Λησμονούμε τον πολιτισμό της ελιάς μέσα στην υποκρισία και αμάθεια για ένα ανύπαρκτο θέμα: Τους αδασμολόγητους 35.000 τόνους από Τυνησία. Οι τζιχαντιστές δεν χτυπούν μόνο το Παρίσι αλλά και την Τυνησία και η αλληλεγγύη δεν πρέπει να είναι “α λα καρτ”.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αυξήσει κατά 35.000 τόνους το όριο των αδασμολόγητων εισαγωγών από την Τυνησία από τους 56.700 τόνους που εδώ και χρόνια ισχύουν, προκάλεσε τρικυμία, όχι μόνο «εν κρανίω» αλλά και στις δημόσιες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις. Υπουργοί, βουλευτές, πολιτευτές, συνδικαλιστές, επιστημονικοί συνεργάτες και δημοσιογράφοι ενεπλάκησαν σε μια διαμάχη που θα της ταίριαζαν διάφορα γνωμικά όπως η παροιμία «έσταξε η ουρά του γαϊδάρου», «αιδώς Αργείοι» (Ιλιάδα, Όμηρος) και «διυλίζοντας τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες» (κατά Ματθαίον).
Τι ισχύει: Οι κανονισμοί της Ε.Ε. και οι νόμοι της αγοράς
Ήδη από την εποχή της ΕΟΚ/Ε.Ε. των 6, όταν μόνη ελαιοπαραγωγός χώρα ήταν η Ιταλία (και η Γαλλία), η Ε.Ε. ήταν έντονα ελλειμματική (άσχετα με τι δήλωναν οι στατιστικές). Για να καλυφθούν οι ανάγκες της ιταλικής βιομηχανίας (τυποποίησης και ραφιναρίας) είχαν δοθεί ποσοστώσεις αδασμολόγητων εισαγωγών. Το καθεστώς συνεχίστηκε και μετά την ένταξη Ελλάδας, Ισπανίας, Πορτογαλίας, ακόμη και όταν η ισπανική παραγωγή άρχισε να αυξάνεται αλματωδώς από τους περίπου 500 χιλ. τόνους στο 1,5 εκατ. ή και περισσότερους. Αυτή η ισορροπία συνεχίζει να διατηρείται λόγω της αύξησης της κατανάλωσης σε νέες χώρες (ΗΠΑ κ.α.).
Έτσι λοιπόν, υπάρχουν μεν οι δασμοί κατά την εισαγωγή που (υποτίθεται ότι) προστατεύουν την κοινοτική ελαιοπαραγωγή, όμως υπάρχουν και δυο απολύτως νόμιμοι τρόποι παράκαμψής τους. “Το τερπνόν δηλαδή μετά του ωφελίμου”.
Ο πρώτος είναι το καθεστώς των προτιμησιακών συμφωνιών με αδασμολόγητες εισαγωγές που έχουν παραχωρηθεί σε ορισμένες 3ες χώρες εκτός Ε.Ε., με όριο μια μέγιστη ποσότητα (ποσόστωση) για κάθε χώρα. Στην Τυνησία ήταν παλαιότερα 46.000 που αργότερα το 2006 αυξήθηκαν σε 56.700 τόνους και τώρα προτείνονται επιπλέον 35.000 τόνοι αλλά για περιορισμένη διάρκεια δύο ετών, το 2016 και το 2017.
Η μαγική λύση της ΤΡΑ
Ο δεύτερος τρόπος είναι το καθεστώς της Ενεργητικής Τελειοποίησης (ΤΡΑ). Αυτό σημαίνει ότι μια χώρα της Ε.Ε. εισάγει από 3η χώρα (Τυνησία) μια Χ ποσότητα αδασμολόγητη με την υποχρέωση ότι θα την επεξεργαστεί και θα εξάγει την ίδια ποσότητα εκτός Ε.Ε. (π.χ. στις ΗΠΑ, Κίνα κ.λπ.). Το σημείο κλειδί είναι ότι όταν λέμε «επεξεργασία» δεν εννοούμε μόνο τη μεταποίηση (εξευγενισμό/ραφινάρισμα ενός βιομηχανικού/λαμπάντε ελαιολάδου) αλλά ακόμη και την απλή τυποποίηση (σε μικρές συσκευασίες έως και 5 λίτρα) ενός τυνησιακού έξτρα παρθένου, συνήθως αναμεμιγμένου με κάποιο άλλο έξτρα (ιταλικό, ισπανικό, ελληνικό) ή και ραφινέ για την παραγωγή του «ελαιόλαδου» (τύπου κουπέ/ριβιέρα).
