Επιμέλεια: Γεωργία Μπόχτη
Των Γιώργου Αργυρίου, Γιώργου Ρούστα, Γιάννη Σάρρου, Νικολέτας Τζώρτζη
Μία ανείπωτη τραγωδία εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια στην ελληνική ύπαιθρο, με τα αγροτικά ατυχήματα, στη μεγάλη τους πλειονότητα, από ανατροπή τρακτέρ να αποβαίνουν μοιραία για τους αγρότες. Η κακή συντήρηση των οχημάτων, η ελλιπής εκπαίδευση, αλλά και η υπερβολική αυτοπεποίθηση των χειριστών οδηγούν τις περισσότερες φορές στην πρόκληση ατυχημάτων κατά τη διάρκεια των αγροτικών εργασιών.
Στα χωριά πολλές ελληνικές αγροτικές οικογένειες πενθούν τον άδικο χαμό των ανθρώπων τους, αλλά η πολιτεία εξακολουθεί να κωφεύει. Αρκεί να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει μία βάση δεδομένων καταγραφής των αγροτικών ατυχημάτων, καθώς συμπεριλαμβάνονται στα στατιστικά στοιχεία των τροχαίων. Επιπλέον, τα στοιχεία αυτά δεν κοινοποιούνται σε κάποια αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ώστε να νομοθετηθούν τα απαραίτητα μέτρα περιορισμού και αποτροπής των ατυχημάτων.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η γεωργία αποτελεί έναν από τους πιο επικίνδυνους κλάδους από την άποψη των ατυχημάτων που συνδέονται με την εργασία. Οι εργαζόμενοι στη γεωργία είναι θύματα μη θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων κατά 1,7 φορές περισσότερο από τον μέσο όρο και θύματα θανατηφόρων εργατικών δυστυχημάτων κατά τρεις φορές περισσότερο από τον μέσο όρο.
Παγκοσμίως, τα οχήματα και τα τροχοφόρα μηχανήματα είναι υπεύθυνα έως και για το 50% των θανατηφόρων δυστυχημάτων στον γεωργικό τομέα. Σε αυτά περιλαμβάνονται ανατροπές οχημάτων, απώλεια ελέγχου, πτώσεις, καταπλακώσεις ή παρασύρσεις, συγκρούσεις και εμπλοκές.
Μόλις το 2016 πραγματοποιήθηκε στην ΕΕ ένα διετές ερευνητικό πρόγραμμα, το AGROSH+: Υγιεινή και Ασφάλεια στον τομέα της γεωργίας στην Ευρώπη – Ανάπτυξη αγροτικών περιοχών μέσω εκπαίδευσης στην ιατρική της εργασίας και στις υπηρεσίες Υγιεινής και Ασφάλειας της εργασίας, στο οποίο συμμετείχε και η Ελλάδα. Είναι ίσως η πρώτη φορά που συζητείται σοβαρά στη χώρα μας αυτό το τόσο σημαντικό θέμα.
Αύξηση ατυχημάτων
Αν και δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία στην Ελλάδα για τα αγροτικά ατυχήματα, με βάση το ρεπορτάζ διαπιστώνεται ότι οι ηλικιωμένοι είναι αυτοί που εμπλέκονται περισσότερο σε δύσκολες καταστάσεις, ενώ δεν υπάρχουν επικίνδυνες ώρες και μέρες, καθώς «το κακό μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή». Παρά την εξέλιξη της τεχνολογίας, δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τα ατυχήματα που συμβαίνουν εν ώρα εργασίας στην ύπαιθρο αυξάνονται διαρκώς.
