των Γιώργου Αργυρίου, Νίκου Γαργαλάκου, Γιάννη Σάρρου, Νικολέτας Τζώρτζη
Οριζόντια παράταση έξι μηνών στη διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων για τους δασικούς χάρτες αποφάσισε η κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να δοθεί επιτέλους λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες πολίτες με τις ιδιοκτησίες τους. Η απόφαση λήφθηκε κατά τη σύσκεψη του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστή Χατζηδάκη, και τους υφυπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκο Ταγαρά και Γιώργο Αμυρά.
Τι συζητήθηκε στην κυβερνητική σύσκεψη για τους δασικούς
Όπως έγινε γνωστό, στη σύσκεψη τέθηκε επί τάπητος η διευθέτηση των χορτολιβαδικών εκτάσεων στις περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου, δηλαδή σε Ιόνιο, Κυκλάδες, Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη και Μάνη.
Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ της «ΥΧ», σε αυτό το μέτωπο ετοιμάζεται νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία όποιος μπορεί να αποδείξει ότι έχει καλλιεργήσει μια συγκεκριμένη έκταση μέσα στα τελευταία 20 χρόνια, ξεπερνά το πρόβλημα της ιδιοκτησίας και του δασικού χαρακτήρα της γης αυτής.
Ένα ακόμη ανοιχτό ζήτημα της σύσκεψης αφορά τον αποχαρακτηρισμό των εκτάσεων με ασπαλάθους (από τις δασικές εκτάσεις στα χορτολίβαδα).
Επιπλέον χρόνος για τα πρόδηλα σφάλματα
Όπως δήλωσε ο κ. Σκρέκας, «με την εξάμηνη παράταση θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα να διορθώσουμε με οριζόντιο τρόπο και με εσωτερικές διαδικασίες της διοίκησης, δηλαδή από τις αρμόδιες υπηρεσίες, τα πρόδηλα σφάλματα που περιλαμβάνονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες. Δίνουμε, δηλαδή, τον χρόνο στις υπηρεσίες να μπορέσουν να διορθώσουν τα λάθη και ύστερα να δουν οι πολίτες εάν χρειάζεται να καταφύγουν ή όχι σε αντιρρήσεις».
Σε περίπτωση, πάντως, που κάποιος επιμένει ή διαπιστώσει εκ των υστέρων ότι δεν επιλύεται το ζήτημά του, θα μπορεί να υποβάλει ένσταση επί του περιεχομένου των δασικών χαρτών με μειωμένο τέλος άσκησης αντιρρήσεων κατά 50%.
Όσον αφορά τις επίμαχες αγροτικές εκτάσεις, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας δεσμεύθηκε στην «ΥΧ» για νομοθετική μέριμνα σχετικά με το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, με τρόπο ώστε να μη χαθούν οι επιδοτήσεις και η γη των αγροτών. Σε ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναφέρεται ότι το υπουργείο «θα καταθέσει άμεσα νομοθετική ρύθμιση και θα προχωρήσει σε οριζόντιες παρεμβάσεις για την επίλυση των σφαλμάτων που έχουν προκύψει στο είδος χαρακτηρισμού της γης».
Τι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση για τους αγρότες
Η «ΥΧ» μίλησε με έγκριτους νομικούς σε ζητήματα δασικής νομοθεσίας και όλα δείχνουν ότι υπάρχει μια νομική λύση που αποτελεί μάλιστα «μονόδρομο», εφόσον δεν υπάρξει συνταγματική αλλαγή: H κυβέρνηση θα πρέπει να προτείνει μία ρύθμιση που θα προβλέπει ότι οι επίμαχες εκτάσεις θα διατηρήσουν τον δασικό τους χαρακτήρα, αλλά ταυτόχρονα θα έχουν άδεια γεωργικής καλλιέργειας.
