Η γενετική βελτίωση των αγροτικών ζώων από τη θεωρία στη πράξη

Η κτηνοτροφία της χώρας έχει ουσιαστικό ρόλο στην πολιτική ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας. Ξεχωριστός είναι, επίσης, ο ρόλος της κτηνοτροφίας στη σύνδεση του αγροδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό (και τον αγροτουρισμό), που βασίζεται στην ενίσχυση της παραγωγής τοπικών ποιοτικών ελληνικών προϊόντων ζωικής προέλευσης.

Σκοπός αυτού του άρθρου, με την ευκαιρία της ειδικής έκδοσης της «ΥΧ» για την κτηνοτροφία, είναι να παρουσιαστεί το κεντρικό περιεχόμενο και οι σύγχρονες τάσεις της γενετικής βελτίωσης των αγροτικών ζώων αλλά ταυτόχρονα να περιγραφούν οι απαραίτητες δομικές μεταβολές που πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα στη χώρα μας, ώστε να επιτύχουμε την αποτελεσματική εφαρμογή της στην κτηνοτροφική πράξη.

Γενετική βελτίωση των αγροτικών ζώων – Σύγχρονες τάσεις

Τι ονομάζουμε γενετική βελτίωση;

Η Γενετική Βελτίωση των Αγροτικών Ζώων είναι εφαρμοσμένη επιστήμη, που έχει ως βάση τη Γενετική αλλά στηρίζεται και στη βοήθεια άλλων επιστημών, όπως της Αναπαραγωγής, της Στατιστικής, της Πληροφορικής και των Οικονομικών.

Σκοπός της είναι η κατά το δυνατόν πιο αποτελεσματική αξιοποίηση των ιδιοτήτων των ζώων, οι οποίες έχουν οικονομικό ενδιαφέρον για την αγροτική παραγωγή και την κοινωνία γενικότερα.

Οι ιδιότητες ή τα παραγωγικά χαρακτηριστικά των αγροτικών ζώων ελέγχονται από γονίδια που βρίσκονται στα χρωμοσώματα, δηλαδή στο DNA των ζώων. Οι ιδιότητες, όμως, με οικονομική σημασία, πολύ σπάνια επηρεάζονται από ένα ή λίγα μόνο γονίδια. Συνήθως ελέγχονται από εξαιρετικά πολύπλοκους γενετικούς και βιοχημικούς μηχανισμούς και ταυτόχρονα επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον (διατροφή, συνθήκες διαβίωσης, κλιματικές συνθήκες, κ.λπ.). Αυτό, έχει ως αποτέλεσμα η διαδικασία βελτίωσής τους να είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και να απαιτεί συνδυασμό έρευνας, πρακτικής εφαρμογής, οργάνωσης και παρακολούθησης των αποτελεσμάτων.

 

Η Γενετική Βελτίωση είναι αναπόσπαστο λειτουργικό μέρος του παραγωγικού συστήματος και η οικονομική χρησιμότητά της δεδομένη. Παραδείγματα από τις κληρονομικές ιδιότητες των παραγωγικών ζώων, που έχουν μεγάλη οικονομική σημασία και καθορίζουν τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, είναι: Το ύψος της γαλακτοπαραγωγής και τα συστατικά του γάλακτος (λίπος, πρωτεΐνη, λακτόζη, κ.λπ.), η σωματική διάπλαση και η κρεοπαραγωγική ικανότητα (μυϊκή διάπλαση, ταχύτητα ανάπτυξης, ποιοτικά χαρακτηριστικά του κρέατος – χρώμα, τρυφερότητα, κ.λπ.), ο αριθμός και το βάρος των νεογέννητων, η αναπαραγωγική ικανότητα, η ευαισθησία στις ασθένειες.

Απαραίτητη είναι, βέβαια, η παροχή ικανοποιητικής τροφής –ως προς την ποσότητα και την ποιότητα– στα ζώα, καθώς και ενός ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης και γενικά διαχείρισης των κτηνοτροφικών μονάδων.

Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι η γενετική πρόοδος, δηλαδή το πρακτικό αποτέλεσμα της εφαρμογής της γενετικής βελτίωσης, έχει μόνιμη αξία, που είναι μάλιστα και αθροιστική. Επίσης, ότι τα αποτελέσματά της δεν ωφελούν μόνον τους κτηνοτρόφους και τους επεξεργαστές των προϊόντων της κτηνοτροφίας, αλλά ωφελούν κυρίως τους καταναλωτές ως προς την ποσότητα, την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων ζωικής προέλευσης.

Η Γενετική Βελτίωση, όμως, έχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Είναι επιχειρησιακή διαδικασία συλλογική, οργανωμένη και μακροχρόνια που δεν επιδέχεται περιόδους διακοπής. Η εγκατάσταση σοβαρών και λειτουργικών προγραμμάτων Γενετικής Βελτίωσης πρέπει να συνοδεύεται από τη δημιουργία οργανώσεων των κτηνοτρόφων γύρω από κάθε φυλή ή ιδιαίτερο πληθυσμό ζώων και να στηρίζεται από υποδομές στις οποίες απασχολείται εξειδικευμένο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, καθώς και υψηλής στάθμης επιστημονικό προσωπικό.

Προϋποθέσεις

Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η αποτελεσματική παρακολούθηση της υγείας και της υγιεινής διαβίωσης των προς βελτίωση πληθυσμών αγροτικών ζώων και η ύπαρξη μιας λειτουργικής και πολύ καλά ενημερωμένης βάσης δεδομένων όλων των αγροτικών ζώων της χώρας. Η βάση δεδομένων δεν είναι απλή καταγραφή του πληθυσμού, είναι λειτουργικό εργαλείο απαραίτητο για τη διαχείριση κάθε κτηνοτροφικής μονάδας, την εφαρμογή συστηματικού ελέγχου των αποδόσεων και την επιλογή των γονέων της επόμενης γενεάς ζώων αντικατάστασης με υψηλές αποδόσεις.

