Τα τελευταία χρόνια, είναι πλέον εμφανές ότι ο Έλληνας καταναλωτής προτιμά την εγχώρια πατάτα, γεγονός που, όπως προειδοποιούν οι παραγωγοί, έχει οδηγήσει σε αθρόες εισαγωγές, με το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων να αποτελεί τη μεγαλύτερη πληγή του Έλληνα πατατοπαραγωγού.

Αναμφισβήτητα, σημαντικό ρόλο στην ποιότητα του προϊόντος διαδραματίζει, μεταξύ άλλων, και η ορθή τήρηση των καλλιεργητικών πρακτικών, ενώ η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών και το υψηλό κόστος των εφοδίων συνεχίζουν να αποτελούν τροχοπέδη στην αναπτυξιακή πορεία του προϊόντος.

Οι ποικιλίες της πατάτας και οι απαιτήσεις τους σε χώμα, νερό και λίπανση

Η πατάτα είναι μια καλλιέργεια που κυριαρχεί τον χειμώνα. Με καταγωγή από τη Λατινική Αμερική, ήρθε στην Ευρώπη πολλά χρόνια αργότερα και ακόμα πιο μετά στην Ελλάδα, περίπου το 1820. Η χρήση της, όμως, διαδόθηκε πολύ γρήγορα και η πατάτα πλέον όχι μόνο είναι το πιο διαδεδομένο και αγαπητό τρόφιμο, αλλά έχει και πολλές άλλες χρήσεις στη βιομηχανία.

Καθώς η χρήση της γινόταν όλο και πιο διαδεδομένη, εμφανίζονταν και καινούργιες ποικιλίες στην αγορά. Οι ποικιλίες διακρίνονται από το χρώμα στη σάρκα τους και στη φλούδα τους. Υπάρχουν ποικιλίες με λευκή σάρκα, όπως η Kennebec (Κενεμπέκ), με λευκοκίτρινη σάρκα, όπως η Spunta (Σπούντα), με κίτρινη σάρκα, όπως η Agria (Άγκρια), με κόκκινη φλούδα και κίτρινη σάρκα, όπως η Desiree (Ντεζιρέ), και με μωβ φλούδα και σάρκα, όπως η πατάτα Περού. Όποια ποικιλία και να διαλέξουμε, σκοπός είναι να έχουμε ικανοποιητική παραγωγή, πλούσια σε γεύση.

Το να τη φυτέψουμε είναι ένα εύκολο κομμάτι, την καλλιεργούμε, όμως, σωστά;

Οι καλλιεργητικές μας φροντίδες είναι εκείνες που παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην παραγωγή μας. Η πατάτα είναι ένα φυτό που χρειάζεται μαλακό χώμα, χωρίς πέτρες και ξένα σώματα, πλούσιο σε οργανική ουσία και με καλή στράγγιση και αερισμό. Επίσης, έχει ανάγκη από την εδαφική υγρασία, δηλαδή θέλει πότισμα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται τις πρώτες εβδομάδες κατά το φύτρωμα και την περίοδο της κονδυλοποίησης, η οποία συμβαίνει, κυρίως, κατά τον τρίτο μήνα της καλλιέργειας. Εκείνη την περίοδο, η πατάτα δεν πρέπει να διψάσει, γιατί αλλιώς θα έχουμε προβλήματα ανομοιόμορφου σχήματος κονδύλων. Από την άλλη, θα πρέπει να αποφεύγονται και οι υπερβολικές αρδεύσεις, γιατί θα οδηγήσουν σε μυκητολογικές ασθένειες. Ακόμα ένα σημαντικό κομμάτι είναι η θρέψη της καλλιέργειας, την οποία δεν θα πρέπει καθόλου να την περιφρονούμε. Το ειδικό λίπασμα είναι απαραίτητο. Η θρέψη της πατάτας γίνεται σε δύο ή τρεις φάσεις.

