Μετά τη δημοσίευση των θέσεων της ΚΕΟΣΟΕ για την κλωνική επιλογή της αμπέλου και του άρθρου του ομότιμου καθηγητή ΓΠΑ, Μ. Σταυρακάκη, για το ίδιο θέμα, η εφημερίδα μας έλαβε επιστολή τεσσάρων καθηγητών που τοποθετούνται στα ανωτέρω. Η ΚΕΟΣΟΕ επανήλθε στο θέμα, απαντώντας εκ νέου στην επιστολή των τεσσάρων καθηγητών μέσω του συμβούλου της, κ. Σταυρακάκη, απάντηση η οποία παρατίθεται επίσης αυτούσια.
Η «ΥΧ» θα συνεχίσει να βρίσκεται στο μεταίχμιο των εξελίξεων και να ενημερώνει έγκαιρα και έγκυρα τους αναγνώστες της.
Αναλυτικά η επιστολή των τεσσάρων καθηγητών:
Αξιότιμε κύριε πρόεδρε,
Ως πανεπιστημιακοί καθηγητές, δεν είμαστε –και δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε– αντίθετοι με την οποιαδήποτε πρωτοβουλία για συζήτηση και ανταλλαγή επιστημονικών απόψεων.
Ωστόσο η πρωτοβουλία σας για τη διοργάνωση επιστημονικής συνάντησης με θέμα την κλωνική επιλογή, την Παρασκευή 14.2.2020, δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Σε αυτήν τη σκέψη καταλήγουμε διαβάζοντας τα άρθρα αφενός του διευθυντή της ΚΕΟΣΟΕ, Π. Κορδοπάτη (ypaithros.gr/22.1.2020) και αφετέρου του συμβούλου της ΚΕΟΣΟΕ, Ομότιμου καθηγητή ΓΠΑ, Μ. Σταυρακάκη (ypaithros.gr/30.1.2020), άρθρα τα οποία επιχειρούν να «θολώσουν το τοπίο», δίνοντας ελλιπή και εξόχως παραπλανητική ενημέρωση γύρω από το μεγάλο θέμα της κλωνικής επιλογής.
Συγκεκριμένα, ο κ. Κορδοπάτης γράφει ότι το θέμα παραπέμφθηκε «…σε μία άτυπη, πολυπληθή και ετερογενή επιτροπή… όπου συμμετείχαν φορείς τελείως άσχετοι…». Ο κ. Κορδοπάτης δεν αναφέρει στο άρθρο του ότι σχετικά με το θέμα αυτό έγιναν τέσσερις (4) συσκέψεις στις οποίες συμμετείχαν ειδικοί επιστήμονες από όλα τα αρμόδια ιδρύματα και φορείς (κάτι που μπορεί εύκολα να αποδειχτεί από τα πρακτικά), οι οποίες κατέληξαν σε ένα νέο σχέδιο ΥΑ:
1. 04.10.2018 ευρεία σύσκεψη υπό τον υπουργό ΑΑΤ κ. Αραχωβίτη και τους υφυπουργούς κ. Κόκκαλη και κα Τελιγιορίδου.
2. 19.11.2018 σύσκεψη υπό τον υφυπουργό κ. Κόκκαλη για την κλωνική επιλογή.
3. 17.04.2019 ευρεία σύσκεψη υπό τον προϊστάμενο της Γενικής Δ/νσης Γεωργίας κ. Καλκούνο για την κλωνική επιλογή.
4. 18.09.2019 ΤΕΠΥ.
Το σχέδιο αυτό χαιρετίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των ειδικών επιστημόνων στην τελική σύσκεψη της 17.4.2019, με μειοψηφούσα άποψη αυτή που εκφράστηκε από την ΚΕΟΣΟΕ και τους συμβούλους της, που αποχώρησαν επειδή δεν έγιναν δεκτές οι απόψεις τους.
Τόσο ο κ. Κορδοπάτης όσο και ο κ. Σταυρακάκης, στο δικό του άρθρο, κάνουν αναφορά περί φωτογραφικής διάταξης για τον πρώτο κλώνο (αφήνοντας αβάσιμες υπόνοιες για μεροληψία να αιωρούνται), την οποία ο κ. Σταυρακάκης χαρακτηρίζει μάλιστα παραπλανητικά ως «παγκόσμια πρωτοτυπία», παρότι όμοια διάταξη περιλαμβάνεται στο γαλλικό (το πιο αξιόπιστο διεθνώς), αλλά και στο γερμανικό πρωτόκολλο επιλογής κλώνων.