Μόνο στη Δυτική Ελλάδα, το τελευταίο εξάμηνο, σημειώθηκαν εννέα περιστατικά με ανατροπή τρακτέρ, από τα οποία τραυματίστηκαν θανάσιμα επτά άτομα. Από το ρεπορτάζ προκύπτει ότι φέτος στην περιφέρεια σχεδόν κάθε μήνα είχαμε και από ένα περιστατικό ανατροπής τρακτέρ. Στις 2 Αυγούστου ένας 58χρονος αγρότης έχασε τη ζωή του όταν καταπλακώθηκε από το τρακτέρ που οδηγούσε, ενώ εκτελούσε αγροτικές εργασίες σε περιοχή της Ανδραβίδας.
Ο άτυχος άντρας, μαζί με άλλα άτομα, δημιουργούσε έναν σωρό με χλωρό καλαμπόκι για ζωοτροφή, όπου τον πατούσε με το τρακτέρ. Σε κάποια από τις προσπάθειες που έκανε, το τρακτέρ ανετράπη και καταπλάκωσε τον άτυχο άντρα, τραυματίζοντάς τον θανάσιμα.
Από την ανατροπή γεωργικών ελκυστήρων έχουν προκληθεί τα περισσότερα δυστυχήματα και στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με τον Νομό Αρκαδίας, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, να εμφανίζει τα λιγότερα περιστατικά. Στις 18 Ιουλίου, στη Μεσσήνη Μεσσηνίας, γεωργικός ελκυστήρας που χρησιμοποιούσε 61χρονος ανετράπη, με αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του, ενώ λίγες μέρες αργότερα ανασύρθηκε νεκρός από παρόμοια αιτία και ένας 75χρονος αγρότης.
Στη Θεσσαλία, τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια εργασιών στο χωράφι, είτε με την ανατροπή του τρακτέρ κυρίως σε επικλινή εδάφη, είτε ποτίζοντας με το καρούλι, το οποίο, σε κάποια απροσεξία του αγρότη, μπορεί να τον τραυματίσει σοβαρά (ακρωτηριασμός) ή και θανάσιμα.
Παγκοσμίως, τα οχήματα και τα τροχοφόρα μηχανήματα είναι υπεύθυνα έως και για το 50% των θανατηφόρων δυστυχημάτων στον γεωργικό τομέα
ΑίτιαΣτο μεγάλο «γιατί» που όλοι αναφωνούν στην ελληνική ύπαιθρο, αναζητούνται παράλληλα και λύσεις. Όπως εξηγεί στην «ΥΧ» ο αγρότης – χειριστής τρακτέρ Νίκος Ζαγαρέλος από την Ηλεία, τα ατυχήματα με τρακτέρ έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, λόγω κυρίως της ελλιπούς συντήρησής τους, αλλά και της μη εκπαίδευσης των χειριστών. «Σε πολλές περιπτώσεις, τα τρακτέρ είναι ακατάλληλα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εκτελούν με ασφάλεια εργασίες στα χωράφια και να ανατρέπονται πιο εύκολα, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των χειριστών. Από την άλλη, οι αγρότες και κυρίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, δεν έχουν τις κατάλληλες γνώσεις χειρισμού, ενώ πολλές φορές υπερεκτιμούν και τις δυνάμεις τους», αναφέρει. Γερασμένος μηχανολογικός εξοπλισμόςΑπό την πλευρά του, ο πρώην πρόεδρος του Παμφθιωτικού Αγροτικού Συλλόγου, Δημήτρης Δημογιάννης, εξηγεί: «Τα ατυχήματα στον αγροτικό χώρο προκαλούνται κυρίως από ανθρώπινα λάθη και τον γερασμένο και μη συντηρημένο μηχανολογικό εξοπλισμό. Η ελλιπής εκπαίδευση των αγροτών στη σωστή χρήση των μηχανημάτων αποτελεί ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Το σύνολο σχεδόν των νέων αγροτών έχει αποκτήσει τη γνώση χειρισμού μέσα από την εμπειρία με τους μεγαλύτερους ηλικιακά. Πολύ συχνά όμως αυτή η πρακτική οδηγεί στην υιοθέτηση τεχνικών και αντιλήψεων που είναι αναποτελεσματικές και επικίνδυνες». Επιπλέον, ο κ. Δημογιάννης επισημαίνει την κακή συντήρηση των μηχανημάτων. «Η οικονομική κρίση δεν επιτρέπει στους αγρότες να συντηρήσουν σωστά τα μηχανήματά τους, καθώς αυτό ανεβάζει σημαντικά το κόστος παραγωγής. Τέλος, πρέπει να μελετηθούν συστηματικά και παράγοντες όπως ο γερασμένος αγροτικός πληθυσμός, η χρόνια χρήση των μηχανημάτων, το ανάγλυφο του εδάφους και ο πολυτεμαχισμένος γεωργικός κλήρος», υπογραμμίζει. Υπερεκτίμηση δυνατοτήτωνΟ πρώην αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενούς Τομέα Θεσσαλίας, Γιώργος Λαδόπουλος, υποστηρίζει πως «τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν από απροσεξία του αγρότη, η οποία μπορεί να οφείλεται στην κούραση, στην υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας ή ακόμη και στην κακή στιγμή». Για «υπερβολική αυτοπεποίθηση» κάνει λόγο και ο τέως πρόεδρος της Ένωσης Μεσσηνίας, Κώστας Κατσούλης. «Τα περισσότερα ατυχήματα οφείλονται σε υπερβολική αυτοπεποίθηση του αγρότη που κάποιες στιγμές πέφτει θύμα της εμπειρίας του, κάνοντας επικίνδυνες κινήσεις», σημειώνει, και προσθέτει ότι «η εκπαίδευση και η κατάρτιση στα θέματα Υγείας και Ασφάλειας στον αγροτικό τομέα υστερούν, όπως και στους ιατρούς εργασίας και στους τεχνικούς ασφάλειας». |
Οδική ασφάλεια: Ασφαλής χρήση ελκυστήρων
✱ Εξοπλίστε τους ελκυστήρες που διαθέτουν θάλαμο οδήγησης με διάταξη προστασίας σε περίπτωση ανατροπής (ROPS) και με ζώνη ασφαλείας.
✱ Τοποθετήστε σήμανση και ανακλαστήρες στα ρυμουλκούμενα παρελκόμενα.
✱ Εκπαιδεύστε όλους τους χειριστές ελκυστήρα αναφορικά με τις κατάλληλες κατευθυντήριες οδηγίες εκτέλεσης δραστηριοτήτων εντός και εκτός δρόμου.
✱ Γνωρίζετε ανά πάσα στιγμή τη θέση όλων των μελών της οικογένειας και των συναδέλφων σας, όταν χρησιμοποιείτε τον ελκυστήρα.
✱ Έχετε ένα κουτί πρώτων βοηθειών και έναν πυροσβεστήρα ξηρής σκόνης μέσα στον ελκυστήρα.
✱ Αποσυνδέετε τον δυναμοδότη, όταν δεν χρησιμοποιείται.
✱ Φροντίστε ώστε όλα τα προστατευτικά εξαρτήματα να είναι σωστά τοποθετημένα.
× Μην αφήνετε το κλειδί στον διακόπτη ανάφλεξης (μίζα).
× Μην αφήνετε τον ελκυστήρα σε λειτουργία ενώ εκτελείτε δραστηριότητες στο έδαφος ή πάνω στον ελκυστήρα.
× Μην επιτρέπετε σε καμία περίπτωση επιβάτες, εκτός εάν παρέχεται κάθισμα και ζώνη ασφαλείας.
× Ποτέ μην ανεφοδιάζετε με καύσιμο τον ελκυστήρα με τον κινητήρα αναμμένο.
Πριν ξεκινήσετε να χρησιμοποιείτε τον ελκυστήρα σας, είναι σημαντικό να ελέγχετε:
✱ Ότι η πίεση του αέρα στα ελαστικά είναι η προβλεπόμενη, για να μειώσετε τον κίνδυνο ανατροπής.