Η πιο σημαντική είναι κατά το φύτεμα της πατάτας, όπου τοποθετούμε τη μισή ποσότητα του λιπάσματος που θα ρίξουμε συνολικά στην καλλιέργεια. Θα πρέπει να γίνει ενσωμάτωση στο έδαφος ενός οργανικού λιπάσματος κατά προτίμηση, πλούσιου σε ιχνοστοιχεία. Σε αυτήν τη φάση, δεν θέλουμε αρκετό άζωτο, καθώς θα το συμπληρώσουμε στη συνέχεια, αλλά το σύνολο του φωσφόρου και του καλίου. Το άζωτο θα δώσει ώθηση στο νέο φυτό να αναπτυχθεί, ο φώσφορος θα βοηθήσει στη δημιουργία ενός καλού ριζικού συστήματος και θα αυξήσει τον αριθμό και το μέγεθος των κονδύλων και, τέλος, το κάλιο θα βελτιώσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των κονδύλων μας. Είναι από τα πιο σημαντικά στοιχεία που χρειάζεται η καλλιέργειά μας, καθώς συμμετέχει στον σχηματισμό των υδατανθράκων, στη μετακίνησή τους από τα φύλλα στους κονδύλους και έτσι αυξάνει το βάρος τους.

kalliergeia-patatas-prakrtikes-simvoules
Για καλή παραγωγή και για λόγους φυτοϋγειονομικού χαρακτήρα προτιμούμε πιστοποιημένο πατατόσπορο, τον οποίο πρέπει να τον κάνουμε προβλάστηση πρώτα

Ας μην ξεχνάμε, επίσης, και τα ιχνοστοιχεία, τα οποία παίζουν και αυτά πολύ σημαντικό ρόλο στη θρέψη του φυτού, όπως το μαγνήσιο, το οποίο βελτιώνει τη φωτοσύνθεση του φυτού με όλα τα πλεονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται. Την υπόλοιπη ποσότητα λιπάσματος θα τη ρίξουμε στην καλλιέργεια, όταν θα κάνουμε τα σκαλίσματα κατά τη δημιουργία αναχώματος. Η διαφορά έτσι στην παραγωγή και στη γεύση θα είναι εμφανής!

Πολύ σημαντικό κομμάτι της καλλιέργειας της πατάτας είναι και ο εφοδιασμός και η προετοιμασία του πατατόσπορου. Για καλή παραγωγή και για λόγους φυτοϋγειονομικού χαρακτήρα προτιμούμε πιστοποιημένο πατατόσπορο, τον οποίο πρέπει να τον κάνουμε προβλάστηση πρώτα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τον τοποθετήσουμε σε σκιερό μέρος με αρκετή υγρασία, μέχρις ότου βλαστήσουν οι οφθαλμοί του. Ιδανική θερμοκρασία είναι οι 12-13 βαθμοί Κελσίου. Ο τεμαχισμός του πατατόσπορου δεν συνιστάται. Αφού φυτέψουμε τους προβλαστημένους σπόρους, η θερμοκρασία πρέπει να είναι από 10 βαθμούς και πάνω και ιδανικά έως τους 20-22οC για την ικανοποιητική ανάπτυξη του φυτού. Η κονδυλοποίηση ξεκινά σε θερμοκρασίες περίπου 16-18οC και αυτό το στάδιο είναι πολύ κρίσιμο, όπως αναφέραμε, για την καλλιέργεια από άποψη άρδευσης. Η άρδευση πρέπει να σταματάει περίπου 20 ημέρες πριν από τη συγκομιδή. Η φυτοπροστασία, τέλος, της καλλιέργειας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο όχι μόνο στη δημιουργία της παραγωγής, αλλά και στη συντήρηση των κονδύλων στην αποθήκη. Θα πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι οι κόνδυλοι δεν έχουν προσβληθεί από κάποιον μύκητα, έτσι ώστε να συντηρηθούν μεγαλύτερο διάστημα στην αποθήκη μας. Αυτό θα το επιτύχουμε ψεκάζοντας την καλλιέργεια με χαλκούχα σκευάσματα, εγκεκριμένα για την καλλιέργεια, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Επίσης, αν ο καιρός είναι βροχερός και ευνοεί τις μυκητολογικές ασθένειες, είναι απαραίτητα πιο εξειδικευμένα μυκητοκτόνα, τα οποία θα σας τα συστήσει ο κοντινός σας γεωπόνος. Ο πιο κοινός μύκητας, που προσβάλλει τις πατάτες, είναι ο περονόσπορος, για την περίπτωση του οποίου δρούμε προληπτικά. Εν αντιθέσει με τα έντομα, που όταν δούμε τα πρώτα συμπτώματα στην καλλιέργεια συμβουλευόμαστε τον γεωπόνο μας για να ψεκάσουμε με το αντίστοιχο σκεύασμα. Το πιο κοινό έντομο που προσβάλλει την πατάτα είναι ο δορυφόρος.

