Στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο οι βασικοί άξονες του οποίου, μεταξύ αυτών η κατάργηση των ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών αρμοδιοτήτων του ΟΓΑ (σ.σ. κρατάει μόνο τις προνοιακές) και η αύξηση στις εισφορές των αγροτών, έχουν ήδη «κλειδώσει».
Στο τελικό χρονοδιάγραμμα κατέληξαν κατά τη σύσκεψη που είχαν την Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου ο Αλέξης Τσίπρας και ο αρμόδιος υπουργός, Γιώργος Κατρούγκαλος. Μάλιστα ο τελευταίος, σε συνάντηση που είχε την ίδια μέρα με το προεδρείο της ΟΚΕ (Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή), περιέγραψε τις βασικές αρχές της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα, «ΟΓΑ και ΝΑΤ παραμένουν αυτοτελή νομικά πρόσωπα για την άσκηση των μη συνταξιοδοτικών τους αρμοδιοτήτων»…
Όσον αφορά τις αυξήσεις στις εισφορές του ΟΓΑ, όπως έγραψαν σε σχετικά ρεπορτάζ η «ΥΧ» και το ypaithros.gr, μια πρώτη γεύση για το τι περιμένει τους αγρότες δίνει ο προϋπολογισμός του 2016 που ψηφίζεται το Σαββατοκύριακο από τη Βουλή και στον οποίο έχουν εγγραφεί έσοδα 102 εκατ. ευρώ από την «πηγή» αυτή.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι στην κυβέρνηση έχουν αντιληφθεί ότι η ενοποίηση των εισφορών, στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης όλων των φορέων κύριας ασφάλισης σε ένα ενιαίο υπερ-Ταμείο, εγείρει σοβαρά πρακτικά προβλήματα τόσο για τους ασφαλισμένους όσο και για την κρατική γραφειοκρατία. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο το πιθανότερο είναι το νέο καθεστώς εισφορών να περιγράφεται μεν ακροθιγώς στο νέο νομοσχέδιο, ωστόσο η υλοποίησή του να παραπέμπει σε υπουργικές αποφάσεις που θα εκδοθούν στη συνέχεια.
Διελκυστίνδα με τη βασική σύνταξη του ΟΓΑ
Ανοιχτό παραμένει το ζήτημα του υπολογισμού των συντάξεων των αγροτών με την κυβέρνηση να επιδιώκει να επωφεληθούν από την νέα κατώτατη εθνική σύνταξη των 385-390 ευρώ το μήνα και οι συνταξιούχοι-ασφαλισμένοι του ΟΓΑ για τους οποίους η βασική σύνταξη σήμερα είναι στα 320 ευρώ. Για την ώρα πάντως η πρόθεση αυτή προσκρούει στις αντιδράσεις των δανειστών που απορρίπτουν οποιαδήποτε αύξηση στις συντάξεις –όσο χαμηλές κι αν είναι αυτές- μέσω του νέου ασφαλιστικού.
Οι άξονες της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης
Σύμφωνα με το έγγραφο που δόθηκε στη δημοσιότητα, οι γενικές αρχές της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης επί των οποίων καλείται η ΟΚΕ να γνωμοδοτήσει έως τις 15 Δεκεμβρίου είναι οι εξής:
1. Η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στη θέσπιση ενός ενιαίου πλέγματος κοινωνικής προστασίας προνοιακών και ασφαλιστικών παροχών, με επίκεντρο το καθολικό, δημόσιο, αναδιανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Το νέο ασφαλιστικό σύστημα πρέπει να υπερβαίνει δραστικά την οργανωτική και λειτουργική διάσπασή του, καθώς και τα αποσπασματικά και πελατειακά χαρακτηριστικά που το διέκριναν έως σήμερα, ώστε να εξασφαλίζει κοινωνική και διαγενεακή δικαιοσύνη
2. Η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή δεν θα προκύψει από νέες οριζόντιες μειώσεις, αλλά από τον εξορθολογισμό του συστήματος. Οι συντάξεις, και ιδίως οι κύριες, θα πρέπει να προστατευτούν από νέες μειώσεις.
3. Η σύνταξη θα αποτελεί το άθροισμα δύο τμημάτων: της εθνικής σύνταξης και της αναλογικής/ανταποδοτικής σύνταξης, υπό την εγγύηση του κράτους:
- Η Εθνική Σύνταξη αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και δεν χρηματοδοτείται από ασφαλιστικές εισφορές αλλά απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό. Δίνεται σε όλους, όσοι έχουν τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Ισόποση με το 60% του ενδιαμέσου εισοδήματος, θα ανεβαίνει μαζί με το ΑΕΠ και τη βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας. Ισοδυναμεί άρα με ρήτρα ανάπτυξης.
