της Αφροδίτης Χρυσοχόου
Ενημερωμένος και… υποψιασμένος είναι ο αγροτικός πληθυσμός της χώρας για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την πολύωρη έκθεσή τους λόγω επαγγελματικής δραστηριότητας στην ηλιακή ακτινοβολία και τις βλαβερές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει στην υγεία τους. Μάλιστα, οι Ελληνίδες αγρότισσες φαίνεται να ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο σε σχέση με τους άντρες για την υγεία του δέρματός τους, την πρόληψη από παθήσεις και την επιλογή των κατάλληλων μέτρων προφύλαξης και προϊόντων για την προστασία από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.
Αν και δεν υπάρχουν επίσημα καταγεγραμμένα στατιστικά στοιχεία, σε ό,τι αφορά τον αγροτικό πληθυσμό και τις επιπτώσεις από την ηλιακή ακτινοβολία στην υγεία του, τα παραπάνω συμπεράσματα μπορούν να προκύψουν από την κλινική πράξη και την παροχή ιατρικών υπηρεσιών προς τους ασθενείς στα νοσοκομεία.
Σύμφωνα με τη δερματολόγο Λήδα-Αικατερίνη Κατσώχη, υπολογίζεται πως πάνω από το μισό του αγροτικού πληθυσμού (50%-60%) θα αναπτύξει κάποιας μορφής δερματική νόσο μετά την πρώτη πενταετία συστηματικής επαγγελματικής ενασχόλησης. Οι ακτινικές υπερκερατώσεις είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό οι συχνότερες βλάβες που εμφανίζονται στο δέρμα όσων εργάζονται συστηματικά για πολλά χρόνια στην ύπαιθρο.
Ωστόσο, οι αγρότες είναι ευαισθητοποιημένοι στα σχετικά ζητήματα, ενώ το προσωπικό στις περιφερειακές δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αλλά και οι φαρμακοποιοί κατευθύνουν τους ασθενείς στην αναζήτηση πιο εξειδικευμένης ιατρικής συμβουλής και παροχής κατάλληλης θεραπείας πεδίου.
Οι συνηθέστερες βλάβες και παθήσεις από τον ήλιο
Σύμφωνα με την κα Κατσώχη, η κύρια βλάβη στο δέρμα από την επίπτωση του ήλιου είναι το ηλιακό έγκαυμα. Αυτό μπορεί να έχει εντονότερη κλινική εικόνα στους αγρότες με ανοιχτούς φωτότυπους με πιθανή επαναληψιμότητα των εγκαυμάτων, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβη και σε κυτταρικό επίπεδο.
«Αυτό απασχολεί εμάς τους δερματολόγους όλο και περισσότερο, καθώς ως αποτέλεσμα της χρόνιας και χωρίς μέτρα προφύλαξης έκθεσης στον ήλιο, εμφανίζονται προ-καρκινικές καταστάσεις όπως οι ακτινικές υπερκερατώσεις και η ακτινική χειλίτιδα που εκδηλώνονται με σκληρία και απολέπιση στο μέτωπο, στους κροτάφους ή στο κάτω χείλος αντίστοιχα» επισημαίνει και προσθέτει πως εάν ο τύπος του δέρματος ενός αγρότη είναι ανοιχτόχρωμος, τότε είναι πιο ευπαθής στη βλάβη.
Μια άλλη συχνή μορφή στους αγρότες είναι οι μελαγχρωματικές βλάβες που είναι περιοχές του δέρματος με πιο σκούρο χρώμα και οι οποίες μπορεί να οφείλονται σε μακροχρόνια και πολύωρη ηλιακή έκθεση. Η τελευταία και συχνότερη βλάβη είναι η φωτογήρανση. «Η περίπτωση αυτή αποτελεί μια χαρακτηριστική οντότητα στον αγροτικό πληθυσμό από την οποία παρατηρείται μια πυκνή και βαθιά ρυτίδωση στον τράχηλο, στους κροτάφους ή στον αυχένα, η οποία συνοδεύεται με μελάγχρωση ή με διαταραχή στο χρώμα του δέρματος», τονίζει η κα Κατσώχη. Οι παραπάνω βλάβες μπορούν να εξελιχθούν σε βάθος χρόνου σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, που είναι η δεύτερη συχνότερη μορφή δερματικού καρκίνου, εξελίσσεται γρηγορότερα και είναι πιο επικίνδυνο από το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα.
Πέρα από τις βλάβες και τις παθήσεις που προκαλεί ο ήλιος στο δέρμα όσων δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στην ύπαιθρο, υπάρχουν και άλλα συχνά δερματικά νοσήματα που σχετίζονται με τη χρήση αγροτικών προϊόντων, γαντιών ή τη σύσταση κάποιου φυτού κ.λπ., όπως η εξ επαφής δερματίτιδα, η δερματίτιδα, η φωτοδερματίτιδα κ.ά.
Η τήρηση των κανόνων προστασίας, αλλά και η πρώιμη διάγνωση οδηγούν στην αντιμετώπιση των όποιων βλαβερών συνεπειών έχει η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου. Ακόμη, η κα Κατσώχη προτείνει οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, οι σύλλογοι και άλλες οργανωμένες μορφές αγροτικής δραστηριότητας να καλούν τακτά σε εκδηλώσεις τους ανθρώπους της υπαίθρου, ώστε να τους ενημερώνουν τόσο για τα μέτρα προφύλαξης και τους κινδύνους από τον ήλιο όσο και για άλλους επιβαρυντικούς για την υγεία τους παράγοντες. «Θα μπορούσαν, επίσης, να καθιερωθούν γιατροί εργασίας στους αγροτικούς συνεταιρισμούς.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, υπάρχει μεγάλος αριθμός εξιδεικευμένων ιατρών σε όλη την Ελλάδα και ταυτόχρονα αφύπνιση μέσω της Ελληνικής Δερματολογικής Αφροδισιολογικής Εταιρείας, οπότε και ολοένα περισσότεροι αγρότες προσέρχονται στα κατά τόπους δερματολογικά ιατρεία για την παροχή εξατομικευμένης ενημέρωσης και φροντίδας», επισημαίνει η κα Κατσώχη.
Μέτρα προφύλαξης
1) Αποφυγή εργασιών σε ώρες ακραίας ηλιοφάνειας (13:00-17:30).
2) Ένδυση κατάλληλη για προστασία ευάλωτων περιοχών στην εμφάνιση ηλιακών εγκαυμάτων (ανοιχτόχρωμα βαμβακερά υφάσματα, μακριά μανίκια, καπέλα με μεγάλο γείσο, κάλυψη αυχένα, τραχήλου κ.λπ.).
3) Επιλογή αντηλιακού με ευρύ φάσμα προστασίας τόσο για τη UVA και όσο και για τη UVB ακτινοβολία. Ανανέωση του προϊόντος κάθε δύο ώρες.
4) Χρήση γυαλιών ηλίου.