✱ Ότι τα σκαλοπάτια είναι καθαρά και στεγνά, για να μειώσετε τον κίνδυνο ολίσθησης και πτώσης.
✱ Ότι το λιπαντικό μετάδοσης είναι επαρκές, για να προστατεύσετε το σύστημα μετάδοσης κίνησης.
✱ Ότι το χειρόφρενο λειτουργεί, για να μειώσετε τον κίνδυνο να συρθεί ή να κυλίσει ο ελκυστήρας και να καταπλακώσει ανθρώπους.
✱ Ότι το υδραυλικό λιπαντικό και οι σωληνώσεις είναι σε καλή κατάσταση, για να μειώσετε τον κίνδυνο βλαβών του εξοπλισμού.
✱ Ότι το δάπεδο του θαλάμου οδήγησης είναι καθαρό, για να μειώσετε τον κίνδυνο παρεμβολής αντικειμένων στα πεντάλ.
✱ Ότι όλα τα παράθυρα είναι καθαρά, για να υπάρχει καλή ορατότητα.
✱ Ότι τα πεντάλ πέδησης (φρένα) λειτουργούν, ώστε να μπορεί ο χειριστής να σταματήσει απότομα το όχημα εάν χρειαστεί.
✱ Ότι το νερό στο ψυγείο είναι επαρκές, για να προστατεύσετε τον κινητήρα από υπερθέρμανση.
✱ Ότι τα φώτα και οι καθρέφτες λειτουργούν κανονικά, συμβάλλοντας στην ασφαλή οδήγηση.
✱ Ότι το επίπεδο του λιπαντικού κινητήρα είναι επαρκές, για να προστατεύσετε τον κινητήρα.
Βεβαιωθείτε ότι ο ελκυστήρας υποβάλλεται σε κατάλληλο έλεγχο και συντήρηση.
ΣεμινάριαΣύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΕΝΑ, Νίκο Παυλονάσιο, «δυστυχώς, στα διάφορα σεμινάρια που γίνονται στους νέους αγρότες απουσιάζει η ενημέρωση για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα που είναι η ασφάλειά τους, εν ώρα εργασίας. Γίνονται σεμινάρια για την ορθή χρήση των γεωργικών φαρμάκων. Γιατί να μη γίνονται και για τη σωστή οδήγηση π.χ. ενός τρακτέρ; Ούτε στις εξετάσεις για την απόκτηση διπλώματος γεωργικού ελκυστήρα, δεν προηγείται κάποια λεπτομερής ενημέρωση, καθώς τα περισσότερα πράγματα είναι εμπειρικά». Ταυτόχρονα, ο κ. Παυλονάσιος επισημαίνει και την αδικία του ασφαλιστικού συστήματος, καθώς σε περίπτωση ατυχήματος εάν ο αγρότης χρειαστεί αποθεραπεία ή αποκατάσταση, ο ΟΓΑ δεν τον καλύπτει, εν αντιθέσει με το ΙΚΑ και άλλα Ταμεία». Αξίζει να αναφερθεί ότι παράγοντες της τοπικής αγοράς στη Θεσσαλία εκτιμούν ότι τα τελευταία χρόνια οι αγρότες σε μια αγορά γεωργικού ελκυστήρα ενδιαφέρονται περισσότερο για την παθητική ασφάλεια που προσφέρει το μηχάνημα (π.χ. αψίδα ασφαλείας στην καμπίνα) και όχι τόσο για την εμφάνισή του. |
Πηγή: Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Διαβάστε επίσης:
Ενημέρωση και πρόληψη η ασπίδα του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία
Υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνας: Μέτρα προφύλαξης και αντιμετώπισης για τις ζεστές ημέρες
Μοναξιά, οικονομική ανασφάλεια και εντατικοποίηση της εργασίας βλάπτουν την ψυχική υγεία του αγρότη
