✱ Επιβεβαίωση της «ΥΧ» για το βαρύ τίμημα της σύγκλισης ενισχύσεων
✱ Διαφωνίες για το επικρατέστερο σενάριο, σταθερή θέση κατά της πλήρους εξωτερικής σύγκλισης
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις ενόψει της νέας ΚΑΠ καλείται να διαχειριστεί η Ελλάδα αναφορικά με τα ιστορικά δικαιώματα. Η εσωτερική σύγκλιση, δηλαδή η διαδικασία κατά την οποία οι ενισχύσεις ανά στρέμμα εντός μιας χώρας ή μιας περιφέρειας τείνουν να εξισωθούν για όλους τους παραγωγούς της χώρας ή της περιφέρειας αντίστοιχα, μπορεί να αποτελεί ένα από τα «επίδικα σημεία» για την ελληνική πλευρά, εντούτοις στο πλαίσιο της κατάρτισης του Στρατηγικού Σχεδίου της, δεν θα μπορέσει να την αποφύγει.
Κι εδώ τίθεται το μεγάλο δίλημμα: Ποια κατεύθυνση θα ακολουθηθεί και μάλιστα με το μικρότερο δυνατό κόστος; Ήδη από τις 4 Απριλίου η «ΥΧ» είχε παρουσιάσει αποκλειστικά τα εναλλακτικά σενάρια εσωτερικής σύγκλισης και τις επιπτώσεις τους στους Έλληνες παραγωγούς, όπως διατυπώθηκαν από συγκεκριμένες μελέτες.
Σενάρια, τα οποία παρουσίασε ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής & Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων Χ. Κασίμης την Παρασκευή 7 Ιουνίου, στην ημερίδα του ΥΠΑΑΤ.
Ιστορικά Δικαιώματα
Το πρώτο βασίζεται στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία προτάσσεται η σταδιακή σύγκλιση της αξίας των Δικαιωμάτων Ενίσχυσης, ώστε όλα τα Δικαιώματα να έχουν αξία τουλάχιστον 75% του μέσου προβλεπόμενου μοναδιαίου ποσού για τη βασική εισοδηματική στήριξη το 2026. Επίσης, σύμφωνα με την πρόταση, η βασική ενίσχυση να μπορεί να δίνεται είτε ως ενιαίο ποσό ανά στρέμμα, είτε βάσει δικαιωμάτων ενίσχυσης, ενώ και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί το περιφερειακό μοντέλο.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ο κ. Κασίμης εξήγησε ότι, επί του θέματος, το υπουργείο έχει κάνει ήδη μία προετοιμασία, με μελέτη που ανατέθηκε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, αναφορικά με τα σενάρια εφαρμογής της πρότασης. Πρόκειται για τα σενάρια που είχε δημοσιεύσει η «ΥΧ».
Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα, εάν ισχύσει η παραπάνω πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα μειωθεί η αξία των δικαιωμάτων που είναι άνω του 100% του μέσου προβλεπόμενου ποσού μονάδας σε περίπου 265.000 εκμεταλλεύσεις, από τις οποίες, όμως, η μεγάλη πλειονότητα –περίπου 230.000– είναι μικρού οικονομικού μεγέθους, με τυπική αξία παραγωγής έως 16.500 ευρώ. Στις εκμεταλλεύσεις αυτές υπολογίζεται μείωση της βασικής εισοδηματικής ενίσχυσης κατά 55 εκατ. ευρώ. Εάν εφαρμοστεί το σενάριο αυτό, θα ευνοηθούν οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις, με τυπική αξία παραγωγής άνω των 25.000 ευρώ. Μάλιστα, βάσει της μελέτης, εκτιμάται ότι θα μειωθεί το ύψος της βασικής εισοδηματικής ενίσχυσης στις εκμεταλλεύσεις με παραγωγική εξειδίκευση σε βοοειδή, βαμβάκι και ελαιοκομικά.
