή συνεργασία με συναρμόδιες υπηρεσίες, όπως Τελωνεία κ.α., εντατικοποίηση ελέγχων) και αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων από τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον και στην ενθάρρυνση της ανάπτυξης και της εισαγωγής της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, καθώς και εναλλακτικών προσεγγίσεων ή τεχνικών, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων.
Η επέκταση τέτοιου είδους μέτρων είναι κάτι που εξετάζεται και σε άλλες εισροές του αγροτικού χώρου, αποτελεί, όμως, συνάρτηση τόσο της ευκολίας προσαρμογής του χρήση μέσω φιλικών προς αυτών πληροφοριακών πλατφόρμων όσο και της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας.
Η μάχη κατά των ελληνοποιήσεων θα ενταθεί με την αξιοποίηση σύγχρονων μέσων
Να σταθούμε στο φαινόμενο των ελληνοποιήσεων. Είπατε ότι θα εγκατασταθεί εξοπλισμός που θα ανιχνεύει όλα τα φορτία που εισάγονται. Πού βρισκόμαστε; Για παράδειγμα, στις επίσημες στατιστικές, η Ελλάδα εμφανίζεται να εισάγει δεκαπέντε εκατομμύρια κιλά λευκό τυρί από Ρουμανία και Βουλγαρία. Πού είναι αυτό το τυρί;
Για πρώτη φορά από το 2016 –και αυτό πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα– γίνεται ουσιαστική προσπάθεια για την αντιμετώπιση του φαινομένου των ελληνοποιήσεων. Πρώτη φορά οργανωμένα και συντονισμένα όλα τα συναρμόδια υπουργεία, το κράτος αντιμετωπίζουν τις ελληνοποιήσεις. Έχουν δημιουργηθεί μεικτά κλιμάκια ελέγχου με τη συμμετοχή της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας, της Υπηρεσίας Ερευνών & Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (πρώην ΣΔΟΕ), του υπουργείου Οικονομικών, των ΔΑΟΚ και του υπουργείου μας, τα οποία ακολουθούν συγκεκριμένες διαδικασίες βάσει των πρωτοκόλλων της αστυνομίας όσον αφορά την εμπιστευτικότητα, την εχεμύθεια, την έρευνα, τη σύνταξη των δικογραφιών και την παραπομπή στη δικαιοσύνη. Από τους ελέγχους έχουν βρεθεί σημαντικά ευρήματα, τα οποία αφορούν πολλές και διαφορετικές κατηγορίες παραβάσεων, όπως μη απόδοση ΦΠΑ, ανασφάλιστη εργασία κ.ά.
Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Τα ευρήματα δεν είναι ακόμη ανακοινώσιμα στο σύνολό τους, καθώς εξετάζονται περαιτέρω και συντάσσονται οι δικογραφίες. Ένα παράδειγμα θα σας αναφέρω, το οποίο ανακοίνωσε και η Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας, που σχημάτισε δικογραφία κακουργηματικού χαρακτήρα σε βάρος μελών εγκληματικής οργάνωσης για διάθεση προς πώληση ποσοτήτων αγροτικού προϊόντος κοινοτικής προέλευσης (πατάτα), απατηλά δηλούμενου κατ’ εξακολούθηση ως προϊόντος εγχώριας παραγωγής, καθώς, επίσης, και για έκδοση και αποδοχή εικονικών φορολογικών στοιχείων. Το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων δεν είναι απλό, αλλά ιδιαίτερα σύνθετο, και οι παραβάτες δρουν εφαρμόζοντας σύγχρονα εργαλεία. Πέρα από το επιχειρησιακό κομμάτι, θεσμικά το υπουργείο επεξεργάζεται την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου με την ενσωμάτωση νέων διαδικασιών και σύγχρονων εργαλείων, έτσι ώστε να μη χάνεται η ιχνηλασιμότητα από το χωράφι στο ράφι και αντίστροφα. Υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση από όλα τα συναρμόδια υπουργεία. Επιπλέον, υπάρχει στενή συνεργασία και με την Κύπρο για το θέμα αυτό.
