Με το στανιό συνέταιρος των αγροτών το νέο υπέρ-ταμείο

Του Γιάννη Τσατσάκη

Συνεταίρος στις εκμεταλλεύσεις αγροτών και κτηνοτρόφων μπαίνει το νέο υπερ–ταμείο ασφάλισης (Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης, ή ΕΦΚΑ) που «καταπίνει» –μαζί με τα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία– και τον ΟΓΑ. Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή, θα απορροφά από το 2022 και μετά πάνω από το 1/4 του φορολογητέου εισοδήματος των παραγωγών.

Οι αυξήσεις θα ξεκινήσουν από την τρέχουσα χρονιά και, συγκεκριμένα, από τις εισφορές του β’ εξαμήνου του 2015 που θα κληθούν να καταβάλλουν οι αγρότες, δεδομένου ότι το ποσοστό της εισφοράς κύριας σύνταξης διαμορφώνεται στο 10% –από 7% που είναι σήμερα– επί των υφιστάμενων ασφαλιστικών κατηγοριών, ενώ στο 3,61% –από 2,75%– σκαρφαλώνει και η εισφορά υπέρ υγειονομικής περίθαλψης. Από 1^ης Ιανουαρίου 2017 οι υφιστάμενες ασφαλιστικές κλάσεις καταργούνται και οι εισφορές –κύριας σύνταξης και υγείας– θα συναρτώνται με το φορολογητέο εισόδημα (κέρδος) του παραγωγού.

Τελειώνει το ειδικό καθεστώς των μικρών χωριών

Στο μεταβατικό καθεστώς των αγροτών εντάσσονται και οι μικροεπιχειρηματίες και οι επαγγελματίες χωριών με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, οι οποίοι μέχρι σήμερα ασφαλίζονταν στον ΟΓΑ ως ένα μέτρο προστασίας της υπαίθρου και των περιοχών αυτών από την οικονομική απαξίωση. Από το 2020 και μετά, ωστόσο, ούτε αυτοί θα γλιτώσουν από την υπαγωγή στον ΕΦΚΑ, γεγονός που θα ανεβάσει τις συνολικές εισφορές τους στο 26,95%. Το σχετικό απόσπασμα του νομοσχεδίου έχει ως εξής:

«Στους ασφαλισμένους, ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής τους στην κοινωνική ασφάλιση, οι οποίοι έως την έναρξη ισχύος του παρόντος υπάγονταν ή θα υπάγονται, βάσει των γενικών ή ειδικών ή καταστατικών διατάξεων του ΟΓΑ όπως ίσχυαν έως την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, στην ασφάλιση του ΟΓΑ με εισοδηματικά ή πληθυσμιακά κριτήρια, εφαρμόζονται αναλογικά, ως προς τον τρόπο υπολογισμού της μηνιαίας ασφαλιστικής τους εισφοράς κλάδου κύριας σύνταξης, οι ρυθμίσεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου αυτού (σ.σ. αναφέρεται στην σταδιακή αύξηση των εισφορών)».

Τι θα πληρώσουν τα μέλη της οικογενειακής εκμετάλλευσης

Με το κατώτερο ασφαλιστέο εισόδημα (4.923 ευρώ) θα υπολογίζονται και τα ασφάλιστρα των συζύγων και των τέκνων του αρχηγού της εκμετάλλευσης τα οποία απασχολούνται στην εκμετάλλευσή του. Ειδικότερα, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, «στην περίπτωση οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης στην οποία απασχολείται ο/η σύζυγος και τα ενήλικα τέκνα, ως φορολογητέο εισόδημα καθενός από αυτούς λαμβάνεται το κατώτατο ασφαλιστέο εισόδημα όπως αυτό ορίζεται στην παράγραφο 2 περίπτωση β’ του παρόντος άρθρου, εκτός αν το ετήσιο φορολογητέο εισόδημα είναι ανώτερο από το γινόμενο των μελών της εκμετάλλευσης επί της ελάχιστης βάσης υπολογισμού της εισφοράς αναγόμενη σε ετήσια βάση. Σε αυτή την περίπτωση, η εισφορά ισούται για όλα τα μέλη της εκμετάλλευσης με το πηλίκο της διαίρεσης του εισοδήματος προς τον αριθμό των μελών της».

Το σκαλοπάτι και το ταβάνι των εισφορών

Στην πράξη, λαμβάνοντας υπόψη και το «σκαλοπάτι» του κατώτερου ασφαλιστέου εισοδήματος, που προσδιορίζεται ως το 70% του κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού (δηλαδή στα 4.923 ευρώ ετησίως από 5.626 ευρώ που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο Κατρούγκαλου), διαμορφώνονται από την επόμενη χρονιά τρεις νέες ασφαλιστικές «ταχύτητες» για τους αγρότες ως εξής:

• Αγρότες με εισόδημα έως 4.923 ευρώ θα καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές, οι οποίες στο σύνολό τους ξεκινούν από 922 ευρώ για το 2017 και κλιμακώνονται, για να φτάσουν στα 1.327 ευρώ από το 2022 και μετά.
• Αγρότες με εισόδημα από 4.923 ευρώ μέχρι και 70.330 ευρώ ετησίως, όπου η συνολική εισφορά θα διαφοροποιείται και, ειδικότερα, θα ανεβαίνει ταυτόχρονα με το εισόδημα του παραγωγού, καταλήγοντας να αποτελεί το 2022 το 26,95% του φορολογητέου εισοδήματος.
• Αγρότες με εισόδημα από 70.330 ευρώ και άνω οι οποίοι άπαντες θα πληρώνουν τις ίδιες εισφορές οι οποίες θα κλιμακωθούν από 13.173 ευρώ το 2017 και θα σταθεροποιηθούν στα 18.954 ευρώ ετησίως το 2022.