Εδώ λοιπόν, στην ΤΡΑ, βρίσκεται το «μυστικό» (μυστικό για τους μη γνωρίζοντες), που εξασφαλίζει σε Ιταλία και Ισπανία, όποτε τις χρειάζονται, όσες ποσότητες χρειάζονται, αδασμολόγητες για να καλύψουν τις ανάγκες της βιομηχανίας τους. Γράφω «ανάγκες βιομηχανίας τους» γιατί αυτές οι δυο χώρες έχουν μεγάλες σοβαρές βιομηχανίες που επεξεργάζονται, συσκευάζουν και πουλούν μεγάλες ποσότητες στην εσωτερική τους και στη διεθνή αγορά. Στην Ελλάδα οι ποσότητες που τυποποιεί η βιομηχανία (ιδιώτες και συνεταιρισμοί) είναι 40-45.000 τόνοι όλοι κι όλοι. Να σημειώσουμε επίσης ότι η Ελλάδα με εθνική διάταξη έχει πετύχει να μην εφαρμόζει την ΤΡΑ με σκοπό την προστασία της εγχώριας παραγωγής της.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί και υπογραμμιστεί ότι πριν λίγα χρόνια, το 2007, η Εθνική Διεπαγγελματική (ΕΔΟΕΕ), δηλαδή ιδιώτες βιομήχανοι, συνεταιριστές και αγροτοσυνδικαλιστές, είχαν αρχικά συμφωνήσει να ζητήσουν από το Υπουργείο να άρει την απαγόρευση ώστε να επιτραπεί το καθεστώς της ΤΡΑ και στην χώρα μας. Αυτό υποστηριζόταν με το επιχείρημα ότι έτσι θα γινόμαστε πιο… ανταγωνιστικοί (!;) (θα καταστρέφαμε δηλαδή κάθε ελπίδα ταυτότητας και ποιότητας του ελληνικού ελαιολάδου γιατί δήθεν ΘΑ γινόταν έτσι πιο φθηνό). Τελικά η πρόταση της ΕΔΟΕΕ δεν πέρασε, ίσως το ΥΠΑΑΤ φοβήθηκε τις αντιδράσεις, ενώ μια από τις ελάχιστες φωνές που τότε διέγνωσε έγκαιρα τι ετοιμαζόταν και αντιστάθηκε ήταν το ΕΛΙΑ & ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ, κάτω από τον χαρακτηριστικό και ειρωνικό τίτλο «Όλα τάχε η Μαριορή κι ο φερετζές της λείπει» (τεύχος 53, Φεβρ. 2007). Έδωσα τόση έκταση για να φανεί η υποκρισία ορισμένων που τότε κατάπιναν την κάμηλον της ΤΡΑ και τώρα διυλίζουν τον κώνωπα των 35.000 της Τυνησίας.
Οι 35.000 τόνοι, πραγματική επίπτωση ίσον μηδέν
Άρα η επίπτωση των 35.000 στην πραγματική αγορά είναι πρακτικά μηδενική. Πρώτον γιατί κανένας… τρελός δεν εισάγει από Τυνησία πληρώνοντας δασμούς εφ’ όσον έχει τα νόμιμα κανάλια των αδασμολόγητων 56.700 τόνων και των απεριόριστων ποσοτήτων της ΤΡΑ (υπήρξαν χρονιές που έφτασαν τους 150.000 τόνους). Δεύτερον γιατί αυτοί οι 35.000 τόνοι αντιστοιχούν σε μια αμελητέα ποσότητα περίπου 1 με 1,5% της συνολικής παραγωγής των ελαιοκομικών χωρών της Μεσογείου. Τρίτον γιατί η ισχύς προβλέπεται διετής για 2016 και 2017.