Οι κ.κ. Κορδοπάτης και Σταυρακάκης, όμως, συνεχίζουν, λέγοντας ότι η συγκεκριμένη διάταξη «…θέτει σε κίνδυνο αυτές καθαυτές τις ελληνικές ποικιλίες αμπέλου». Μας προκαλεί απορία πώς προκύπτει κάτι τέτοιο από το γεγονός και μόνο ότι δεν γίνεται η αγρονομική αξιολόγηση για τον πρώτο κλώνο, καθόσον η ταυτότητα και η φυτοϋγεία του θα έχουν ελεγχθεί κανονικά.
Ο κ. Σταυρακάκης ζητά για άλλη μία φορά τη σύσταση νέων επιτροπών και την έκδοση νέων ΥΑ προκειμένου να προχωρήσει η κλωνική επιλογή, τη στιγμή που η επιστημονική του ομάδα είχε επί σειρά δεκαετιών την ευθύνη, τόσο στο ερευνητικό όσο και στο νομοθετικό επίπεδο, να προχωρήσει την κλωνική επιλογή στη χώρα και δεν το έπραξε.
Κύριε πρόεδρε,
Σχετικά με την κλωνική επιλογή στην αμπελουργία, η χώρα μας έχει χάσει πολύτιμο χρόνο αναλωνόμενη σε ατέρμονες συζητήσεις και κωλυσιεργίες. Σας καλούμε να επανεξετάσετε τη σκοπιμότητα διοργάνωσης αυτής της «επιστημονικής συνάντησης» η οποία, κατά τη γνώμη μας, θα έχει ως μόνο αποτέλεσμα να διχάσει ακόμη περισσότερο τον αμπελοοινικό κλάδο της Ελλάδας. Σας ζητούμε να σεβαστείτε επιτέλους τις θεσμικές διαδικασίες και τις αποφάσεις που ελήφθησαν σε αυτές και να σταματήσετε να τις παρερμηνεύετε μέσα από παραπλανητικάάρθρα και ψευδείς υπαινιγμούς.
Τέλος, σας ζητούμε να σταματήσετε την υπονόμευση της προσπάθειας που γίνεται από τους αρμόδιους υπαλλήλους του ΥΠΑΑΤ και να στηρίξετε την άμεση υπογραφή του σχεδίου της νέας ΥΑ, ώστε επιτέλους να ξεκινήσουμε ενωμένοι το δύσκολο έργο της δημιουργίας και εγγραφής κλώνων ελληνικών ποικιλιών αμπέλου αλλά και του συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού για την ελληνική αμπελουργία.
Με τιμή,
Στέφανος Κουνδουράς,
αναπλ. καθηγητής Αμπελουργίας ΑΠΘ
Γιάννης Παρασκευόπουλος,
καθηγητής Οινολογίας ΠΑΔΑ
Ηλίας Κόρκας,
καθηγητής Αμπελουργίας ΠΑΔΑ
Γιώργος Κοτσερίδης,
αναπλ. καθηγητής Οινολογίας ΓΠΑ
Και αναλυτικά η απάντηση της ΚΕΟΣΟΕ, διαμέσου του καθηγητή Μ. Σταυρακάκη:
Κύριοι καθηγητές,
Το κείμενο της επιστολής σας προς την ΚΕΟΣΟΕ (31.01.2020) χαρακτηρίζεται από την πλήρη απουσία επιστημονικών θέσεων, απόψεων και επιχειρημάτων για το θέμα της κλωνικής επιλογής. Περισσεύουν όμως οι ανακρίβειες και οι ειρωνικοί έως υβριστικοί χαρακτηρισμοί.