Ακόμη, το υπουργείο Εσωτερικών, σε συνεργασία με το υπουργείο μας αλλά και τα άλλα συναρμόδια υπουργεία, επεξεργάζεται και το χρονοδιάγραμμα βρίσκεται σε καλό δρόμο για τη δημιουργία επτά μεθοριακών σταθμών ελέγχου με σύγχρονες εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, που θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του φαινόμενου των ελληνοποιήσεων. Επιπλέον, τα λιμάνια εξοπλίζονται με σύγχρονα εργαλεία (scanner) για ταχύτερους και αποτελεσματικότερους ελέγχους.
Τέλος, όλες αυτές οι προσπάθειες φαίνεται ότι αποδίδουν και το αντιλαμβάνεται ο αγρότης και ο πολίτης, τους οποίους θέλουμε δίπλα μας στην προσπάθεια αυτή και να μη διστάζουν να αξιοποιούν τον τετραψήφιο αριθμό 1540 του κέντρου εξυπηρέτησης του υπουργείου μας.
Η δημιουργία δομών για την εισαγωγή καινοτομίας στην παραγωγή, αλλά και η σύσταση μικρών αλυσίδων, δηλαδή το μέτρο 16 του ΠΑΑ, ανακοινώθηκε ότι θα προκηρυχθεί στο τέλος του 2017. Επιπλέον, πρόσφατα, μεταφέρετε πόρους από το μέτρο αυτό στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Δεν στέλνουμε έτσι ένα κακό μήνυμα σε όσους πιστεύουν στην καινοτομία ή την εξυγίανση της αγοράς;
Το μέτρο 16 του νέου ΠΑΑ αποτελεί ένα καινοτόμο μέτρο, το οποίο για πρώτη φορά εφαρμόζεται στην Ελλάδα, αλλά σε επίπεδο ΕΕ Όντως, μέσω αυτού του μέτρου μπορεί να υπάρξει μία δυναμική και μία ανάπτυξη του αγροτικού χώρου, καθώς η καινοτομία σε συνδυασμό με τη συνεργασία αποτελούν δομικά στοιχεία τα οποία δυστυχώς απουσιάζουν από τον αγροτικό τομέα. Παράλληλα, δημιουργούνται οικονομίες μικρής κλίμακας οι οποίες λειτουργούν προς όφελος του ίδιου του παραγωγού και της έμμεσης μείωσης του κόστους παραγωγής. Η επιμέρους κατανομή χρηματοδότησης έγινε σε ένα πρώτο αρχικό επίπεδο έναρξης του νέου προγράμματος. Δεν μας απαγορεύει κανείς, ανάλογα με τις προτεραιότητες και τις ανάγκες που θα διαπιστώσουμε, να κατανείμουμε με διαφορετικό τρόπο τη χρηματοδότηση στα επιμέρους μέτρα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η καινοτομία –ουσιαστικά– χρηματοδοτείται άμεσα ή έμμεσα και από άλλα μέτρα και επιμέρους δράσεις του ΠΑΑ.
Το 2020 θα υπάρξει μία νέα αναθεώρηση της ΚΑΠ. Έχετε καταλήξει με ποιες προτεραιότητες θα προσέλθετε σ’ αυτήν τη διαπραγμάτευση;
Στη συζήτηση για το μέλλον της ΚΑΠ, παραμένουμε αταλάντευτα υπέρμαχοι μιας ισχυρής τόσο Κοινής, όσο και Αγροτικής Πολιτικής, η οποία μεταρρυθμιζόμενη, αλλά διατηρώντας τις βασικές της αρχές, θα παραμένει μέρος της λύσης των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων των γεωργών, των κατοίκων της υπαίθρου, αλλά και όλων των πολιτών της Ευρώπης. Επιμένουμε στην ισχυρή ΚΑΠ, με επαρκή χρηματοδότηση, καθώς και στην αξιοποίηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων.
Πρωτίστως, θα πρέπει να διατηρηθεί ο κοινός της χαρακτήρας, ειδάλλως θα προκληθεί ένα ακόμα σοβαρό πλήγμα στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα – την εποχή που η Ενωμένη Ευρώπη βάλλεται ως έννοια και θεσμός ποικιλοτρόπως.
Δεύτερο σημείο, αλλά όχι ήσσονος σημασίας, είναι η διατήρηση του αγροτικού της χαρακτήρα, ώστε να διασφαλίζουμε ποιοτικά και ασφαλή προϊόντα για τους καταναλωτές.