Σε μια τέτοια περίπτωση, οι εκτάσεις θα περάσουν ως «κατά χρήση γεωργικές», καθεστώς το οποίο θα παρατείνεται για όσο διάστημα διατηρούν την αγροτική τους χρήση. Αυτή είναι μία λύση που μπορεί να ορθοποδήσει, εφόσον πάρει το πράσινο φως του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Οριζόντια λύση ή επιλεκτική αντιμετώπιση του προβλήματος;
Αρκετές είναι, βέβαια, οι αναφορές από τη σύσκεψη Μητσοτάκη που φωτογραφίζουν τοπικά χαρακτηριστικά της Κρήτης, εγείροντας με τη σειρά τους φλέγοντα ερωτήματα για το τι θα γίνει με την υπόλοιπη χώρα. Για παράδειγμα, τι θα συμβεί με περιοχές όπου δεν έχουμε παρουσία ασπαλάθου, αλλά παρεμφερών φυτών; Τελικά, θα έχουμε μια εξέλιξη που θα μας φέρει κοντά σε μια οριζόντια λύση για όλη τη χώρα ή σε επιλεκτική αντιμετώπιση τοπικών προβλημάτων; Σε αρκετά πεδία, το ρεπορτάζ της «ΥΧ» βλέπει ότι οι λύσεις που θα ανακοινωθούν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μόνο από την οπτική γωνία της Κρήτης…
Σε κάθε περίπτωση, μετά την εξάμηνη παράταση που δόθηκε, τα δεδομένα δείχνουν ότι φέτος δεν θα έχουμε κυρωμένο χάρτη. Άρα, μπορούμε τουλάχιστον να πούμε με σχετική ασφάλεια ότι δεν θα πειραχθούν οι επιδοτήσεις του Οκτωβρίου για τους αγρότες.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι εκτός από τις ενστάσεις των πιθανών δικαιούχων που συνεχίζουν να διατυπώνονται, μέσα στο διάστημα των επόμενων έξι μηνών αναμένεται και η απόφαση του ΣτΕ αναφορικά με τον νόμο 4685/2020 που ψήφισε η νυν κυβέρνηση τον Μάιο του 2020 για να αλλάξει τον νόμο 4389/2016 της προηγούμενης κυβέρνησης.
Πελοπόννησος
Παραγωγοί αντιμέτωποι με τη Δικαιοσύνη και την οικονομική καταστροφή
Αμέτρητα είναι τα προβλήματα που δημιουργούν οι δασικοί χάρτες στους παραγωγούς της Πελοποννήσου. Στη Μεσσηνία, όπου έχουν μπει σε αμφισβήτηση 139.683 στρέμματα τα οποία καλλιεργούνται και δηλώνονται στον ΟΠΕΚΕΠΕ, η κατάσταση έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. «Οι επιπτώσεις δυστυχώς είναι τεράστιες, για τις επιδοτούμενες εκτάσεις κατά κύριο λόγο», δηλώνει ο Γιάννης Πάζιος από την Ένωση Μεσσηνίας.
«Μέσα από τη διαδικασία αυτή, θα αναδειχθούν προβλήματα δεκαετιών και το ερώτημα είναι πώς θα διορθωθούν. Δεν μπορώ να δεχθώ ότι δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα η αγροτική εκμετάλλευση και είναι η δασική. Χαρακτηριστικό του προβλήματος είναι ότι ενώ το 1965 είχαν δοθεί άδειες για εκχερσώσεις, στην πορεία οι δικαιούχοι έχασαν τις άδειες, όπως και οι υπηρεσίες δεν φρόντισαν να τις κρατήσουν και έτσι τώρα όλα αυτά φαίνονται παράνομα», επισημαίνει ο δασολόγος Δημήτρης Κολοπάστας από την Κορινθία.
Κλείνοντας, ο ίδιος επισημαίνει: «Εάν κλείσει ο χάρτης και δεν έχει λυθεί το πρόβλημα, όλοι αυτοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με μηνύσεις, πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής με αναδασώσεις κ.λπ. Αν μία έκταση κηρυχθεί αναδασωτέα, τότε ο καλλιεργητής θα τιμωρηθεί με 25.000 ευρώ ανά στρέμμα».
Τέλος, στη Λακωνία, όπου αμφισβητούνται 169.585 στρέμματα, ο Σταύρος Πρόκος, παραγωγός από το Λάγιο Λακωνίας, δηλώνει: «Η περιοχή μας είναι από αυτές που έχουν αντιμετωπίσει τα σημαντικότερα προβλήματα. Το θέμα των δασικών χαρτών έχει σταματήσει τη ζωή στην περιοχή μας όπου έχουν να γίνουν κτηματαγορές από τότε που ξεκίνησε η διαδικασία. Είμαστε όμηροι των δασικών χαρτών. Το πρόβλημα είναι πολύπλοκο. Πιστεύω κατ’ αρχάς πώς ό,τι είναι στο ΟΣΔΕ πρέπει να καθαρίσει, να νομιμοποιηθεί».
