Περισσότερα από 3.500 από τα συνολικά 37.000 ξενικά είδη που έχουν εισαχθεί από ανθρώπινες δραστηριότητες σε περιοχές και μεγαοικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο συνιστούν σημαντική παγκόσμια απειλή για τη φύση, την οικονομία, την επισιτιστική ασφάλεια και την ανθρώπινη υγεία, σύμφωνα με έκθεση της Διακυβερνητικής Επιστημονικής και Πολιτικής Πλατφόρμας για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος (IPBES) του ΟΗΕ. Οι εμπειρογνώμονες του IPBES επισημαίνουν τα σε γενικές γραμμές ανεπαρκή μέτρα που ισχύουν για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
Τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη (IAS) διαδραματίζουν βασικό ρόλο στο 60% των εξαφανίσεων φυτών και ζώων παγκοσμίως και κοστίζουν στην ανθρωπότητα περισσότερα από 400 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ποσό που τετραπλασιάζεται κάθε δεκαετία από το 1970. Με την αυξημένη κίνηση ανθρώπων και αγαθών λόγω της παγκοσμιοποίησης, της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, ο αριθμός των χωροκατακτητικών ξένων ειδών και οι επιπτώσεις τους προβλέπεται να αυξηθούν στο μέλλον.
Ενώ το 80% των χωρών έχει στόχους που σχετίζονται με τη διαχείριση χωροκατακτητικών ξένων ειδών στα εθνικά τους σχέδια για τη βιοποικιλότητα, η IPBES αναφέρει ότι μόλις το 17% έχει εθνική νομοθεσία ή κανονισμούς που να αντιμετωπίζουν με συγκεκριμένο τρόπο αυτά τα ζητήματα. Στα θετικά, η έκθεση διαπιστώνει ότι, σχεδόν για κάθε υπάρχον πλαίσιο, υπάρχουν εργαλεία διαχείρισης, επιλογές διακυβέρνησης και στοχευμένες ενέργειες που λειτουργούν, όπως η πρόληψη, η εξάλειψη, ο περιορισμός και ο έλεγχος. Αρκεί φυσικά αυτά να θεσμοθετηθούν.
Χωροκατακτητικά ξένα είδη στην ΕΕ
Στην ΕΕ, 88 χωροκατακτητικά ξενικά είδη υπόκεινται σε αυστηρούς κανονισμούς, εκ των οποίων τα 47 είναι ζώα και τα 41 φυτά. Νωρίτερα φέτος, ειδική έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) αξιολόγησε τον αντίκτυπο και την κατανομή τους στην Ευρώπη, αναφέροντας ότι οι εν λόγω οργανισμοί αποτελούν σημαντική απειλή για την εγγενή βιοποικιλότητα και τη λειτουργία των οικοσυστημάτων, ενώ μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία και την οικονομία.
Σύμφωνα με το JRC, η έκταση της εισβολής τους σε αστικά, υδάτινα (γλυκό νερό) και δασικά οικοσυστήματα στην Ευρώπη είναι σχεδόν 68%, 52% και 44% αντίστοιχα, ενώ η μέση δυνητική πίεση των IAS ήταν μεγαλύτερη σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και δάση. Η μελέτη διαπίστωσε μια δυσανάλογα μεγαλύτερη εισβολή στην περιοχή του Ατλαντικού, ακολουθούμενη από τις ηπειρωτικές και μεσογειακές περιοχές, πιθανώς σχετιζόμενη με τα ιστορικά μοτίβα εισαγωγής των ξενικών ειδών.
Πολλά ξενικά είδη έχουν μεταφερθεί εκούσια εκτός του φυσικού τους εύρους εξάπλωσης από τους ανθρώπους, κάτι από το οποίο υποφέρει και η Νότια Ευρώπη. Όπως αναφέρει η IPBES, μόνο στη λεκάνη της Μεσογείου περισσότερο από το 35% των ξένων ειδών ψαριών του γλυκού νερού έχουν προέλθει από την υδατοκαλλιέργεια.