Όμως, το διεθνές περιβάλλον της γενετικής βελτίωσης μεταβάλλεται τα τελευταία χρόνια δραματικά, με την εισαγωγή στην πράξη της γονιδιωματικής τεχνολογίας. Πρόκειται για την εξακρίβωση της σύνδεσης των αποδόσεων των ζώων με συγκεκριμένες περιοχές του γονιδιώματος, δηλαδή του DNA τους, τις οποίες μπορούμε να ανιχνεύουμε κατά τη μεταβίβασή τους από τους γονείς στους απογόνους τους. Πλεονέκτημα της νέας τεχνολογίας είναι πως η αξιολόγηση της κληρονομικής αξίας των ζώων πραγματοποιείται με βάση την πραγματική τους γενετική σύνθεση και ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα βρίσκεται στη διάθεσή μας εξαιρετικά νωρίς, πρακτικά αμέσως μετά τη γέννηση του ζώου.

Η τεχνολογία αυτή έχει σημαντικές επιπτώσεις στην επιλογή των ζώων αντικατάστασης και στον τρόπο λειτουργίας των προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης. Τα ζώα αντικατάστασης, που είναι η ουσία της γενετικής βελτίωσης, καθώς είναι οι μελλοντικοί φορείς του ανώτερου γενετικού υλικού, εξακριβώνονται πολύ πρώιμα, με σημαντικά αυξημένη αξιοπιστία. Με τη χρήση φυλοδιαχωρισμένου (σεξαρισμένου) σπέρματος για την παραγωγή αποκλειστικά θηλυκών απογόνων (άλλη μία σημαντική τεχνολογική καινοτομία), είναι φανερό πως ανοίγονται εξαιρετικές δυνατότητες παραγωγής ικανοποιητικού αριθμού ζώων αντικατάστασης, με υψηλή και γνωστή εκ των προτέρων (δηλαδή πολύ πριν μετρήσουμε τις πραγματικές τους αποδόσεις) τη γενετική αξία.

Οι επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στη διεθνοποίηση των προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης είναι δραματικές. Οι ταύροι αξιολογούνται πλέον ως προς τις παραγωγικές ιδιότητες των απογόνων τους, με μεγάλη ακρίβεια, με βάση τη γονιδιωματική τους ανάλυση, χωρίς την ανάγκη του ελέγχου των αποδόσεων των θυγατέρων τους. Αυτό έχει οδηγήσει σε πλήρη συγκεντρωτισμό των ήδη διεθνοποιημένων προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης.

Γενετική Βελτίωση Φυλών: Πρόβατο Χίου

Πώς ένα ζευγάρι κτηνοτρόφων προχώρησε στη γενετική βελτίωση του ζωικού κεφαλαίου που εκτρέφουν

Μία από τις πλέον σύγχρονες μονάδες εκτροφής ζώων υψηλής απόδοσης, και συγκεκριμένα της ελληνικής και πιστοποιημένης φυλής Χίου, λειτουργεί εδώ και μια δεκαετία στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης. Στόχος της μονάδας είναι η παραγωγή ποιοτικού γάλακτος, η μεταποίηση του, η εκτροφή καθαρόαιμων χιώτικων προβάτων, όπως και η γενετική βελτίωσή τους.

Ιδιοκτήτες της οικογενειακής επιχείρησης είναι η Αγγελίνα Κυριακοπούλου και ο σύζυγός της, Θεόδωρος Παπαθεοδώρου, που αποφάσισαν να στραφούν στη ζωική παραγωγή και έπειτα από αναζήτηση στη χιώτικη φυλή, καθώς διαπίστωσαν ότι έχει την υψηλότερη γαλακτοπαραγωγή σε σχέση με όλες τις άλλες ελληνικές φυλές, ενώ ο δείκτης πολυδυμίας είναι επίσης υψηλότερος, περίπου 180%.

Σε συνεργασία με τους ειδικούς

Σε συνεργασία με ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα προχώρησαν στη γενετική βελτίωση του ζωικού κεφαλαίου που εκτρέφουν στη φάρμα τους και τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται αρκετές έρευνες από το τμήμα Ζωοτεχνίας του ΑΠΘ. Συγχρόνως, και με την παροχή βοήθειας από τον Συνεταιρισμό Μακεδονία, που είναι ο επίσημος φορέας του χιώτικου πρόβατου στην Ελλάδα, προχώρησαν στην αύξηση της γαλακτοπαραγωγής του, στη βελτίωση των διατροφικών συνθηκών, στην προληπτική υγιεινή του μαστού των προβατίνων αλλά και στην ανθεκτικότητά του απέναντι στην τρομώδη νόσο.

Σταθερό περιβάλλον

Τα παραπάνω εξασφαλίζουν ένα σταθερό περιβάλλον υψηλών επιστημονικών προδιαγραφών, που εγγυάται τη συνεχή βελτίωση των αποδόσεων των ζώων, με ιδιαίτερη έμφαση στην ποσότητα και την ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος.

«Η προσπάθεια για τη βελτίωση της πιο παραγωγικής εγχώριας φυλής προβάτων είναι διαρκής και οι προκλήσεις καθημερινές», τονίζει η κα Κυριακοπούλου. «Η γενετική βελτίωση αποτελεί επίπονη διαδικασία και συνάμα πρωταρχικό στόχο της φάρμας, που προϋποθέτει αφενός τη συστηματική επιτήρηση του ποιμνίου και αφετέρου τη στενή συνεργασία με ανθρώπους εξειδικευμένους στον κτηνοτροφικό τομέα», επισημαίνει.

Με αυτή τη διαδικασία, η γενετική βελτίωση, σύμφωνα με την κτηνοτρόφο, γίνεται ατομικά για κάθε ζώο και η ολική διαχείριση, από τη στιγμή που θα συλληφθεί το έμβρυο έως και την ώρα που θα μπει στην παραγωγή, απαιτεί σκληρή δουλειά. Κάθε ζώο αντιμετωπίζεται ατομικά, ενώ το ίδιο έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που απαιτούν διαφορετική διαχείριση.

