Η Φραντζέσκα Υδραίου, γενική διευθύντρια του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), χαρακτηρίζει τη διακίνηση παράνομων φυτοφαρμάκων ως «μάστιγα», που υποσκάπτει όχι μόνο την υγεία των καταναλωτών, αλλά και την πορεία των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Όσον αφορά την προσαρμογή των αγροτών στις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και του εθνικού σχεδίου, παραδέχεται ότι απαιτείται προσπάθεια. Ο ΕΣΥΦ παρακολουθεί τη διαδικασία χορήγησης εγκρίσεων κυκλοφορίας φυτοπροστατευτικών προϊόντων και προωθεί τις ορθές γεωργικές πρακτικές, καθώς και τις αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Πώς γίνεται η παρακολούθηση των σκοπών του ΕΣΥΦ;
Η παρακολούθηση των σκοπών του ΕΣΥΦ πραγματοποιείται μέσα από προγράμματα, όπως είναι η πρωτοβουλία για τη χρήση μέσων ατομικής προστασίας κατά τον ψεκασμό (ξεκίνησε στην Κρήτη από το 2005 σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο), το πρόγραμμα διαχείρισης κενών συσκευασιών, καθώς και το πρόγραμμα προστασίας των νερών, το οποίο διεξάγουμε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Τα προγράμματα αυτά βοηθούν στην ομαλή προσαρμογή των παραγωγών σε αρκετές από τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2009/128/ΕΚ και στην υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.
Οι αγρότες καλούνται, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να εφαρμόσουν όλο και περισσότερους κανόνες. Είναι έτοιμοι γι’ αυτό και τι μπορεί να γίνει;
Η αλήθεια είναι ότι όλες αυτές οι απαιτήσεις, που καταγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα φυτοφάρμακα, ήρθαν να εφαρμοστούν σε μια πολλή δύσκολη περίοδο για την ελληνική οικονομία, κατά συνέπεια και την αγροτική. Αρκετές από αυτές έχουν κόστος και κάποιες προϋποθέτουν και μικρές επενδύσεις από την πλευρά των παραγωγών, μεγάλη μερίδα των οποίων δεν είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο. Ωστόσο, υπάρχουν και προαιρετικά, τα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν στον δεύτερο πυλώνα της ΚΑΠ και να χρηματοδοτηθούν από εκεί ομάδες παραγωγών και συνεταιρισμοί. Σε πρόσφατη συνάντηση που είχαμε στην Αθήνα με το ευρωπαϊκό δίκτυο για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών για την προστασία των νερών από ρύπους, οι Πολωνοί μάς ενημέρωσαν ότι έχουν εντάξει στο αντίστοιχο ΠΑΑ τη δημιουργία φυτικών ζωνών ανάσχεσης σε περιοχές που γειτνιάζουν με επιφανειακά νερά.
Η διακίνηση και χρήση παράνομων φυτοπροστατευτικών προϊόντων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια;
Δυστυχώς, πρόκειται για μάστιγα των τελευταίων χρόνων. Ίσως κάποιοι θεωρούν ότι είναι μια απλή μετακίνηση προϊόντων από τις γειτονικές χώρες, λόγω χαμηλότερης τιμής. Συχνά, ωστόσο, τα προϊόντα που διακινούνται είναι απαγορευμένα στην ΕΕ εδώ και χρόνια. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι το πλαίσιο έγκρισης ενός φυτοπροστατευτικού προϊόντος στην ΕΕ είναι το αυστηρότερο στον κόσμο και διαφέρει σημαντικά από αυτό άλλων χωρών.