Flat rate
Το δεύτερο σενάριο βασίζεται στην εφαρμογή του λεγόμενου flat rate, δηλαδή της ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, χωρίς περιφερειακό μοντέλο. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης, αναμένεται 378.000 εκμεταλλεύσεις μικρού οικονομικού μεγέθους να υποστούν μείωση της βασικής εισοδηματικής ενίσχυσης κατά 253 εκατ. ευρώ, που θα μεταφερθεί σχεδόν όλο σε περίπου 39.000 εκμεταλλεύσεις μεγαλύτερου οικονομικού μεγέθους. Όπως εξήγησε ο κ. Κασίμης, από το σενάριο αυτό προκύπτει ότι θα ευνοηθεί η κτηνοτροφία, εις βάρος όμως της φυτικής παραγωγής. Οι πιο σημαντικές αυξήσεις της βασικής εισοδηματικής στήριξης θα παρατηρηθούν στις εκμεταλλεύσεις μεικτής εκτροφής μηρυκαστικών, βοοειδών και αιγοπροβάτων, ενώ τις μεγαλύτερες μειώσεις στις εκμεταλλεύσεις ελαιοκομικών, βαμβακιού και λοιπών αροτραίων.
Κι εδώ αρχίζουν οι διαφωνίες ως προς το τίμημα. Θα πρέπει η Ελλάδα να διατηρήσει τα ιστορικά της δικαιώματα; Αν τα διατηρήσει, ποιος θα είναι ο αριθμός των περιφερειών και τα επόμενα βήματα της εσωτερικής σύγκλισης; Στην περίπτωση του flat rate, θα εφαρμοστεί σε όλη την επικράτεια ή ανά περιφέρεια;
Πρόκειται για τα πρώτα ερωτήματα που έχουν πέσει στο τραπέζι, και όλα δείχνουν ότι οι συζητήσεις επί του θέματος θα είναι έντονες, έως ότου ζυγιστούν τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς και αξιολογηθούν και οι άλλες παράμετροι των υποχρεωτικών και προαιρετικών δεσμεύσεων της χώρας, που πιθανώς να εξισορροπήσουν κατά κάποιον τρόπο τις όποιες απώλειες.
Εξωτερική σύγκλιση
Το μόνο βέβαιο, πάντως, είναι ότι η στάση της Ελλάδας είναι κάθετη ως προς την εξωτερική σύγκλιση. Μάλιστα, αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για τη σημερινή ηγεσία του ΥΠΑΑΤ η πρόταση ορισμένων κρατών-μελών της Βαλτικής, αλλά και της Κεντρικής Ευρώπης περί πλήρους εξωτερικής σύγκλισης των άμεσων ενισχύσεων, ώστε όλα τα κράτη-μέλη να λαμβάνουν το ίδιο ύψος ενισχύσεων.
Πρόταση που, αν εφαρμοστεί, θα πλήξει ανεπανόρθωτα την ελληνική γεωργία. Ήδη, έχει προκαλέσει τριγμούς η πρόταση της ίδιας της Κομισιόν για σύγκλιση στο 50% των κρατών-μελών κάτω του 90% του μέσου όρου της ΕΕ στο τέλος της περιόδου. Το θέμα της εξωτερικής σύγκλισης αποτελεί και αυτό ένα από τα επίδικα σημεία, αλλά οι διαπραγματεύσεις παραμένουν σε εξέλιξη.
Θέση της χώρας και του συμμαχικού της μπλοκ είναι ότι η ανά εκτάριο ενίσχυση δεν μπορεί να αποτελεί μοναδικό κριτήριο για την κατανομή των άμεσων ενισχύσεων ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Εξάλλου, τα στοιχεία που δείχνουν την Ελλάδα στη δεύτερη θέση των κρατών-μελών της Ένωσης, μετά τη Μάλτα, με τον υψηλότερο μέσο όρο άμεσων ενισχύσεων ανά εκτάριο, εντούτοις δεν ανταποκρίνονται πλήρως στην πραγματικότητα, καθώς δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί το επίμαχο θέμα με τα βοσκοτόπια, όπως εξήγησε από την πλευρά του ο δ/ντής της Γενικής Δ/νσης Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Τ. Χανιώτης.