Το κάθε πρόβατο τρέφεται διαφορετικά, με άλλη συνταγή και άλλες ποσότητες, ενώ όλες οι τροφές είναι ελεγχόμενες και ποιοτικά άριστες. Απαιτούνται, επίσης, αρκετά στοιχεία, όπως ο προγονικός και απογονικός έλεγχος, οι αξιολογήσεις των κριών, η μηνιαία ποσότητα γαλακτοπαραγωγής, γαλακτομετρήσεις, διάγνωση κυοφορίας με τη χρήση υπερηχοτομογράφου, εμβολιακά προγράμματα, προγράμματα αποπαρασιτισμού, προληπτικές εξετάσεις, θεραπευτικά πρωτόκολλα για απαλλαγή από διάφορα νοσήματα.

Η φάρμα

Όπως λέει η κα Κυριακοπούλου, παρατηρούν ακόμη ποιο ζώο έχει περισσότερα ποσοστά πρωτεϊνών, ενώ η τελευταία έρευνα στη φάρμα στρέφεται στο DNA της γαλακτοπαραγωγής πάνω στα χιώτικα πρόβατα. Η μονάδα διαθέτει 190 μητέρες και, με τη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του κοπαδιού αλλά και των ποσοτικών της γαλακτοπαραγωγής, στη γαλακτική περίοδο τα επίπεδα της παραγωγής αγγίζουν τα 400 με 450 κιλά ετησίως, ανά πρόβατο, αναλόγως όμως την ηλικία του κοπαδιού, αφού αν είναι νεαρά τα ζώα φτάνουν και τα 480 κιλά. «Στόχος είναι να έχεις 200 ζώα και να παράγουν για 400», επισημαίνει η ιδιοκτήτρια της φάρμας.

Το χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών, με πολύ καλά αποτελέσματα ως προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής και αμνοπαραγωγής. Το χιώτικο πρόβατο, σύμφωνα με τον διευθυντή του Τομέα Υγιεινής και Τεχνολογίας Τροφίμων Ζωικής Προέλευσης, καθηγητή Κτηνοτροφίας στο ΑΠΘ, Ιωάννη Αμβροσιάδη, είναι ένα αρκετά μεγαλόσωμο ζώο με υψηλή απόδοση στη γαλακτοπαραγωγή, γεγονός που ευνοεί τη σπερματέγχυση (τη διασταύρωση) με φυλές κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης, όπως π.χ. της Φλώρινας το οποίο μπορεί να γεννήσει, όπως τονίζει, ένα αρνάκι με πολύ καλές επιδόσεις σε κρέας.

Οι έρευνες που πραγματοποιούνται στη φάρμα έχουν και έναν ακόμη σκοπό. Αφορούν τα παραδοσιακά προϊόντα από την ελληνική φυλή που κυκλοφορούν από την επιχείρηση. Μετά από μια δεκαετία ερευνών και μετά από δύο χρόνια πειραμάτων με το ΑΠΘ και το ΑΤΕΙ-Θ για το τελικό προϊόν που θα βγει στην αγορά, η φάρμα διαθέτει άδεια οικοτεχνίας και μπορεί να προμηθεύει τους καταναλωτές με παραδοσιακό γιαούρτι και φέτα αποκλειστικά από χιώτικα πρόβατα. «Οι ευκαιρίες που ανοίγονται, ακόμη και σε αυτήν την περίοδο της κρίσης, σε έναν ανταγωνιστικό κλάδο της παραγωγής προϊόντων ζωικής προέλευσης είναι πολλές», δηλώνει η κα Κυριακοπούλου και καταλήγει, λέγοντας πως χρειάζεται πολλή δουλειά, ανοικτό μυαλό και επιχειρηματικό ένστικτο για να αξιοποιηθούν όλα αυτά, ώστε να γίνει μια κτηνοτροφική επιχείρηση κερδοφόρα.

Γενετική Βελτίωση Φυλών: Καραγκούνικο Πρόβατο

Πιλοτικό έργο γενετικής βελτίωσης των προβάτων καραγκούνικης φυλής

Τα καραγκούνικα πρόβατα εκτρέφονται στο πεδινό τμήμα της Δ. Θεσσαλίας και είναι μία από τις κυρίαρχες ελληνικές φυλές. Η καταγωγή τους χάνεται στο βάθος των αιώνων, έζησαν σε πολύ δύσκολες συνθήκες εκτροφής, προσαρμόστηκαν και πήραν την τελική τους μορφή, που τους επιτρέπει να έχουν πολύ καλές αποδόσεις. Σήμερα, συναντώνται περισσότερα από 100.000 καθαρόαιμα ζώα, ενώ υπολογίζεται ότι περισσότερα από 2.000.000 πρόβατα φέρουν καραγκούνικο αίμα, αφού αρσενικά της φυλής χρησιμοποιήθηκαν και συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται για την αναβάθμιση των κοπαδιών της χώρας μας.

Η εκτροφή τους σε εκτατική μορφή δίνει καλή παραγωγή τόσο σε γάλα όσο και σε αρνιά (165 κιλά σε 133 μέρες και 1,49 ανά προβατίνα), ενώ τα ποίμνια που εκτρέφονται σε ημιενσταβλισμένη εκτροφή, τα τελευταία χρόνια, σε χώρους που επικρατούν καλύτερες συνθήκες και διατρέφονται σωστότερα, έχουν πολύ υψηλότερες αποδόσεις, που ξεπερνούν τα 250 κιλά γάλα και πολυδυμία 1,85 αρνιά (Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας, στοιχεία ελέγχου αποδόσεων 2013-2014 του Αγρ. Συν/μού Προβατοτρόφων Καραγκούνικων Προβάτων).