Κρήτη
«Το πρόβλημα των δασικών χαρτών είναι χρόνιο και χρήζει άμεσης πολιτικής λύσης»
Τις προηγούμενες μέρες είχαμε εκτεταμένες αγροτικές κινητοποιήσεις και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης, με αφορμή το θέμα των νέων δασικών χαρτών, με τους αγρότες να προχωρούν και σε συμβολική κατάληψη του Δασαρχείου Ρεθύμνου.
Έκτοτε, οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας -εκτός της κατάληψης που συνεχίζεται- έχουν ανασταλεί ενόψει της σημερινής επίσκεψης του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, η οποία αναμένεται να δρομολογήσει εξελίξεις στο ακανθώδες ζήτημα για την περιοχή.
Το μεγάλο πρόβλημα που ταλανίζει την Κρήτη είναι το θέμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και της αποτύπωσης των δασικών χαρτών. «Έχουν γίνει λάθη τέτοιου μεγέθους που πραγματικά έχουν ξεσηκώσει το νησί και όλο τον πολιτικό κόσμο», τονίζει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Παγκρήτιας Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα για τους δασικούς χάρτες, Πρίαμος Ιερωνυμάκης, ξεκαθαρίζοντας: «Το πρόβλημα είναι χρόνιο, δεν είναι κομματικό, αλλά πολιτικό, και χρήζει άμεσης πολιτικής λύσης».
Όπως αναφέρει ο κ. Ιερωνυμάκης, περίπου το 62% της επιφάνειας της Κρήτης έχει αποτυπωθεί ως δασικό. «Η κατάσταση είχε ξεφύγει τελείως. Ζητούσαν από τον κόσμο να κάνει ενστάσεις επί δασικών χαρτών που είχαν πληθώρα πρόδηλων σφαλμάτων». Οι Κρητικοί αγρότες τηρούν στάση αναμονής, αλλά παραμένουν σε εγρήγορση. «Η Παγκρήτια Συντονιστική Επιτροπή ανακοίνωσε ότι σταματάει τις κινητοποιήσεις σε τρεις νομούς της Κρήτης, διατηρώντας μόνον την κατάληψη του Δασαρχείου Ρεθύμνου ως σημείο αναφοράς, περιμένοντας την έλευση του κ. Σκρέκα στο νησί και την άμεση δρομολόγηση εξελίξεων» επισημαίνει κλείνοντας ο κ. Ιερωνυμάκης.
Μένει τώρα να δούμε αν η επίσκεψη Σκρέκα στην Κρήτη θα συνοδευτεί με το άνοιγμα των χαρτιών της κυβέρνησης αναφορικά με την προαναγγελθείσα νομοθετική ρύθμιση που θα προωθήσει τις διαδικασίες για την αποδέσμευση των επίμαχων αγροτικών εκτάσεων.
Δυτική Ελλάδα
Πολεμικό κλίμα στους αγρότες και φόβοι για ερήμωση της υπαίθρου
Επί ποδός πολέμου βρίσκονται οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι της Δυτικής Ελλάδας. Ενδεικτική είναι η κατάσταση στην Κοινότητα Μέλισσας του Δήμου Ανδραβίδας-Κυλλήνης στην Ηλεία, η οποία είναι μια κατ’ εξοχήν αγροτική περιοχή όπου καλλιεργούνται πατάτες, καρπούζια, καλαμπόκια, βιομηχανικές ντομάτες και φράουλες.
Η ανάρτηση των δασικών χαρτών έφερε τα πάνω-κάτω για τους αγρότες, δεδομένου ότι η γη τους, την οποία έχουν κληρονομήσει και έχουν πληρώσει φόρο αποδοχής και για την οποία παίρνουν και επιδοτήσεις, τίθεται υπό αίρεση.
Όπως επισημαίνει φανερά οργισμένη στην «ΥΧ» η πρόεδρος της κοινότητας, Αλεξάνδρα Λυκοκανέλλου, η οποία καθημερινά έρχεται σε επαφή με τους αγρότες της περιοχής, διαταράσσεται πλέον η βάση της κοινωνικής πυραμίδας, αφού με τα σημερινά δεδομένα των χαρτών, δεκάδες συμπολίτες της χάνουν τη γη και την αγροτική παραγωγή τους.
