του Λάζαρου Κουρουκεχαγιά,
γεωπόνου MSc
Οι βιοδιεγέρτες είναι φυσικές ή συνθετικές ουσίες/μόρια που εφαρμόζονται μόνα τους ή σε μείγμα σε φυτά, σπόρους ή ρίζες και δρουν στη φυσιολογία του φυτού με διαφορετικούς τρόπους και διαφορετικά μέσα για να βελτιώσουν την ευρωστία, την απόδοση και την ποιότητα της καλλιέργειας. Μπορούν να προέρχονται από χουμικά και φουλβικά οξέα, μακροφύκη και μικροφύκη, υδρολύματα πρωτεϊνών ζωικής ή φυτικής προέλευσης, πυρίτιο, φυτικά εκχυλίσματα, μυκορριζικούς μύκητες και ριζοβακτήρια που προάγουν την ανάπτυξη των φυτών.
Επειδή είναι βιοπροϊόντα ποικίλης σύνθεσης, η διέγερση φυσιολογικών διεργασιών μπορεί να συμβεί μέσω της δράσης των συστατικών τους χωριστά, μέσω των αλληλεπιδράσεων ή της συνεργίας τους. Η συνέπεια αυτού του κοκτέιλ βιομορίων είναι η διέγερση της γονιδιακής έκφρασης που έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του πρωτογενούς ή/και του δευτερογενούς μεταβολισμού στα φυτά.
Οι βιοδιεγέρτες λειτουργούν μέσω διαφορετικών μηχανισμών από τα λιπάσματα, ανεξάρτητα από την παρουσία θρεπτικών συστατικών στα προϊόντα. Ένας βιοδιεγέρτης δεν χρησιμοποιείται για να αντικαταστήσει τα λιπάσματα, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά για να επιτευχθεί η μεγαλύτερη και καλύτερη ανάπτυξη των φυτών, καθώς παρέχει πρόσθετη προστασία από το στρες, χρησιμοποιεί τα θρεπτικά συστατικά στα λιπάσματα πιο αποτελεσματικά και βελτιώνει την απορρόφησή τους.
Με τους βιοδιεγέρτες ελαχιστοποιείται η χρήση χημικών προϊόντων, αφού, ενισχύοντας την άμυνα του φυτού, είναι πιο υγιεινό και δυνατό να αντιμετωπίζεις παράσιτα και ασθένειες.
Επιδράσεις και σημασία της χρήσης βιοδιεγερτών στη βιωσιμότητα των καλλιεργειών
Οι βιοδιεγέρτες συνεργάζονται με τη θρέψη στη σύνθεση και την απορρόφηση των θεμελιωδών θρεπτικών συστατικών, φυτοορμονών και πρωτεϊνών. Αυτό το επιτυγχάνουν χάρη στους φυσικούς χημικούς τους παράγοντες που ξεμπλοκάρουν το έδαφος και διευκολύνουν την αφομοίωση από τα φυτά, βελτιώνοντας την αφομοίωση των διαφυλλικών λιπασμάτων και μειώνοντας την επίδραση φυτοϋγειονομικών προϊόντων, όπως π.χ. τα ζιζανιοκτόνα. Επίσης, δρουν στο σθένος του φυτού και δεν έχουν άμεση, αλλά έμμεση δράση σε ασθένειες και παράσιτα.
Ένας βιοδιεγέρτης δεν χρησιμοποιείται για να αντικαταστήσει τα λιπάσματα, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά για να επιτευχθεί η μεγαλύτερη και καλύτερη ανάπτυξη των φυτών
Μέθοδοι εφαρμογής
Οι μέθοδοι εφαρμογής μπορούν να είναι τόσο στο εναέριο μέρος του φυτού όσο και στο επίπεδο της ρίζας, είτε στο ίδιο το έδαφος με ψεκασμό, είτε μέσω του νερού άρδευσης. Κάθε βιοδιεγέρτης μπορεί να διαμορφωθεί, έτσι ώστε να προκαλεί διαφορετικά αποτελέσματα σε έναν τύπο καλλιέργειας. Τα βοηθήματά του, που ποικίλλουν ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε στιγμής, είναι τα εξής:
• Αύξηση της ανοχής των καλλιεργειών για να ξεπεραστούν οι αβιοτικές πιέσεις.