Τα πρόβατα Καραγκούνικης φυλής είναι επίσης ανθεκτικά στις ασθένειες, προσαρμόζονται στις περισσότερες περιοχές, έχουν μακροβιότητα και χαμηλό ποσοστό αντικατάστασης.

Ο μεγάλος πληθυσμός των προβάτων και το υψηλό γενετικό τους δυναμικό, σε συνδυασμό με τα άλλα πλεονεκτήματά τους, αξιοποιούνται από το 1978, όπου η Καραγκούνικη φυλή είναι ενταγμένη σε πρόγραμμα γενετικής βελτίωσης που περιλαμβάνει:

• την τήρηση στοιχείων γενεαλογίας και
• τον ατομικό έλεγχο ποιοτικής και ποσοτικής απόδοσης των ζώων,

ενώ από το 2014 εφαρμόζεται πρόγραμμα ελέγχου για τη δημιουργία ανθεκτικών εκτροφών στην τρομώδη νόσο.

Tο παραπάνω έργο υλοποιείται από τον Αγρ. Συν/μό Προβατοτρόφων Καραγκούνικων Προβάτων, έναν φορέα εκτροφέων που αριθμεί 50 μέλη τα οποία εκτρέφουν 5.000 ζώα, σε συνεργασία με το Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας, που έχει και την ευθύνη παρακολούθησης και επίβλεψής του.

Το Κέντρο Γενετικής Βελτίωσης Ζώων Καρδίτσας είναι αποκεντρωμένη υπηρεσία του ΥΠΑΑΤ και είναι ένα από τα πέντε (5) Κέντρα που λειτουργούν σε όλη τη χώρα. Περιοχή δικαιοδοσίας του είναι οι Νομοί Καρδίτσας, Τρικάλων, Λάρισας Μαγνησίας, Φθιώτιδας και Ευρυτανίας.

Στις αρμοδιότητές του, μεταξύ άλλων, είναι ο έλεγχος και η παρακολούθηση προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης και απογονικού ελέγχου ελληνικών φυλών αγροτικών ζώων, διατήρησης-διάδοσης απειλούμενων αυτόχθονων φυλών και επιτήρησης και ελέγχου/εκρίζωσης μεταδοτικών σπογγωδών εγκεφαλοπαθειών (scrapie).

Περιγραφή έργου

Στο εφαρμοζόμενο έργο για τη Γενετική Βελτίωση και εξυγίανση των προβάτων Καραγκούνικης φυλής, από την Υπηρεσία μας ελήφθησαν υπόψη:

1. Η διαμόρφωση κριτηρίων επιλογής που εξασφαλίζουν την αύξηση της παραγωγικότητας για τη βιωσιμότητα των εκτροφών, διευρύνοντας τον επιλεκτικό στόχο με ιδιότητες που συμβάλλουν στο συνολικό οικονομικό αποτέλεσμα των εκμεταλλεύσεων (λίπος, πρωτεΐνη, σωματικά κύτταρα, εμμονή στη γαλακτοπαραγωγή και την ανθεκτικότητα στην τρομώδη νόσο),
2. η αξιοποίηση των τεχνικών της αναπαραγωγής και η εφαρμογή προγράμματος απογονικού ελέγχου για την αύξηση της ακρίβειας επιλογής και την επιτάχυνση της επιλεκτικής προόδου.

Σκοπός του έργου

Ο σχεδιασμός της γενετικής βελτίωσης των Καραγκούνικων προβάτων, αξιοποιώντας τις υποδομές του σταθμού απογονικού ελέγχου κριαριών (εργαστήρια τεχνητής σπερματέγχυσης και ελέγχου πατρότητας των ζώων), εντάσσοντας και την επιλογή ως προς την ανθεκτικότητα στην τρομώδη νόσο (scrapie), με αποτέλεσμα την αύξηση των αποδόσεων και την εξυγίανση των προβατοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Το έργο έχει δύο στόχους:

1. Τη γενετική βελτίωση του πληθυσμού χρησιμοποιώντας την Τ.Σ. και τον απογονικό έλεγχο για την αξιολόγηση των ζώων και τη διάχυση στον πληθυσμό ζώων αναπαραγωγής υψηλής γενετικής αξίας και
2. την παραγωγή προβάτων ανθεκτικών στην τρομώδη νόσο και τη διάχυσή τους στις εκτροφές.

Δράσεις έργου

Α. Επιλογή εκτροφών

Επιλέχθηκαν εκτροφές του Αγρ. Συν/μού Προβατοτρόφων Καραγκούνικων Προβάτων, που συμμετέχουν στα προγράμματα ελέγχου αποδόσεων και γονοτυπικού ελέγχου με βάση τη γαλακτοπαραγωγή και την ανθεκτικότητα στην τρομώδη νόσο (scrapie). Στις επιλεγμένες εκτροφές έγινε και επιπλέον καταγραφή ιδιοτήτων, όπως αναπαραγωγικών παραμέτρων, διάρκεια παραγωγικής ζωής, υγειονομική κατάσταση, που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για τον προσδιορισμό των κριτηρίων επιλογής των προβάτων που φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις του Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας (πυρήνας), αλλά και των αρσενικών για τον Σταθμό Απογονικού Ελέγχου στη συνέχεια.

Β. Σχήμα επιλογής

Εφαρμόστηκε το κατάλληλο σχήμα επιλογής για τη γενετική βελτίωση του Καραγκούνικου προβάτου, συνδυάζοντας διάφορες παραμέτρους του παραγωγικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνονταν οι διαφορετικές εντάσεις επιλογής ως προς τους ανθεκτικούς γονότυπους, οι επιπτώσεις στην αιμομιξία και τη γενετική παραλλακτικότητα του πληθυσμού, καθώς επίσης και η αποτελεσματικότητα διαφορετικών σχημάτων επιλογής (με Φυσική Οχεία/Τ.Σ./χωρίς και με απογονικό έλεγχο) με στόχο τη διατύπωση προτάσεων προς τον παραπάνω φορέα.