Πριν από τη συγκομιδή, συστήνεται για τους παραγωγούς κυρίως η μηχανική ή χημική καταστροφή του υπέργειου τμήματος του φυτού 10-15 μέρες πριν, προκειμένου να επιταχυνθεί η ωρίμανση των κονδύλων και να σταθεροποιηθεί η συγκέντρωση των σακχάρων. Έπειτα, όταν οι πατάτες βγουν από το έδαφος, πρέπει να μείνουν μία με δύο ημέρες στην επιφάνεια του εδάφους για να σκληραγωγηθούν και να παχύνει η επιδερμίδα των κονδύλων. Αυτή η διαδικασία είναι πολύ σημαντική για τη μετέπειτα συντήρησή τους.

Πριν από τη συντήρηση, οι κόνδυλοι πρέπει να περάσουν από τη διαδικασία της μεθωρίμανσης, δηλαδή να τοποθετηθούν σε θερμοκρασία τουλάχιστον 12-18οC με αρκετά υψηλή σχετική υγρασία (90-95%) για τουλάχιστον 5-10 ημέρες σε σκοτεινό μέρος. Μετά από αυτό, οι πατάτες είναι έτοιμες να αποθηκευτούν (σε θερμοκρασία 5οC) και να ξεκινήσει η κατανάλωσή τους. Καλή παραγωγή!

 

Πατάτα: Το δυνατό χαρτί, υπό προϋποθέσεις, της αγροτικής οικονομίας

Από τότε που ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας, σύμφωνα με την παράδοση, εισήγαγε την καλλιέργεια της πατάτας στη χώρα μας, μέχρι και σήμερα, το γεώμηλο συνεχίζει να αποτελεί μία από τις βασικές τροφές της ελληνικής οικογένειας. Με την καλλιέργειά της να έχει διαδοθεί στις αγροτικές περιοχές της χώρας μας, η παραγωγή της πατάτας θα μπορούσε να αποτελέσει ένα δυνατό χαρτί για την αγροτική οικονομία, αρκεί, όπως υπογραμμίζουν στην «ΥΧ» οι παραγωγοί, να υπήρχαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Το υψηλό κόστος παραγωγής, το ασταθές φορολογικό και οικονομικό περιβάλλον, η έλλειψη οργανωμένων σχημάτων, και τα φαινόμενα ελληνοποιήσεων του προϊόντος αποτελούν τροχοπέδη στις όποιες θετικές προοπτικές. Οι Έλληνες πατατοπαραγωγοί, πάντως, επιμένουν. Άλλωστε, όπως οι ίδιοι σημειώνουν, έχουν επενδύσει στην εν λόγω καλλιέργεια και ζητούν από την πολιτεία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.

«Το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων δεν είναι τωρινό, χρόνια το παλεύουμε. Μεγάλα θύματά του ο Έλληνας παραγωγός και καταναλωτής», επισημαίνει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του Συλλόγου Πατατοπαραγωγών Ηλείας, Ανδρέας Τσουκαλάς. «Βαφτίζονται ελληνικές οι εισαγόμενες. Ανακατεύουν τις αιγυπτιακές με τις ελληνικές», υπογραμμίζει ο πατατοπαραγωγός από τη Θήβα, Δημήτρης Ματάλας. «Επιτήδειοι φροντίζουν να παραποιήσουν τις εισαγόμενες και να τις παρουσιάσουν ως ελληνικές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συνήθως να μην μπορεί να απορροφηθεί η εγχώρια παραγωγή, γεγονός που αποδυναμώνει τον παραγωγό σε όλα τα επίπεδα», εξηγεί ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Οπωροκηπευτικών Παραγωγών Κάτω Νευροκοπίου Ν. Δράμας, Θεόδωρος Ιφόγλου.

kalliergeia-patatas-prakrtikes-simvoules
Οι εχθροί της ελληνικής πατάτας ξεκινούν από το χωράφι, καθώς ο παραγωγός βάζει βαθιά το χέρι στην τσέπη

Οι εχθροί της ελληνικής πατάτας, όμως, ξεκινούν από το χωράφι, καθώς ο παραγωγός βάζει βαθιά το χέρι στην τσέπη. Το κόστος παραγωγής κυμαίνεται στα 800-850 ευρώ/στρέμμα, πολλές φορές και παραπάνω ανάλογα με την περιοχή. «Έχουμε πάρα πολύ ακριβά όλα τα εφόδια που χρειαζόμαστε», τονίζει ο κ. Ιφόγλου. «Όταν ο Ευρωπαίος καλλιεργητής αγοράζει τον πατατόσπορο στα 50 λεπτά, εμείς πληρώνουμε από 1 ευρώ μέχρι και 1,30 ευρώ», σημειώνει ο κ. Ματάλας.