Προβληματιζόμαστε με την τρέχουσα στόχευση και διαχείριση των δύο πυλώνων η οποία δεν ευνοεί ιδιαιτέρως τη συμπληρωματικότητά τους. Ειδικότερα, εάν είναι ορθότερο ο δεύτερος πυλώνας να καλύπτει τα επενδυτικά μέτρα, τις συλλογικές δράσεις, την καινοτομία και την κατάρτιση των γεωργών, ενώ ο πρώτος όλα τα μέτρα εκτατικής μορφής.
Ακόμη, με δεδομένη την αποσύνδεση των ενισχύσεων του πρώτου πυλώνα, μήπως το αποκλειστικό κριτήριο της έκτασης για την κατανομή των άμεσων ενισχύσεων, φέρνει τις μικρές, αλλά επαγγελματικές, εκμεταλλεύσεις που παράγουν τρόφιμα –συνήθως υψηλής προστιθέμενης αξίας– και εφαρμόζουν σύγχρονες τεχνικές και καινοτόμες μεθόδους, σε δυσχερή ανταγωνιστικά θέση σε σχέση με τις μεγάλες, που συνήθως είναι παραγωγοί βασικών ομοειδών προϊόντων (commodities);
Επιπλέον, με τον υπάρχοντα τρόπο, ενισχύεται η γνωστή ως «γεωργία του καναπέ», που μας βρίσκει αντίθετους και δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση εγκαταλειφθεί η έννοια του ενεργού-πραγματικού γεωργού.
Η επιλογή των συνδεδεμένων ενισχύσεων με το σημερινό αμυντικό κανονιστικό σύστημα δεν μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους και πιστεύουμε ότι θα πρέπει να εντάσσονται στις εθνικές στρατηγικές που τα κράτη-μέλη έχουν σχεδιάσει για την ανάπτυξη του αγροτικού τους τομέα και να κατευθύνεται και σε αναδυόμενους κλάδους της αγροτικής οικονομίας ή/και σε κλάδους που θα εστιάζουν στην αλυσίδα εφοδιασμού, ιδιαίτερα όταν αυτή αφορά στην προώθηση της «τοπικοποίησης» της παραγωγής, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης ενός παραγωγικού μοντέλου που θα αναδεικνύει την ποιότητα και την ταυτότητα της αγροτικής παραγωγής .
Όσον αφορά, τέλος, το πρασίνισμα, πρώτα πρέπει να αποτιμηθούν οι επιπτώσεις του και έπειτα να παρουσιάσουμε νέες προτάσεις. Σίγουρα, θεωρούμε ότι υπάρχει ανάγκη για όσο το δυνατόν πιο απλές, εφαρμόσιμες και ελέγξιμες απαιτήσεις πρασινίσματος που μειώνουν το διοικητικό κόστος, ενώ αυξάνουν το περιβαλλοντικό όφελος.
Οι πληρωμές από τις αλυσίδες λιανικής πώλησης θα πραγματοποιούνται το περισσότερο μέσα σε δύο μήνες
Πρόσφατα στο Συμβούλιο Υπουργών πήρατε ομόφωνη απόφαση για τη «Διατροφική Αλυσίδα». Η ΕΕ κρίνει ότι ο αγρότης είναι ο χαμένος, ο αδύναμος κρίκος. Τι μέτρα σχεδιάζετε για την Ελλάδα; Για παράδειγμα, έχει ειπωθεί πολλές φορές, ότι με επιταγές 10 μηνών από τις αλυσίδες λιανικής δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Γιατί η κυβέρνηση δεν έχει κάνει κάτι;
Η λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων είναι ένα πολύπλοκο θέμα που παρουσιάζει διαφορές τόσο ανάμεσα στα κράτη-μέλη όσο και ανάμεσα στις διαφορετικές αλυσίδες λιανικής πώλησης. Οι συζητήσεις που εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα έχουν αναδείξει προβλήματα στη λειτουργία της, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τους πιο αδύναμους κρίκους, τους γεωργούς, δηλαδή, και όλοι οι υπουργοί συμφωνούν σε αυτό.
Τώρα, όσον αφορά τη χώρα μας, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικότερα τα εργαλεία που παρέχει η ΚΑΠ, έτσι ώστε οι γεωργοί να ενδυναμώσουν και να βελτιώσουν τη θέση τους στην αλυσίδα, προκειμένου να μπορούν να διαπραγματεύονται από κοινού ένα μεγαλύτερο μερίδιο της τελικής τιμής, που οι εμείς οι καταναλωτές πληρώνουμε για τα προϊόντα τους.