Η επίπτωση στις τιμές
Πολλοί συνέδεσαν την πρόσφατη (τον Νοέμβρη 2015) απότομη πτώση των τιμών με την πρόταση (από τον Σεπτέμβρη για να ισχύσει το 2016) να αυξηθεί η τυνησιακή ποσόστωση. Ανακριβέστατο, οφειλόμενο ελπίζουμε σε άγνοια και όχι σε πρόθεση δημιουργίας εντυπώσεων. Οι τιμές έπεσαν γιατί απλούστατα φέτος, την 2015/16, η παραγωγή της Ισπανίας θα αυξηθεί κατά 500 χιλ. περίπου σε σύγκριση με πέρυσι και της Ιταλίας θα υπερδιπλασιαστεί ξεπερνώντας τους 300 χιλ. τόνους, ενώ παράλληλα η κατανάλωση στον ευρωπαϊκό Νότο μειώνεται. Άρα καμία σύνδεση με την Τυνησία, η οποία μάλιστα εφέτος δεν θα έχει τη δυνατότητα λόγω μειωμένης παραγωγής να πλημμυρίσει τον κόσμο όπως πέρυσι, όταν λόγω υπερπαραγωγής δικής της και ελλείψεων Ιταλίας και Ισπανίας έφτασαν οι εξαγωγές της τους 250 χιλ. τόνους μόνο στο διάστημα Νοέμ. 2014-Αύγ. 2015.
Γενναιοδωρία της Ε.Ε.;
Εφ’ όσον αυτοί οι 35.000 τόνοι δεν θα έχουν καμία επίπτωση στην πραγματική αγορά, τότε γιατί η Κομισιόν αποφάσισε έτσι ξαφνικά (;) να γίνει τόσο γενναιόδωρη απέναντι στην Τυνησία;
Οι λόγοι μάλλον θα πρέπει να αναζητηθούν στο κύμα τρομοκρατίας που πλήττει την Τυνησία και στην πολιτική βούληση της Ευρώπης να στείλει ένα συμβολικό μήνυμα συμπαράστασης στους Τυνήσιους. Ας μην ξεχνάμε ότι η Τυνησία έχει δεχθεί τους τελευταίους μήνες τρείς πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις από ακραίες ισλαμικές οργανώσεις. Άλλωστε η Τυνησία αποτελεί «κάρφος εις τον οφθαλμόν» της ισλαμικής τρομοκρατίας, γιατί πρόκειται για ένα κοσμικό κράτος από το οποίο μάλιστα ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη όταν αυτοπυρπολήθηκε ο Μωχάμεντ Μπουαζίζι, ένας πλανόδιος πωλητής φρούτων. Γι’ αυτό και δέχεται αυτά τα χτυπήματα που επιχειρούν να πλήξουν όχι μόνο το φρόνημα του λαού της και το πολιτικό της σύστημα αλλά και οικονομικά, την «βαρειά της βιομηχανία», δηλαδή τον τουρισμό της.
Επιπλέον, αυτή η συμβολική κίνηση της Ε.Ε. ίσως και να προσπαθεί να ρίξει «στάχτη στα μάτια» για την συμφωνία Deep Comprehensive Free Trade Area – DCFTA, για την οποία ορισμένοι Τυνήσιοι διαμαρτύρονται ότι θα είναι μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου σε βάρος των συμφερόντων τους.
Διυλίζοντας τον κώνωπα και καταπίνοντας την κάμηλον
Η πρόταση της Κομισιόν προκάλεσε τρικυμία με διαμαρτυρίες και κατηγορίες που εκτοξεύονταν μεταξύ υπουργού, βουλευτών, πολιτικών, συνδικαλιστών, επιστημονικών συνεργατών και δημοσιογράφων. Κι όλα αυτά για ένα ανύπαρκτο θέμα. Πρόκειται για μια εικόνα που δεν προάγει σε τίποτα τα πραγματικά συμφέροντα του προϊόντος και των ελαιοπαραγωγών, και, το χειρότερο, προσβάλλει τον πολιτισμό της ελιάς.
Αιδώς, Αργείοι
Η καλλιέργεια της ελιάς είναι μια πολύ παλιά υπόθεση, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Μπορεί οι ρίζες της να είναι στη Μεσοποταμία, όμως σιγά-σιγά απλώθηκε σε όλη τη Μεσόγειο θάλασσα κερδίζοντας διαχρονικά το σεβασμό και τη λατρεία των λαών της. Έτσι στην Ελλάδα πέρασε από την θεά Αθηνά στη χριστιανική θρησκεία. Σταθερή αξία στη συλλογική μνήμη αποτέλεσαν κάποιοι μύθοι – μηνύματα, όπως η σύνδεση της ελιάς με την ειρήνη. Από τον Δευκαλίωνα έως τον Νώε του έπους Γκιλγκαμές, το περιστέρι είχε στο ράμφος του ένα κλαρί ελιάς.