Σε κάθε περίπτωση, για εισφορές (κύριας σύνταξης και υγείας) οι αγρότες θα καταβάλλουν:

• To 2017 το 18,73% του φορολογητέου εισοδήματός τους.
• Το 2018 το 21,84% του εισοδήματός τους.
• Το 2019 το 24,95% του εισοδήματός τους.
• Το 2020 το 25,95% του εισοδήματός τους.
• Το 2021 το 26,45% του εισοδήματός τους.
• Από το 2022 και μετά το 26,95% του εισοδήματός τους.

Στο φορολογητέο εισόδημα και η βασική ενίσχυση

Ως αντίβαρο στις επιβαρύνσεις του νέου ασφαλιστικού προβάλλονται από την κυβέρνηση οι ρυθμίσεις του νέου φορολογικού, με το νέο στοιχείο εδώ να αφορά το αφορολόγητο όριο το οποίο –εφόσον φυσικά πάρει το νομοσχέδιο το τελικό «οκ» των δανειστών– για πρώτη φορά θα δικαιούνται οι αγρότες.

Ωστόσο, ακόμα και οι αγρότες οι οποίοι θα εμφανίσουν συνολικό φορολογητέο εισόδημα κάτω του αφορολόγητου –που δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί–, δεν πρόκειται να γλυτώσουν από τις αυξημένες εισφορές.

Επιπλέον, προβληματική κρίνεται από την πλειοψηφία των φοροτεχνικών αλλά και των επαγγελματιών του χώρου, η διατύπωση που αφορά τη φορολόγηση των επιδοτήσεων. Συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο αναφέρεται ότι: «Ειδικά, για τους ασκούντες ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, στον προσδιορισμό του κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα περιλαμβάνονται οι άμεσες ενισχύσεις του πρώτου πυλώνα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, με εξαίρεση τις πράσινες και τις συνδεδεμένες, καθώς και οι επιδοτήσεις που υπερβαίνουν τα δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ, οι δε αγροτικές αποζημιώσεις, στο σύνολό τους, δεν συνυπολογίζονται. Οι διατάξεις του προηγούμενου εδαφίου εφαρμόζονται για τα εισοδήματα που αποκτώνται στα φορολογικά έτη που αρχίζουν από 1η Ιανουαρίου 2016 και μετά».

Το συμπέρασμα που προκύπτει από μια πρώτη ανάγνωση είναι ότι πρόθεση του νομοθέτη είναι να ενταχθεί στη φορολογητέα ύλη η βασική ενίσχυση και να μείνουν εκτός τόσο το «πρασίνισμα» (περίπου 30%) όσο και η συνδεδεμένη. Την κατάσταση περιπλέκει η αναφορά στο αφορολόγητο των επιδοτήσεων που τοποθετείται στα 12.000 ευρώ, με ορισμένους οικονομολόγους να εκτιμούν ότι ενδεχομένως να αναφέρεται στις υπόλοιπες ενισχύσεις του α’ πυλώνα (εξισωτική, ενίσχυση νέων αγροτών). Για το θέμα αναμένονται διευκρινίσεις από το υπουργείο Οικονομικών και/ή τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.

«Ψαλιδίζεται» το αφορολόγητο

«Άγνωστος Χ» παραμένει και το αφορολόγητο: Αν και στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή ορίζεται στα 9.090 ευρώ, οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν την ελληνική πλευρά να έχει καταθέσει νέα πρόταση η οποία συνδέει το ύψος του με την οικογενειακή κατάσταση του φορολογούμενου, σε μια προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα με τους δανειστές.

Ειδικότερα, η νέα πρόταση δίνει την έκπτωση φόρου των 2.000 ευρώ –που αντιστοιχεί σε αφορολόγητο 9.091 ευρώ– μόνο σε όσους αγρότες, μισθωτούς και συνταξιούχους έχουν δύο ή περισσότερα παιδιά. Για τους υπόλοιπους, η έκπτωση ψαλιδίζεται ως εξής:

– Έκπτωση φόρου 1.900 ευρώ για νοικοκυριά με ένα παιδί που αντιστοιχεί σε αφορολόγητο 8.636 ευρώ.

–Έκπτωση φόρου 1.800 ευρώ για νοικοκυριά χωρίς παιδιά που αντιστοιχεί σε αφορολόγητο 8.182 ευρώ (που ήταν και το νούμερο στο οποίο επέμενε το ΔΝΤ).

(Υπενθυμίζεται ότι το εισόδημα των αγροτών θα φορολογείται με 22% για τα πρώτα 20.000 ευρώ εισοδήματος, με 29% για τα επόμενα 10.000 ευρώ (από 20.001 έως και 30.000 ευρώ), με 37% για το επόμενο εισοδηματικό κλιμάκιο των 10.000 ευρώ (από 30.001 έως και 40.000 ευρώ) και με 45% για εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ.

To ισχύον καθεστώς ασφάλισης των αγροτών