Ο κόσμος απέχει παρασάγγας από την επίτευξη των στόχων βιώσιμης διατροφικής και γεωργικής ανάπτυξης

Eπιμέλεια: Νίκος Τράγγαλος

Μακριά από την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) που συνδέονται με την πείνα, την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή βρίσκεται ο κόσμος, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των ΗΕ (FAO) που κυκλοφόρησε πρόσφατα.

«Η έκθεση παρουσιάζει μια ζοφερή εικόνα. Τέσσερα χρόνια μετά την Ατζέντα για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του 2030, η υποχώρηση είναι ο κανόνας όταν πρόκειται να τερματίσουμε την πείνα και να κάνουμε τη γεωργία και τη διαχείριση των φυσικών πόρων –είτε στην ξηρά είτε στους ωκεανούς μας– βιώσιμες», δήλωσε ο Pietro Gennari, επικεφαλής στατιστικών του FAO.

«Η αδράνεια, όσον αφορά την επίτευξη βασικών πυλώνων των SDG, αναμφισβήτητα θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη ολόκληρης της Ατζέντας του 2030 και καθιστά τον πρωταρχικό μας στόχο να διασφαλίσουμε ένα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο μέλλον για τον πλανήτη μας και για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές λιγότερο εφικτό», τόνισε από την πλευρά του η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του FAO για το Κλίμα και τους Φυσικούς Πόρους, Μαρία Ελένα Σέμεντο. Στην πρώτη έκθεση αυτού του είδους, ο FAO ανέλυσε σημαντικές παγκόσμιες τάσεις και δεδομένα από 234 χώρες και περιοχές, βασιζόμενος σε 18 δείκτες για τους τέσσερις Στόχους (2, 6, 14 και 15) της Ατζέντας.

Η πείνα σε άνοδο

Περισσότεροι από 820 εκατ. άνθρωποι στον κόσμο πεινάνε, με τον αριθμό τους να αυξάνεται για τρίτη σερί χρονιά και να επανέρχεται στα επίπεδα που παρατηρήθηκαν το 2010-2011. Παράλληλα, το ποσοστό των πεινασμένων ατόμων αυξήθηκε ελαφρά, από 10,6% το 2015 σε 10,8% το 2018.

Οι μικροί παραγωγοί τροφίμων κερδίζουν περίπου τα μισά σε σχέση με τους μεγάλους

Οι παραγωγοί τροφίμων μικρής κλίμακας –οι οποίοι αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία όλων των γεωργών σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες– αντιμετωπίζουν δυσανάλογες προκλήσεις όσον αφορά την πρόσβαση στις εισροές και τις υπηρεσίες και ως εκ τούτου τα εισοδήματά τους και η παραγωγικότητά τους συστηματικά μειώνονται σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους παραγωγούς τροφίμων.

Υψηλή αστάθεια των τιμών των τροφίμων σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες

Κατά τη διάρκεια του 2016-2017, οι ανωμαλίες στις τιμές των τροφίμων επηρέασαν περισσότερο από το 30% των αναπτυσσόμενων χωρών. Οι μέτριες αυξήσεις στις γενικές τιμές των τροφίμων, από την άλλη πλευρά, επηρέασαν όλες τις περιοχές.

Πάνω από τις μισές τοπικές φυλές ζώων κινδυνεύουν να εξαφανιστούν

Κατά μέσον όρο, το 60% των τοπικών ζωικών φυλών κινδυνεύουν να εξαφανιστούν στις 70 χώρες που υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση κινδύνου, ενώ πολλές χώρες δεν έχουν διαθέσιμες πληροφορίες. Η έκθεση προειδοποιεί επίσης ότι δεν σημειώθηκε πρόοδος στη διατήρηση γενετικών πόρων των ζώων και επισημαίνει ότι οι συνεχιζόμενες προσπάθειες διατήρησης αυτών χαρακτηρίζονται ανεπαρκείς.

Σημειώνεται -κάποια- πρόοδος στη διατήρηση φυτικού γενετικού υλικού

Η διατήρηση του φυτικού γενετικού υλικού είναι κάπως καλύτερη. Στα τέλη του 2018, οι παγκόσμιες εκμεταλλεύσεις φυτογενετικού υλικού, που διατηρήθηκαν σε τράπεζες γονιδίων, ανέρχονταν σε 5,3 εκατομμύρια δείγματα –σχεδόν 3% αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αυτό οφείλεται, ωστόσο, κυρίως στη μεταφορά των υπαρχόντων υλικών σε καλύτερες εγκαταστάσεις αποθήκευσης συμβατών με τους δείκτες και όχι σε προσθήκη νέων.

Υπεραλίευση και άνιση εφαρμογή διεθνών εργαλείων για βιώσιμη αλιεία

Το 1/3 των παγκόσμιων αποθεμάτων θαλάσσιων ψαριών υπεραλιεύεται σήμερα, σε σύγκριση με το μόλις 10% του 1974. Η έκθεση επισημαίνει ότι παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις στη διαχείριση της αλιείας και την κατάσταση του αποθέματος στις ανεπτυγμένες χώρες, το ποσοστό των αποθεμάτων που αλιεύθηκαν σε βιολογικά διατηρήσιμα επίπεδα μειώθηκε σημαντικά στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Μεγαλύτερη απώλεια δασών στις τροπικές περιοχές

Μεταξύ του 2000 και του 2015, ο πλανήτης έχασε σημαντική δασική έκταση, λόγω κυρίως της μετατροπής δασικής γης σε γεωργική. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της απώλειας καταγράφεται στις τροπικές περιοχές της Λατινικής Αμερικής, της Υποσαχάριας Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Ωστόσο, το ποσοστό απώλειας δασών επιβραδύνθηκε παγκοσμίως κατά την περίοδο 2010-2015 και η απώλεια αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση της δασικής έκτασης στην Ασία, τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη.

Τι πρέπει να γίνει για να αντιστραφεί η επιδείνωση των τάσεων

Πολλά από τα προαναφερθέντα προβλήματα θα ήταν πιθανώς λιγότερο επώδυνα εάν υπήρχαν επαρκείς επενδύσεις στον γεωργικό τομέα (συμπεριλαμβανομένης της αλιείας και της δασοκομίας). Ωστόσο, η έκθεση διαπιστώνει ότι οι δημόσιες δαπάνες στη γεωργία μειώνονται σε σχέση με τη συμβολή τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ). Η διαχείριση της άρδευσης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, η ενίσχυση των μικρών παραγωγών τροφίμων, η υπεραλίευση και η αστάθεια των τιμών είναι μεταξύ των κύριων ζητημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν, σύμφωνα με την έκθεση.