Αλίμονο λοιπόν και δυσοίωνα σημάδια των καιρών αν θυσιάζουμε αυτές τις πανανθρώπινες αξίες της αλληλεγγύης,της γονιμότητας, του πολιτισμού και της ειρήνης για χάρη κάποιων μπακάλικων λογαριασμών (που είναι και λαθεμένοι…).
Έσταξε η ουρά του γαϊδάρου στο πηγάδι
Το ελαιόλαδο, το συχνά αποκαλούμενο και «εθνικό μας προϊόν» έχει αφεθεί στις τύχες του, γι΄ αυτό και πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο ενώ όλες οι άλλες χώρες –και η Τυνησία!- προοδεύουν.
Ο υπουργός Βαγγέλης Αποστόλου μετά από 10 μήνες απραξίας, το μόνο που «κατόρθωσε» ήταν να επιτύχει τη χειρότερη κατανομή των προγραμμάτων (45 εκατ. ευρώ) των Οργανώσεων Ελαιουργικών Φορέων (ΟΕΦ) που έχει γίνει εδώ και 12 χρόνια, ενώ στο συρτάρι του αραχνιάζουν τα υπομνήματα που από την Άνοιξη του υπέβαλαν οι φορείς του τομέα. Δέκα μήνες κι ούτε μια σύσκεψη… Και ξαφνικά, να οι ανακοινώσεις, να και η υπερβολική ευαισθησία, να και οι σκιαμαχίες με οξύτατες εκφράσεις μέσα στη Βουλή.
Κύριε υπουργέ, αν πονάτε για την τύχη του «εθνικού μας προϊόντος» θα μπορούσατε πριν καταγγείλετε την Κομισιόν να ασχοληθείτε με τα προβλήματα που χρονίζουν, και, ντροπή δεν είναι, να αντιγράψετε τις επιτυχημένες συνταγές όχι μόνο των ευρωπαίων συνάδελφων σας αλλά και της Τυνησίας, η οποία συνεχώς προοδεύει, αυξάνει την ποσότητα, βελτιώνει την ποιότητα, ενώ οι τιμές του Τυνήσιου παραγωγού ξεπέρασαν του Έλληνα, παρά το μικρότερο κόστος που έχει.
Τα ανάλογα θα μπορούσαμε να πούμε και για βουλευτές, πολιτευτές, αγροτοσυνδικαλιστές που ξαφνικά ξεσηκώθηκαν. Μερικοί είχαν ξανα απασχολήσει τη δημοσιότητα όταν πίεζαν και πετύχαιναν οι ΟΕΦ της εκλογικής τους περιφέρειας να πάρουν το κάτι τις παραπάνω. Φυσικά με απολύτως αξιοκρατικές διαδικασίες κι ούτε να σκεφτεί κανείς να κατηγορήσει για κλασικές ρουσφετολογικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων μάλιστα και των “πολύ αριστερών”. Ειδική επίσης μνεία για τους “επιστημονικούς συνεργάτες”, μία μόδα που στην Ελλάδα (του είσαι ό,τι δηλώσεις) μπορεί να επιτρέπει την “επιστημονική” ενασχόληση περί παντός του επιστητού. Και εδώ λοιπόν τα “κροκοδείλια δάκρυα” για τους καϋμένους Τυνήσιους. Συγχρόνως όμως οι εν λόγω θεματοφύλακες των συμφερόντων των Ελλήνων ελαιοπαραγωγών είναι σίγουροι ότι η παραχώρηση των 35.000 έριξε τις τιμές και αποτελεί συνωμοσία της Κομισιόν με τους (κακούς) βιομήχανους. Άγνωστη παραμένει η συνωμοσία που κατάντησε στην Ελλάδα την επιστημονική έρευνα για την ελιά και το ελαιόλαδο είδος προς εξαφάνιση και τα σχετικά ιδρύματα πονεμένα κατάλοιπα ενός -όχι πολύ μακρινού- ένδοξου παρελθόντος.
Και μια τελευταία επισήμανση. Όσοι εκτός από “πολύ αριστεροί” είναι και υπέρ της εξόδου από το ευρώ ή ακόμη και από την Ε.Ε. δεν σκέφτονται ότι σε μία τέτοια περίπτωση η Ελλάδα ως Τρίτη χώρα θα εκλιπαρεί για απαλλαγή από δασμούς επικαλούμενη το τυνησιακό κεκτημένο; Διαφορετικά τι θα κάνει τους 100 χιλιάδες τόνους που χύμα εξάγει σε Ιταλία και Ισπανία;
Βασίλης Ζαμπούνης