- Το αναλογικό μέρος της σύνταξης αποσκοπεί στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης, όσο το δυνατόν εγγύτερα προς εκείνο που είχε ο εργαζόμενος κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου και αντιστοιχεί στις ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί στους φορείς κύριας ασφάλισης. Υπολογίζεται βάσει των συντάξιμων αποδοχών και του ποσοστού αναπλήρωσης, σύμφωνα με το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων παροχών.
4. Τα ποσοστά αναπλήρωσης θα προσδιοριστούν στη βάση αναλογιστικής μελέτης με τη βοήθεια και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), ούτως ώστε να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συντάξεις και αναδιανομή υπέρ των φτωχότερων και πιο αδύναμων στρωμάτων.
5. Πλήρης οργανωτική και λειτουργική ενοποίηση του συστήματος, με σκοπό την ισότιμη αντιμετώπιση όλων των ασφαλισμένων, την εξοικονόμηση πόρων και την καθιέρωση απλών και διαφανών κανόνων που θα επιτρέπουν γρήγορη έκδοση των συντάξεων:
- Οργανωτική ενοποίηση όλων των ασφαλιστικών ταμείων σε ένα φορέα κύριας ασφάλισης, με ταυτόχρονη λειτουργική ενοποίηση των κανόνων παροχών συντάξεων και είσπραξης εισφορών. ΟΓΑ και ΝΑΤ παραμένουν αυτοτελή νομικά πρόσωπα για την άσκηση των μη συνταξιοδοτικών τους αρμοδιοτήτων..
- Ενιαίος υπολογισμός συντάξεων στη βάση των εξής τριών παραμέτρων: 1. Μισθός εργασιακού βίου (ή εισόδημα για ελεύθερους επαγγελματίες ή αγρότες 2. Ενιαίο, ανά μισθολογική ή εισοδηματική κατηγορία, ποσοστό αναπλήρωσης, 3. Τα έτη ασφάλισης
- Ενιαίος υπολογισμός εισφορών, βάσει του μισθού ή του εισοδήματος.
6. Επικουρική Σύνταξη: Μοναδικός φορέας επικουρικής ασφάλισης το ΕΤΕΑ, υποκατάσταση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος με τον κανόνα βιωσιμότητας..
7. Ανακεφαλαιοποίηση του συστήματος μέσω:
- Της αξιοποίησης των διαθέσιμων των Ταμείων στο πλαίσιο ενός σύγχρονου, αξιόπιστου και διαφανούς πλαισίου
- Ενός ενιαίου συστήματος κοινωνικών πόρων
- Της αξιοποίησης μέρους της κινητής και ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, η οποία θα πρέπει να θεωρείται και να αντιμετωπίζεται ως περιουσία των νέων γενεών
8. Βελτίωση της εισπραξιμότητας των ασφαλιστικών εισφορών και δραστική αντιμετώπιση των ποικίλων εκδηλώσεων του φαινομένου της «μαύρης» εργασίας.
Στόχος η πενταετής περίοδος προσαρμογής για τις εισφορές
Eξάλλου, τους διαπραγματευτικούς στόχους της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό περιγράφει σε έγγραφό του που διαβιβάστηκε στη Βουλή ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Βαγγέλης Αποστόλου. Πάντως το κείμενο δεν είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικό όσον αφορά το τι τελικά θα περιέχει για τους αγρότες το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο υπουργός, με την απαίτηση των δανειστών για εξορθολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών στον ΟΓΑ και εξομοίωση με αυτές των λοιπών ταμείων, αναδεικνύεται, εκτός του δυσβάσταχτου για χιλιάδες αγρότες μέτρου, και το πραγματικό πρόβλημα της μη βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.
«Κατόπιν τούτων, προτάσεις για τη διασφάλιση κατώτατης εθνικής σύνταξης της τάξεως των 385-390 ευρώ/μήνα (έναντι 320 που είναι σήμερα), όπως για όλους τους εργαζόμενους, από ενιαίο ταμείο, και αυξημένη σύνταξη σύμφωνα με τις εισφορές των αγροτών, στο βαθμό που διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και του ΟΓΑ, βρίσκονται εντός του πεδίου συζήτησής μας», σημειώνει ο κ. Αποστόλου υπογραμμίζει ότι «ο ΟΓΑ πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ως αυτόνομος φορέας ασφάλισης των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών, με τις κατάλληλες παρεμβάσεις».
Όπως αναφέρει οι παρεμβάσεις αυτές είναι «η σε βάθος χρόνου -5ετία τουλάχιστον- σταδιακή εναρμόνιση των εισφορών του ΟΓΑ με εκείνες του ΙΚΑ και η ελεύθερη επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας σε συσχέτιση με το εισόδημα».
Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία αναφέρονται στο έγγραφο, σήμερα στον ΟΓΑ είναι ασφαλισμένοι πάνω από 1.300.000 αγρότες και οι μισοί περίπου είναι συνταξιούχοι. Η δημόσια δε δαπάνη για τη συντήρηση του οργανισμού υπερβαίνει το 85%.
Γιάννης Τσατσάκης