Γ. Σχεδιασμός των συζεύξεων – Φυσική Οχεία

Τα παράγωγα των σχεδιασμένων συζεύξεων στο Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας και στις επιλεγμένες εκτροφές του Συνεταιρισμού, χρησιμοποιούνται σε πρώτη φάση για τη βελτίωση και εξυγίανση των εκτροφών του πυρήνα Καραγκούνικης φυλής και στη συνέχεια για τη διάθεση ζώων αναπαραγωγής σε κτηνοτρόφους που προχώρησαν σε καθολική σφαγή των ζώων και θέλουν να ανασυστήσουν τις εκτροφές τους, αλλά και στις θετικές εκτροφές στη νόσο.

Δ. Επιλογή αρσενικών

Δέκα νεαροί κριοί αγοράστηκαν και μεταφέρθηκαν στις εγκαταστάσεις του Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας. Η επιλογή έγινε από τις εκτροφές του Συνεταιρισμού που έχουν εντοπιστεί αρσενικά G1 (ARR Χ ARR) με κριτήριο τις αποδόσεις των μητέρων τους και άλλοι δέκα από τον επιλεγμένο πυρήνα που φιλοξενείται σήμερα στο Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας.

Ε. Επιλογή κριών για Τ.Σ.

Οι κριοί που κρατήθηκαν, αξιολογήθηκαν και μεταφέρθηκαν στον Σταθμό Απογονικού Ελέγχου Κριαριών για να χρησιμοποιηθούν για τεχνητή σπερματέγχυση στις ελεγχόμενες εκτροφές του πυρήνα Καραγκούνικης φυλής, αφού πρώτα υποβληθούν σε εκπαίδευση για τη λήψη σπέρματος. Η εφαρμογή της Τ.Σ. θα πραγματοποιηθεί την επόμενη χρονιά, από το πλήρες εξοπλισμένο εργαστήριο, μετά από έλεγχο και αξιολόγηση της ποιότητάς του σε 1.000 προβατίνες κάθε χρόνο που βρίσκονται σε τουλάχιστον 25 επιλεγμένες εκμεταλλεύσεις με διαφορετικές συνθήκες εκτροφής.

ΣΤ. Απογονικός έλεγχος

Η δράση αφορά τον σχεδιασμό σχήματος απογονικού ελέγχου των κριών του Σταθμού για τη γενετική αξιολόγηση και την εκτίμηση της κληρονομικής τους αξίας από τις αποδόσεις τουλάχιστον 200 θυγατέρων τους κάθε χρόνο. Με βάση αυτή, θα σχεδιαστούν συζεύξεις με σπέρμα των καλύτερων κριών και προβατίνων στις εκτροφές του πυρήνα, επιτυγχάνοντας έτσι ακόμη μεγαλύτερη γενετική πρόοδο μέσω της αύξησης της ακρίβειας της επιλογής των ζώων αναπαραγωγής.

Πορεία έργου

Το έργο ξεκίνησε το 2014, βρίσκεται στην τρίτη χρονιά εφαρμογής του και θα υλοποιηθεί τουλάχιστον για μία δεκαετία. Η πρώτη φάση των δράσεων, που περιλάμβανε την επιλογή των εκτροφών, το σχήμα επιλογής και γενετικής βελτίωσης, την επιλογή των ανθεκτικών ζώων για τον αρχικό πυρήνα που φιλοξενείται στο Κ.Γ.Β.Ζ. Καρδίτσας τον καθορισμό των κριτηρίων επιλογής των κριών (μορφολογικά, παραγωγικά και αναπαραγωγικά χαρακτηριστικά), τη μεταφορά τους στο Σταθμό Απογονικού Ελέγχου για να χρησιμοποιηθούν ως σπερματοδότες, καθώς και την επιλογή των ζώων για σχεδιασμένες συζεύξεις από τις ανθεκτικές εκτροφές, υλοποιήθηκε. Τα αποτελέσματα του έργου παρουσιάζονται στην ετήσια έκθεση πορείας που υποβάλλεται στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ.

Πρόβατο Λέσβου: To πρόγραμμα της τοπικής ένωσης κτηνοτρόφων

Η γενετική βελτίωση των αγροτικών ζώων προϋποθέτει το γενετικό υλικό να ανακυκλώνεται. Πιο συγκεκριμένα, οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις του προγράμματος της γενετικής βελτίωσης θα πρέπει να διαθέτουν, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των Κέντρων Γενετικής Βελτίωσης Αγροτικών Ζώων και την αξιολόγηση των Επιστημονικών Υπεύθυνων, το καλύτερο γενετικό υλικό τους (ζώα αναπαραγωγής) στα επιλεγμένα Ινστιτούτα Αναπαραγωγής και Τεχνητής Σπερματέγχυσης. Τα Ινστιτούτα Αναπαραγωγής, με την προϋπόθεση ότι θα επανδρωθούν και θα χρηματοδοτηθούν, θα αναλαμβάνουν να εκπαιδεύουν ζώα σπερματοδότες και να διαθέτουν πίσω στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις του προγράμματος το γενετικό υλικό (σπέρμα ή εκπαιδευμένα ζώα αναπαραγωγής για σπερματοληψία).

Με τις προαναφερθείσες διαδικασίες, θα απλοποιηθεί το δύσκολο κομμάτι της αναπαραγωγής που πρέπει να αντιμετωπίσει η κτηνοτροφική εκμετάλλευση ένταξης στο πρόγραμμα της γενετικής βελτίωσης. Θα υπάρχει καλύτερος έλεγχος της γενεαλογίας, χρήση υψηλής και προστιθέμενης αξίας γενετικού υλικού, ελεγμένου υγειονομικά και επιτάχυνση της γενετικής βελτίωσης. Παράλληλα, το κράτος θα έχει στη διάθεση του γενετικό υλικό από όλες τις ελληνικές φυλές, θα διαφυλάττει και θα συντηρεί τους πολύτιμους γενετικούς αυτούς πόρους, ενώ θα συμβάλλει στη γενετική βελτίωση των ελληνικών φυλών, διαθέτοντας σε όλη την ελληνική επικράτεια επιλεγμένο και ασφαλές γενετικό υλικό.