Μία σημαντική προσπάθεια σποροπαραγωγής πατάτας στην Ελλάδα γίνεται από τον Αγροτικό Κτηνοτροφικό Συνεταιρισμό Αρκαδίας «Η Ένωση». «Κάποτε υπήρχαν 12 σποροπαραγωγικά κέντρα στην περιοχή και σήμερα έχει μείνει μόνο του συνεταιρισμού μας, με πολύ καλά αποτελέσματα σε συνεργασία με το ΚΕΠΠΥΕΛ και το Μπενάκειο», αναφέρει ο πρόεδρός του, Θανάσης Τσιοτίνας. «Πέρυσι, ως συνεταιρισμός, πιστοποιήσαμε περίπου 180 τόνους από δύο ποικιλίες, από τους οποίους τα 3/4 έχουν ήδη πουληθεί σε εταιρείες και ιδιώτες», τονίζει.

Σύμφωνα με τον κ. Ιφόγλου, εάν αυτή η προσπάθεια γινόταν σε όλα τα αγροτικά εφόδια, ακόμη και αν δεν άλλαζε η τιμή, θα κέρδιζε τουλάχιστον η χώρα. «Θα μπορούσαμε να είμαστε πολύ πιο ανταγωνιστικοί», σημειώνει.

«Έπειτα, δεν πληρώνεται ο παραγωγός», εξηγεί ο κ. Ματάλας. «Τον εκμεταλλεύονται οι μεσάζοντες, ενώ πληρώνεται –με επιταγή– μετά από τέσσερις έως δώδεκα μήνες». Όπως σημειώνει, «η δική μας τιμή κυμαινόταν στα περίπου 50 λεπτά, ενώ ο καταναλωτής έτρωγε με 80 λεπτά/κιλό. Από την Αίγυπτο τις αγοράζουν με 35-40 λεπτά και τις πουλάνε στο σούπερ μάρκετ στα 90 λεπτά».

Οι παραγωγοί μάς εξηγούν ότι κάθε χρονιά δεν είναι ίδια, καθώς, όπως συμβαίνει με όλες τις υπαίθριες καλλιέργειες, οι καιρικές συνθήκες παίζουν σημαντικό ρόλο, ενώ ο περονόσπορος είναι η πιο απειλητική ασθένεια.

Άραγε, η καλλιέργεια της πατάτας έχει προοπτικές στη χώρα μας; «Θα μπορούσε, γιατί εμείς καλλιεργούμε σχεδόν όλο τον χρόνο. Αν η πολιτεία ελέγξει τις ελληνοποιήσεις, πιστεύω ότι κάτι μπορεί να γίνει», σημειώνει ο κ. Τσουκαλάς. «Είναι μια δυναμική καλλιέργεια υψηλού ρίσκου. Θέλει συλλογικά σχήματα, χαμηλότερο κόστος παραγωγής και πολύ καλή προστασία», υπογραμμίζει ο κ. Ιφόγλου, σημειώνοντας πως «είναι σημαντικό το προϊόν να πάρει προστιθέμενη αξία, να πωλείται σε συγκεκριμένες συσκευασίες». Αναφέρει, δε, πως «τέτοιες προσπάθειες γίνονται συγκροτημένα για να έχουν αποτέλεσμα», ενώ θα μπορούσαν να καλυφθούν και μεταποιητικές ανάγκες.

Ξέρατε ότι…

  • Οι πέντε βασικές πατατοπαραγωγικές χώρες της ΕΕ είναι το Βέλγιο, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
  • Η Ελλάδα εξήγαγε πέρυσι 26.238 τόνους πατάτες, έναντι 19.031 τόνων το 2015 (αύξηση κατά 37,9%).
  • Σύμφωνα με την Ομάδα Πατατοπαραγωγών της Βορειοδυτικής Ευρώπης (NEPG), το 2016 η παραγωγή στις πέντε βασικές πατατοπαραγωγικές χώρες της ήταν μειωμένη κατά 3% σε σχέση με το 2015.

Επιμέλεια – Συντονισμός έκδοσης: Γεωργία Μπόχτη
Γράφουν: Χρήστος Παναγούλης, Γεωργία Μοσχοβίδη, Γεωπόνοι, Msc «Τα Γεωπονικά»

-Διαφήμιση-
gaia-sense