Α. Το ιστορικό των συσκέψεων έχει καταγραφεί στα έγγραφα που υπέβαλλε η ΚΕΟΣΟΕ τόσο στον προηγούμενο όσο και στον νυν υπουργό ΑΑΤ. Παρά τις προφορικές και γραπτές ενστάσεις της ΚΕΟΣΟΕ και τη δέσμευση του προηγούμενου υφυπουργού, το θέμα της κλωνικής επιλογής δεν συζητήθηκε ποτέ στην προβλεπόμενη από το νόμο Ομάδα Εργασίας Κλωνικής Επιλογής του ΥΠΑΑΤ, αλλά μόνο «…στην άτυπη, πολυπληθή και ετερογενή ….», (για την πορεία της ελληνικής αμπελουργίας), όπως προκύπτει από την Η.Δ. και τον πίνακα αποδεκτών της πρόσκλησης (04.10) και επανειλημμένα καταγράφεται στα υπομνήματα της ΚΕΟΣΟΕ, των οποίων είστε παραλήπτες. Ασφαλώς θα διέλαθε της προσοχής σας.
Επιμένετε να υποστηρίζετε τη (φωτογραφική) διάταξη (άρθρο 5, παρ. 5) του σχεδίου ΥΑ για την κατά παρέκκλιση εγγραφή του «πρώτου κλώνου» στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών, με το μοναδικό επιχείρημα ότι «έτσι γίνεται» και στο γαλλικό (ή γερμανικό) πρωτόκολλο. Είναι, επαναλαμβάνω, ανακριβές και έωλο το επιχείρημα αυτό. Θα κερδίσουμε χρόνο και κόπο αν μας κοινοποιήσετε τη σχετική διάταξη του γαλλικού (ή γερμανικού) πρωτοκόλλου. Τέτοια, όμως, διάταξη δεν υπάρχει σε κανένα πρωτόκολλο κλωνικής επιλογής, ούτε και στον ισχύοντα ελληνικό «Τεχνικό κανονισμό επιλογής και αποδοχής κλώνων ποικιλιών και κλώνων υποκειμένων αμπέλου» (ΥΑ 1847/60594/2016), στη σύνταξη του οποίου συμμετείχε ο κ. Κουνδουράς και μάλιστα ήταν υπέρμαχος της υπογραφής του. Τότε δεν υπήρχε το γαλλικό ή το γερμανικό πρωτόκολλο;
Εσείς θεωρείτε την ταυτότητα (και την κατάσταση υγείας) του υποψήφιου κλώνου «εισιτήριο» για την εγγραφή του στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών. Στην επιστημονική όμως πραγματικότητα, η ταυτότητα του υποψήφιου κλώνου αποτελεί την αναγκαία συνθήκη (προϋπόθεση) για να εκκινήσει η κλωνική επιλογή, όπως ορθά και αναλυτικά περιγράφεται στην ως άνω ΥΑ (άρθρο 3).
Άλλωστε, με την ταυτότητα, όπως προσδιορίζεται αμπελογραφικά (και πρόσφατα με μοριακούς δείκτες), εγγράφονται οι τυπικές ποικιλίες στον Εθνικό Κατάλογο και διατηρούνται στην Αμπελογραφική Συλλογή. Σε ποια ακριβώς σημεία θα διαφοροποιείται η τυπική ποικιλία από τον «πρώτο κλώνο», αφού εγγράφονται με τα ίδια κριτήρια; Κι αν, για παράδειγμα (είναι πραγματικό και όχι φανταστικό), ο «πρώτος κλώνος» ανήκει στο Ασπροφίλερο, που παρουσιάζει πολύ υψηλό βαθμό ομοιότητας (αλλά πολύ χαμηλό αρωματικό δυναμικό) με το Μοσχοφίλερο και εγγραφεί στον εθνικό κατάλογο μόνο με την ταυτότητα ως κλώνος του Μοσχοφίλερου, δε θα προκληθούν προβλήματα στην τυπική ποικιλία;
Να επαναλάβω και εδώ αυτό που η ομόφωνη εισήγηση της ΟΕ για την κλωνική επιλογή του 2000 υπογραμμίζει: Αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή της κλωνικής επιλογής είναι η ταυτοποίηση των ελληνικών ποικιλιών αμπέλου με την αμπελογραφική περιγραφή και τους μοριακούς δείκτες. Διότι οι υποψήφιοι κλώνοι συγκρίνονται με τις τυπικές ποικιλίες (μάρτυρες) στους πειραματικούς αμπελώνες όταν εφαρμόζεται για πρώτη φορά η κλωνική επιλογή σε μια ποικιλία (αναλυτικά στο Παράρτημα ΙΙ, ΥΑ 1847/60594/2016).