Διαβάστε ακόμη: Ο κατάλογος των αγροτικών ζώων της Ελλάδας

Ακολουθώντας την παραπάνω πρόταση, αντιμετωπίζονται ριζικά τοπικά προβλήματα επιζωοτιών, όπως της περίπτωσης του καταρροϊκού πυρετού των προβάτων στη Λέσβο, στερώντας για δεκαετίες, στην Ηπειρωτική Ελλάδα, περιζήτητο γενετικό υλικό της ομώνυμης φυλής.

Η γενετική βελτίωση των ελληνικών φυλών είναι άκρως απαραίτητη στις μέρες μας, διότι σε αυτή στηρίζεται η ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας. Στο πλαίσιο του διεθνούς και συνεχούς ανταγωνισμού μεταξύ των χωρών, τα ποιοτικά και μη ανταγωνιστικά προϊόντα που παράγονται στη Ελλάδα στηρίζονται στις ιδιαιτερότητες τους και στη μοναδικότητα που τους προσφέρει η ασφάλεια του ονόματός τους (ΠΟΠ, ΠΓΕ, κ.ά.). Βελτιώνοντας τη γενετική αξία των ελληνικών φυλών, δίνεται το κίνητρο στον Έλληνα παραγωγό να προτιμήσει της ελληνικές φυλές προς εκτροφή. Με τον τρόπο αυτό γίνεται ανταγωνιστικός, εξαιτίας της παραγωγικότητας των ζώων του, και προστατεύει το προϊόν που παράγει κάτω από την ομπρέλα της προστιθέμενης αξίας του.

Αντίθετα επιλέγοντας την εκτροφή ξενικών φυλών, ο Έλληνας παραγωγός βγαίνει από την προστασία που του προσφέρει η παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων και προϊόντων ονομασίας προέλευσης και καλείται να ανταγωνιστεί, ποσοτικά πλέον, τις βορειότερες χώρες, παράγοντας τα ίδια προϊόντα. Είναι αυτονόητο ότι αυτό το εγχείρημα είναι αδύνατο. Σημειώνεται ότι, όταν η εκτροφή των ξενικών φυλών πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις, κινδυνεύει η διεκδίκηση των προϊόντων ονομασίας προέλευσης που παράγονται στην Ελλάδα, εξαιτίας των αυτοχθόνων φυλών.

Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι η γενετική βελτίωση των αγροτικών ζώων πρέπει να αποτελεί εθνικό στόχο για την ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας και τη βιωσιμότητα των ελληνικών εκμεταλλεύσεων.

ΦΥΛΕΣ ΠΡΟΒΑΤΩΝ		ΦΥΛΕΣ ΒΟΟΕΙΔΩΝ
Αγρινίου	Σε κρίσιμη κατάσταση	Βραχυκερατική	Απειλούμενη
Ανωγείων	Απειλούμενη	Κατερίνης	Σε κρίσιμη κατάσταση
Άργους	Σε κατάσταση εξαφάνισης	Συκιάς	Σε κατάσταση εξαφάνισης
Ζακύνθου	Σε κρίσιμη κατάσταση	Ελληνικός Βούβαλος	Απειλούμενη
Θράκης	Σε κρίσιμη κατάσταση	ΦΥΛΕΣ ΑΙΓΩΝ
Καλαρρύτικο	Απειλούμενη	Σκοπέλου	Απειλούμενη
Καραγκούνικο	Εκτός κινδύνου	Εγχώρια αίγα	Εκτός κινδύνου
Καρύστου	Εκτός κινδύνου	ΦΥΛΕΣ ΧΟΙΡΩΝ
Κατσικά	Απειλούμενη	Ελληνικός χοίρος	Σε κρίσιμη κατάσταση
Κεφαλληνίας	Εκτός κινδύνου	ΦΥΛΕΣ ΑΛΟΓΩΝ
Κύμης	Σε κρίσιμη κατάσταση	Θεσσαλίας	Σε κρίσιμη κατάσταση
Λέσβου	Εκτός κινδύνου	Μεσσαρά Κρήτης	Σε κρίσιμη κατάσταση
Μπούτσικο	Απειλούμενη	Πηνείας	Σε κρίσιμη κατάσταση
Πηλίου	Απειλούμενη	Πίνδου	Απειλούμενη
Σαρακατσάνικο	Απειλούμενη	Σκύρου	Σε κρίσιμη κατάσταση
Σερρών	Απειλούμενη	ΦΥΛΕΣ ΓΑΪΔΟΥΡΙΩΝ
Σκοπέλου	Απειλούμενη	Εγχώριος ελληνικός	Ελλιπή στοιχεία
Σφακίων	Εκτός κινδύνου	ΦΥΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ
Φλώρινας	Σε κρίσιμη κατάσταση	Μακεδονική	Ελλιπή στοιχεία
Φριζάρτας	Εκτός κινδύνου	Κεκρόπια	Ελλιπή στοιχεία
Χίου	Εκτός κινδύνου	Κρήτης	Ελλιπή στοιχεία

Πηγές: ΕΘΙΑΓΕ, GAIAPEDIA, XMBEEKING.EU

 

Βιβλιογραφικές πηγές, επίσης, αναφέρουν και άλλες ελληνικές φυλές προβάτων, όπως η Ευδήλου Ικαρίας, η Κοζάνης, η Αστερουσίων και η Κοκοβίτικη. Καμία από τις αναφερόμενες φυλές δεν είναι πληθυσμιακά εκτός κινδύνου. Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα στοιχεία, μόνο το 22% των ελληνικών φυλών των αγροτικών ζώων βρίσκεται σε κατάσταση εκτός κινδύνου.