Η ΕΕ, σε πρόσφατη έρευνά της, σημειώνει ότι το φαινόμενο των παράνομων φυτοφαρμάκων συναντάται σε όλη την επικράτειά της και ανέρχεται στο 10% των πωλήσεων. Η Europol προειδοποιεί ότι πρόκειται για οργανωμένα κυκλώματα που διακινούν τα προϊόντα αυτά, δηλαδή για λαθρεμπόριο, που βέβαια επιβαρύνει σημαντικά την οικονομία, αφού δεν πληρώνονται οι σχετικοί φόροι και ο ΦΠΑ, ούτε στη χώρα παρασκευής τους ούτε στη χώρα όπου διακινούνται. Έτσι, βέβαια, δικαιολογείται η όποια διαφορά τιμής. Να σημειώσω ότι η αγορά αυτών των προϊόντων γίνεται μόνο με ρευστό.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την κυκλοφορία τέτοιων προϊόντων;
Τα προϊόντα αυτά είναι άγνωστου περιεχομένου. Ακόμη και αν η δραστική συμπίπτει και στην αναλογία που πρέπει, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά, ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος να υπάρχουν διαλύτες ή έκδοχα επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Έχουν βρεθεί τέτοια προϊόντα. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, τους σοβαρούς κινδύνους για την ίδια την καλλιέργεια. Η περιοχή της Αλμερίας στην Ισπανία, το 2007, πλήρωσε το βαρύ τίμημα του αποκλεισμού της πιπεριάς από τις ευρωπαϊκές αγορές για δύο ολόκληρα χρόνια, λόγω του εντοπισμού υπολειμμάτων απαγορευμένου προϊόντος σε ελέγχους που έγιναν στην Ολλανδία, όπου τα είχαν εξάγει.
Πώς πηγαίνει το πρόγραμμα διαχείρισης κενών φιαλών φυτοπροστατευτικών που εφαρμόζετε;
Το πρόγραμμα εφαρμόζεται πιλοτικά από το 2013 και ξεκίνησε με τον Δήμο Κιλελέρ. Αργότερα, εντάχθηκε όλος ο Νομός Λάρισας και δήμοι άλλων νομών (Βέροια, Μέγαρα, Μουζάκι, Παλαμάς), αλλά και συνεταιρισμοί, όπως ο ΑΣ Ζαγοράς, ο ΑΣ ΘΕΣΤΟ και η ΣΕΚΕ. Ακόμη, ομάδες παραγωγών, όπως η 7Grapes, η ΑγροΑνάπτυξη και ιδιώτες, όπως η Νομικός ΑΒΕΚ (Βιομηχανία Παραγωγής Προϊόντων Ντομάτας). Ωστόσο, η συμμετοχή των παραγωγών είναι μικρή. Για τον λόγο αυτόν, δημιουργήθηκε μια ομάδα εργασίας από εκπροσώπους του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, του ΥΠΑΑΤ, της ΕΕΑΑ και του ΕΣΥΦ, προκειμένου να αξιολογηθούν τα μέχρι σήμερα δεδομένα και να προταθούν βελτιώσεις, ώστε να αποκτήσει το πρόγραμμα πανελλαδική εμβέλεια και συμμετοχή. Για τον ΕΣΥΦ αποτελεί σαφώς προτεραιότητα.
Οι καταναλωτές ανησυχούν για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Έχουν δίκιο;
Η ετήσια έκθεση της ΕΕ, η σχετική με τους ελέγχους που γίνονται από κάθε κράτος για υπολείμματα, είναι ιδιαίτερα καλή για ολόκληρη την Ευρώπη και δείχνει πολύ καλές επιδόσεις για τα ελληνικά γεωργικά προϊόντα. Η διαρκής εκπαίδευση για θέματα υπολειμμάτων, σε συνδυασμό με την αυστηρή εφαρμογή της νομοθεσίας και την επιβολή προστίμων, έχει οδηγήσει σαφώς στην τήρηση των ορίων ασφαλείας από την πλειονότητα των παραγωγών.
*Σε ερώτηση της “ΥΧ” για τις τιμές των φυτοφαρμάκων, η κα Υδραίου ισχυρίστηκε ότι “σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, τους καταστατικούς μας σκοπούς, αλλά και τον Κώδικα Δεοντολογίας στον ΕΣΥΦ απαγορεύεται να εμπλέκεται σε θέματα τιμών”.