Αναφέρομαι στις δυνατότητες της οργάνωσης των παραγωγών γεωργικών προϊόντων και στην καθετοποίηση της συνεργασίας στο πλαίσιο της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.
Η ΚΑΠ ενθαρρύνει και ενισχύει την οργάνωση των παραγωγών. Εντούτοις, υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης προς την κατεύθυνση περαιτέρω διευκόλυνσης δημιουργίας οργανώσεων παραγωγών. Ο περιορισμός των διοικητικών εμποδίων και η διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς νομικού πλαισίου, θα μπορούσε να αποτελέσει αυξημένο κίνητρο για τους παραγωγούς να οργανωθούν περισσότερο.
Με ποια εργαλεία θα το κάνετε αυτό;
Εργαλεία όπως η συμβολαιακή γεωργία, η αγορά futures, οι τοπικές αγορές και οι βραχείες αλυσίδες, η απευθείας πώληση στους καταναλωτές σίγουρα μπορούν συμπληρωματικά να ενισχύσουν τη θέση των γεωργών στην αλυσίδα, ώστε τελικά να απολαμβάνουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, για να παράγουν προϊόντα τα οποία θα ανταποκρίνονται σε ιδιαίτερα υψηλά πρότυπα ποιότητας και σε τιμές προσιτές για τους καταναλωτές.
Ακόμη, όσον αφορά τη διαφάνεια της αγοράς, αλλά και τη δίκαιη κατανομή των περιθωρίων κέρδους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, σημαντική πτυχή της ενίσχυσης της διαφάνειας και της ανταγωνιστικότητας στην αγορά των διαφόρων γεωργικών προϊόντων αποτελεί η πλήρης και αντικειμενική πληροφόρηση. Η διαχείριση αξιόπιστων πληροφοριών για το κόστος και τις τιμές σε όλους τους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας, για την κατανομή της προστιθέμενης αξίας και των περιθωρίων κέρδους στα διάφορα επίπεδα της αλυσίδας θα εξυπηρετήσουν σε μεγάλο βαθμό τη διαφάνεια. Η σωστή λειτουργία της αγοράς θα αποκαταστήσει και τη σύνδεση ανάμεσα στους γεωργούς και τους καταναλωτές, η οποία έχει περιοριστεί εξαιτίας της σημερινής στρέβλωσης της λειτουργίας της.
Σχεδιάζετε να πάρετε μέτρα για να προστατέψετε τους γεωργούς;
Μέσα από την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, θα ενισχύσουμε τον γεωργό. Οι πρακτικές αυτές, όπως π.χ. καθυστερήσεις πληρωμών, περιορισμοί στην πρόσβαση στην αγορά, μονομερείς ή αναδρομικές αλλαγές των όρων του συμβολαίου και άλλες οδηγούν τελικά σε χαμηλότερα έσοδα από τα αναμενόμενα, ιδίως για τους γεωργούς, αλλά και τις επιχειρήσεις με την ασθενέστερη διαπραγματευτική ισχύ. Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας της χώρας μας, καθώς οι γεωργοί και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δυσκολεύονται να επενδύσουν και να καινοτομήσουν, με αποτέλεσμα να εγκαταλείπουν τη δραστηριοποίησή τους.
Τέλος, έχω επισημάνει και στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας ότι, λόγω του μεγέθους του προβλήματος, η σωστή αντιμετώπιση απαιτεί κανόνες σε επίπεδο Ένωσης που θα εξασφαλίζουν την ορθή λειτουργία των αγορών καθώς και δίκαιες και διαφανείς σχέσεις μεταξύ όλων των συμμετεχόντων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αποτελεσματικούς και ισχυρούς μηχανισμούς επιβολής, οι οποίοι θα διασφαλίζουν την ανωνυμία της καταγγελίας και τη θέσπιση αποτρεπτικών και αναλογικών ποινών. Μια τέτοια προσέγγιση θα ενισχύσει την προστασία και ορθή λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Γι’ αυτό κι εμείς από πλευράς μας, ήδη, επ’ αυτού σχεδιάζουμε νομοθετική παρέμβαση ώστε οι πληρωμές από τις αλυσίδες λιανικής πώλησης να πραγματοποιούνται το περισσότερο μέσα σε δύο μήνες.
Συνέντευξη στους Αλέξανδρο Παπασταθόπουλο και Νίκο Λάππα