«Η αναγκαιότητα κατάρτισης δασικών χαρτών δεν αμφισβητείται σε καμία περίπτωση. Αμφισβητείται όμως ο τρόπος που αυτή γίνεται και γεννά δεκάδες ερωτήματα σχετικά με τη σκοπιμότητα της όλης διαδικασίας. Το 95% των καλλιεργούμενων εκτάσεων εδώ στην κοινότητα έχει χαρακτηριστεί δασικό», τονίζει η κα Λυκοκανέλλου και προσθέτει: «Αυτές οι εκτάσεις κράτησαν το έθνος όρθιο και τώρα μας ξεριζώνουν από τη γη μας, ενώ την ίδια ώρα αποχαρακτηρίζουν μεγάλες δασικές εκτάσεις προς όφελος συγκεκριμένων ιδιωτικών συμφερόντων».
Αξίζει να επισημανθεί πως στην Κοινότητα Μέλισσας υπάρχουν πολλοί νέοι αγρότες που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα και σχέδια βελτίωσης, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα γιατί δεν έχουν πλέον εκτάσεις για να επενδύσουν.
Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η ανάρτηση των αναμορφωμένων δασικών χαρτών και στην Αιτωλοακαρνανία, καθώς από τις αεροφωτογραφίες του 1945 ο νομός εμφανίζεται ως δασική έκταση σε ποσοστό περίπου 65% της έκτασής του. Όπως ανέφερε στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Ένωσης Νέων Αγροτών Αιτωλοακαρνανίας, Γρηγόρης Μετάνοιας, υπάρχουν περιοχές στον νομό, όπως είναι η Σταμνά, όπου το μεγαλύτερο μέρος της έχει χαρακτηριστεί δασική περιοχή. «Στην περιοχή υπάρχουν λιοστάσια. Εκεί παράγεται μεγάλο μέρος της ελιάς Καλαμών και τώρα όλα βρίσκονται στον αέρα», επισημαίνει ο κ. Μετάνοιας.
Στερεά Ελλάδα
Σημαντικά τα ποσοστά των αμφισβητούμενων δασικών εκτάσεων
Στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας, οι καθαρές -χωρίς νομικό πρόβλημα από την υφιστάμενη νομοθεσία- αγροτικές εκτάσεις φτάνουν τα 840.635 στρέμματα. Περίπου τα 298.000 στρέμματα που κατά το έτος 1945 εμφανίζονταν ως εκτάσεις αγροτικής μορφής, σήμερα εμφανίζονται ως εκτάσεις δασικού χαρακτήρα. Στον αντίποδα, περίπου 146.000 στρέμματα εμφανίζονταν κατά το έτος 1945 να έχουν δασικό χαρακτήρα και σήμερα εμφανίζονται ως αγροτικές. Σε ό,τι αφορά την κατηγορία των χορτολιβαδικών εκτάσεων, παρατηρείται ότι εμφανίζονται κατά το έτος 1945 περίπου 3.700 στρέμματα και σήμερα αυτή η κατηγορία εκτάσεων είναι περίπου 8.000 στρέμματα.
Στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας, έτσι όπως μας την παρουσίασε η Διεύθυνση Δασών Βοιωτίας, με τις μέχρι τώρα αναρτήσεις των δασικών χαρτών, το σύνολο των δασικού και αγροτικού χαρακτήρα εκτάσεων, καθώς επίσης και των χορτολιβαδικών, μαζί και με των αστικής ανάπλασης εκτάσεων, φτάνουν περίπου τα 2.898.2516 στρέμματα.
Από αυτές, οι δημόσιες δασικές εκτάσεις καλύπτουν το 48%, οι αγροτικές το 40%, οι δασωμένοι αγροί προσεγγίζουν το 5% του προαναφερθέντος συνόλου, όπως επίσης και άλλο ένα 5% που εμφανιζόταν κατά το έτος 1945 ως εκτάσεις δασικού χαρακτήρα σήμερα έχουν αγροτική μορφή. Πέραν αυτού, οι χορτολιβαδικές εκτάσεις εμφανίζουν ένα ποσοστό το οποίο ξεπερνά το 1% περίπου. Το ποσοστό των αστικών περιοχών και οι οικιστικές ζώνες φτάνουν περίπου τα 57.000 στρέμματα.
Για τις υπόλοιπες περιοχές της Στερεάς Ελλάδας, όπου και εκεί έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες, αυτοί παρουσιάζουν σημαντικά κενά, τα οποία αναμένονται να συμπληρωθούν το επόμενο διάστημα.