• Διευκόλυνση της αφομοίωσης, της μετατόπισης και της χρήσης των θρεπτικών συστατικών.
• Βελτίωση της αποτελεσματικότητας του μεταβολισμού των φυτών, που με τη σειρά της βελτιώνει τις αποδόσεις και την ποιότητα των καλλιεργειών.
• Βελτίωση της ποιότητας των φρούτων: Αύξηση σακχάρων, χρώματος, μεγέθους φρούτων κ.λπ.
• Βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους, ιδιαίτερα με την προώθηση της ανάπτυξης μικροοργανισμών του εδάφους.
• Ρύθμιση της ποσότητας του νερού στα φυτά.
• Εύνοια της διατήρησης και της φροντίδας του εδάφους.
Κατά την ανάπτυξή τους, τα φυτά αντιμετωπίζουν δυσμενείς καταστάσεις που επηρεάζουν ή μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξή τους, ενώ ταυτόχρονα γίνονται πιο επιρρεπή σε ασθένειες.
Οι καταστάσεις που προκαλούν στρες είναι, για παράδειγμα, οι εξής:
• Ακραίες θερμοκρασίες
• Αλατότητα εδάφους
• Ασθένειες
• Παράσιτα
• Μεταφυτεύσεις
• Έντονες ξηρασίες
• Παγωνιά
• Κλάδεμα
• Χρήση ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων
Τα τελευταία χρόνια, έχει μελετηθεί όλο και περισσότερο πώς οι διαφορετικοί βιοδιεγέρτες βοηθούν στην αντιμετώπιση του στρες των φυτών, τόσο αβιοτικής όσο και βιοτικής προέλευσης και πώς συμβάλλουν σε αυτό που ονομάζεται «επαγόμενη άμυνα των φυτών». Στην επαγωγή της άμυνας, η αναγνώριση φυτών-παθογόνων παίζει κεντρικό ρόλο. Τα φυτά ανέπτυξαν αποκρίσεις που ενεργοποιούνται συστηματικά μετά από τοπική μόλυνση, προκειμένου να αυξηθεί το μέγεθος και η ταχύτητα της αμυντικής απόκρισης.
Οι τύποι συστημικών αποκρίσεων που είναι γενικά γνωστοί είναι: Επίκτητη συστημική αντίσταση (ASR), επαγόμενη συστηματική αντίσταση (ISR) και αντίσταση που προκαλείται από τραύμα – προσβολή.
Συμπεράσματα
Η αγροτική παραγωγή πρέπει να προχωρήσει σε πιο βιώσιμα συστήματα παραγωγής. Η χρήση βιοδιεγερτών βιολογικής, οργανικής ή συνθετικής προέλευσης συμβάλλει στην καλύτερη χρήση των πόρων και στη μείωση των προϊόντων χημικής σύνθεσης.
Οι βιοδιεγέρτες βελτιώνουν τις αποδόσεις και την ποιότητα των καλλιεργειών, καθώς και την κατάσταση του φυτού, που είναι ικανό να ανέχεται ορισμένες αβιοτικές και βιοτικές καταπονήσεις. Δεν χρησιμοποιούνται για να αντικαταστήσουν τα λιπάσματα, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη και καλύτερη ανάπτυξη των φυτών, καθώς παρέχουν πρόσθετη προστασία από το στρες, χρησιμοποιούν τα θρεπτικά συστατικά στα λιπάσματα πιο αποτελεσματικά και βελτιώνουν την απορρόφησή τους.
Με τα βιοδιεγερτικά προϊόντα ελαχιστοποιείται η χρήση χημικών, αφού, ενισχύοντας την άμυνα του φυτού, είναι πιο υγιεινό και δυνατό να αντιμετωπίζεις παράσιτα και ασθένειες.