Είναι αδιανόητο, πώς στον 21ο αιώνα, η διατήρηση των πολύτιμων γενετικών πόρων εξαρτάται από μία και μόνο παραγωγική παράμετρο, την ποσότητα του γάλακτος. Οι γενετικοί πόροι αποτελούν στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου και ο κάθε ένας από αυτούς είναι μία τράπεζα ανεξερεύνητων γονιδίων. Είμαστε υποχρεωμένοι να τους κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενεές του πλανήτη. Η πλούσια ποικιλότητα των γενετικών πόρων στον ελλαδικό χώρο επηρεάστηκε σημαντικά από τη δυσκολία προσβασιμότητας, λόγω του γεωγραφικού ανάγλυφου, και της νησιωτικότητας.

Οι μοναδικοί αυτοί γενετικοί πόροι μπορούν κάλλιστα να διατηρηθούν με τον σχεδιασμό ενός «Εθνικού Πάρκου Διατήρησης Γενετικών Πόρων των Αγροτικών Ελληνικών Φυλών», με πολυδιάστατο χαρακτήρα, πολιτιστικό, ψυχαγωγικό, ερευνητικό, εκπαιδευτικό και οικονομικό.

Ένα τέτοιο εθνικό εγχείρημα, που θα φιλοξενήσει πάνω από 35 ελληνικές φυλές προβάτων, θα αποτελέσει πρόκληση χρηματοδότησης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, πηγή έμπνευσης των γεωτεχνικών επιστημόνων και παρακαταθήκη του εθνικού ελληνικού γενετικού πλούτου. Εάν δεν ληφθούν σύντομα τέτοιου είδους καινοτόμες πρωτοβουλίες, πολύ σύντομα οι περισσότερες ελληνικές φυλές θα καταλήξουν φωτογραφίες στα βιβλία της ζωοτεχνίας και τα δημόσια ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα θα χάνουν ολοένα και περισσότερα αντικείμενα μελετών τους.

Συμπερασματικά, η συμβολή των προγραμμάτων της γενετικής βελτίωσης στη διατήρηση των πολύτιμων γενετικών πόρων είναι καίριας σημασίας. Το αποτέλεσμα της γενετικής βελτίωσης στα αγροτικά ζώα έχει άμεσα θετικό οικονομικό αντίκτυπο, ενώ με την εφαρμογή αυτής της επιστήμης μπορούν να εντοπιστούν, να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην κάθε φυλή. Πέρα από την παράμετρο της αύξησης των αποδόσεων, η επιστημονική κοινότητα καλείται να εντοπίσει γονίδια ανθεκτικά σε ασθένειες, όπως επίσης και ποιοτικά χαρακτηριστικά που προσδίδουν οι φυλές στα προϊόντα που παράγουν, ενώ η ανθρωπότητα καλείται να διατηρήσει τη βιοποικιλότητα του πλανήτη για την ισορροπία των οικοσυστημάτων και τη διαιώνισή της.

Γενετική Βελτίωση Φυλών: Βραχυκεράτική φυλή

Στη χώρα μας, η γενετική βελτίωση δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ με δέουσα σοβαρότητα

Μετά από δεκαετίες προτεραιότητας στην εισαγωγή και εκτροφή ξενικών βελτιωμένων φυλών ζώων, που έχουν μεν υψηλότερες αποδόσεις, αλλά και υψηλότερο κόστος εκτροφής, είναι καιρός να στραφούμε στη γενετική βελτίωση των δικών μας φυλών (αυτόχθονα βοοειδή, πρόβατα, αίγες, χοίροι), δράση που αποτελεί αντικείμενο του Μέτρου για τους Γενετικούς Πόρους του τρέχοντος Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (2014-2020). Το Μέτρο αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως από όλους τους φορείς που ασχολούνται με τις αυτόχθονες φυλές παραγωγικών ζώων και οι υποδείξεις που θα προκύψουν από την υλοποίηση του συγκεκριμένου Μέτρου πρέπει να συνεχίσουν να υλοποιούνται στο μέλλον. Η νεοσύστατη ΕΕΒΦΒ αποτελεί έναν από τους υποψήφιους φορείς υλοποίησης του Μέτρου.

Tα χαρακτηριστικά της φυλής

Η ελληνική βραχυκερατική φυλή βοοειδών είναι μια από τις αρχαιότερες αυτόχθονες φυλές ζώων που έχουν διατηρηθεί στην παραγωγική διαδικασία στη χώρα μας και, μάλιστα, με μεγάλη γεωγραφική διασπορά. Πληθυσμοί της φυλής απαντώνται κυρίως σε απομακρυσμένες ορεινές και νησιωτικές περιοχές όλων των υψομετρικών ζωνών, από τις παραθαλάσσιες και πεδινές περιοχές έως και τα ψευδαλπικά λιβάδια άνω των 2.000 μέτρων.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα επίσημα δεδομένα για τη φυλή, υπάρχουν περισσότερες από 110 εκτροφές σε 18 νομούς της χώρας (43 δήμοι), με τις περισσότερες από αυτές στους Νομούς Αιτωλοακαρνανίας (52), Κεφαλληνίας (16), Θεσπρωτίας (8), Πέλλας (πάνω από 7) και Σερρών (6). Η φυλή διακρίνεται από την άριστη προσαρμογή της στις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες των ορεινών και νησιωτικών περιοχών της χώρας μας και ενδείκνυται αποκλειστικά για εκτατική (και βιολογική) εκτροφή, σε μέρη όπου τα ζώα, αλλά και οι άνθρωποι που τα εκτρέφουν, έρχονται συχνά αντιμέτωποι με δυσκολίες που απαιτούν μοναδικές αντοχές.