Β. Αλήθεια, από πού προκύπτει ότι ο « κ. Σταυρακάκης… και η επιστημονική του ομάδα είχε επί σειρά δεκαετιών την ευθύνη, τόσο στο ερευνητικό όσο και στο νομοθετικό επίπεδο, να προχωρήσει την κλωνική επιλογή στην χώρα και δεν το έπραξε»;
Αλήθεια, από πότε ένα Εργαστήριο Πανεπιστημίου έχει την ευθύνη να νομοθετεί ή να εκδίδει ΥΑ ή ΚΥΑ; Και πότε και από ποιον δόθηκε η εντολή (και η αντίστοιχη χρηματοδότηση) στο Εργαστήριο Αμπελολογίας του ΓΠΑ να «προχωρήσει» την κλωνική επιλογή; Τόση παραπληροφόρηση πια…
Ναι, το Εργαστήριο Αμπελολογίας του ΓΠΑ, στο πλαίσιο των ερευνητικών του προγραμμάτων, πρώτο στην Ελλάδα μελέτησε τη γενετική ποικιλομορφία τόσο μεταξύ όσο και εντός των ελληνικών ποικιλιών αμπέλου, με τον συνδυασμό της αμπελογραφικής περιγραφής, των βιοχημικών και των μοριακών δεικτών. Και προχώρησε στην επισήμανση πιθανών βιότυπων/κλώνων στις πιο σημαντικές ποικιλίες, μεταξύ των οποίων το Μοσχοφίλερο, το Ξινόμαυρο, το Λιάτικο, η Κορινθιακή Σταφίδα, κ.ά., με την εφαρμογή του πρωτοκόλλου κλωνικής επιλογής του Εργαστηρίου (καθηγητή Νταβίδη). Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών (που έχουν αξιοποιηθεί παραγωγικά στον ελληνικό αμπελώνα) έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά.
Ναι, συμμετέχω επί τέσσερις δεκαετίες, ανιδιοτελώς, ως μέλος ή συντονιστής σε επιστημονικές ομάδες και επιτροπές του ΥΠΑΑΤ, και αναλαμβάνω την ευθύνη των επιστημονικών μου και μόνο θέσεων που καταθέτω (σημείωση: το Εργαστήριο Αμπελολογίας του ΓΠΑ δεν έχει ενισχυθεί οικονομικά από το ΥπΑΑΤ ούτε με 1 ευρώ όλα αυτά τα χρόνια, σε αντίθεση με όσους πήραν με ανάθεση, χωρίς διαδικασίες προκήρυξης από τη ΓΓΕΤ, μεταξύ άλλων, και την «εμβληματική (!) δράση για την ελληνική αμπελουργία» με χρηματοδότηση 2.000.000,00 ευρώ +, για να μελετήσουν τις ελληνικές ποικιλίες χωρίς τη συμμετοχή αμπελογράφου…).
Ναι, είχα την τιμή να εισηγηθώ το 2000 το πρώτο σχέδιο κλωνικής επιλογής στην αρμόδια επιστημονική ομάδα του ΥΠΑΑΤ, το οποίο μετά από εξαντλητικές συνεδριάσεις υποβλήθηκε με ομόφωνη απόφαση της Ομάδας Εργασίας στην τότε ηγεσία του ΥΠΑΑΤ. Γιατί έπρεπε να περάσουν 16 χρόνια ώστε να υπογραφεί μια απλή ΥΑ, και ποιοι ευθύνονται για αυτό, κοιτάξτε στον περίγυρό σας, είναι πανεύκολο να τους εντοπίσετε.
Επιτέλους, κύριοι, πάει πολύ να παριστάνετε τους κήνσορες.
Αθήνα 4 Φεβρουαρίου 2020
Μανόλης Σταυρακάκης
Ομότιμος Καθηγητής ΓΠΑ
Διαβάστε επίσης:
Επιστημονική συνεδρία για την κλωνική επιλογή στην ελληνική αμπελουργία