Η διατροφή των ζώων βασίζεται αποκλειστικά στη βλάστηση των φυσικών λιβαδιών της χώρας μας (ποολίβαδα, φρυγανολίβαδα, θαμνολίβαδα, δασολίβαδα, βοσκόμενα δάση πλατυφύλλων), την οποία αξιοποιούν κατά τη διάρκεια όλου του έτους, και μόνο το χειμώνα απαιτούν συμπληρωματική διατροφή στις ορεινές, κυρίως, περιοχές. Από στοιχεία που διαθέτει η ΕΕΕΒΦΒ, φαίνεται πως τα περιθώρια γενετικής βελτίωσης της φυλής, ειδικά όσον αφορά την αύξηση των αποδόσεων σε κρέας –που είναι και το σημαντικότερο προϊόν της– είναι σημαντικά.

Σκοπός της ΕΕΒΦΒ είναι, μεταξύ άλλων, να αναδείξει τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά του κρέατος της φυλής, τα οποία, προς το παρόν λίγοι καταναλωτές γνωρίζουν λόγω της μικρής ακόμη συνολικής παραγωγής. Σε μια χώρα που ακόμη καλύπτει τις ανάγκες της σε βόειο κρέας κατά 80-85% από εισαγόμενα ζώα, η συνεισφορά των αυτόχθονων φυλών στη μείωση του ποσοστού αυτού θα πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα. Με αυτόν τον τρόπο θα υποστηριχθούν τόσο οι κτηνοτρόφοι, όσο και η αγορά που, παρά την κρίση, αναζητά ασφαλή και ποιοτικά ελληνικά προϊόντα.

Γενετική Βελτίωση Φυλών: Φυλή Χόλσταϊν

Γενετική βελτίωση… Και μη χειρότερα…

Για κάθε κλάδο της κτηνοτροφίας, η γενετική βελτίωση θεωρείται θεμελιώδης παράγοντας για την ανάπτυξή της και η γαλακτοπαραγωγός αγελαδοτροφία δεν αποτελεί εξαίρεση. Με τη γενετική βελτίωση στις γαλακτοπαραγωγούς αγελάδες επιδιώκουμε δύο παρεμβάσεις. Η μία αφορά το παραγόμενο προϊόν και τα χαρακτηριστικά του, δηλαδή επιδιώκεται η αύξηση της παραγόμενης ποσότητας γάλακτος με ταυτόχρονη αύξηση ή σταθεροποίηση των στερεών συστατικών του (λίπος, πρωτεΐνη, τύπος καζεΐνης κ.λπ.). Η άλλη αφορά τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε παραγωγικού ζώου, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι τα εξής: τύπος, ισχυρά άκρα, διαμόρφωση μαστού, παραγωγική ζωή, γονιμότητα, εύρος θώρακος, διάπλαση λεκάνης κ.λπ.

Είναι γεγονός ότι τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 δόθηκε έμφαση στην αύξηση της παραγόμενης ποσότητας γάλακτος, πολλές φορές σε βάρος των υπόλοιπων χαρακτηριστικών. Μοιραία, όμως, έτσι καταλήξαμε (σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση της διαγραφής) στη μείωση της παραγωγικής ζωής των ζώων. Από τις αρχές του τρέχοντος αιώνα υπάρχει μια παγκόσμια στροφή στην αύξηση της παραγωγικής ζωής των αγελάδων και, φυσικά, σε αυτό πρωταρχικό ρόλο, σε συνδυασμό πάντα με άλλους παράγοντες (π.χ. ζωονόσοι, διατροφή, ενσταβλισμός), παίζει η γενετική βελτίωση με την επιλογή ταύρων που έχουν τα επιθυμητά χαρακτηριστικά.

Σε αυτό το σημείο, πρέπει να επισημάνουμε ότι βασικός παράγοντας για την αύξηση της παραγωγικής ζωής είναι και η αποφυγή αιμομικτικών διασταυρώσεων. Αυτό γίνεται με το να έχουμε τα στοιχεία των προγόνων του ζώου που γονιμοποιούμε και με το να αποφεύγουμε να το γονιμοποιούμε με ταύρο, που έχει ίδια γραμμή αίματος με αυτούς. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να γίνεται σε κάθε ζώο, καθώς και την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Γνωρίζουμε, επίσης, το Ολικό Μικροβιακό Φορτίο (ΟΜΧ) του γάλακτος κάθε ζώου, καθώς και την περιεκτικότητά του σε σωματικά κύτταρα. Έχοντας όλες αυτές τις πληροφορίες, όπου και όταν χρειαστεί, γίνονται κτηνιατρικές ή διατροφικές παρεμβάσεις, ούτως ώστε το παραγόμενο γάλα να είναι πάντα άριστης ποιότητας. Η Ένωση Φυλής Χολστάιν Ελλάδας (ΕΦΧΕ) είναι αναγνωρισμένη και, φυσικά, μέλος της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης ζώων Holstein, καθώς και του παγκόσμιου οργανισμού για τη φυλή. Παράλληλα, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η Ελλάδα ήταν η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που μέχρι το 2001 δεν διέθετε για τα παραγωγικά της ζώα πιστοποιητικά αποδόσεων (pedigree).

Σήμερα, χάρη στις δράσεις της ΕΦΧΕ, τα μέλη της οργάνωσής μας διαθέτουν πιστοποιητικά αποδόσεων για το σύνολο των παραγωγικών τους ζώων. Στη χώρα μας είχε ξεκινήσει πριν από 40-45 χρόνια μια προσπάθεια παραγωγής σπέρματος από ταύρους προερχόμενους φυσικά από υψηλού παράγωγα ζώα ελληνικών εκτροφών. Δυστυχώς, αυτή η προσπάθεια έχει εγκαταλειφθεί.

Η οργάνωσή μας θα επιθυμούσε, με τη συνδρομή της πολιτείας, να επιχειρήσει να επαναληφθεί αυτή η προσπάθεια. Διαθέτουμε τους επιστήμονες, τις γνώσεις και θαυμάσιο γενετικό υλικό, δεν υπάρχει όμως η διάθεση και η προθυμία από πλευράς κρατικού μηχανισμού.

Αντ’ αυτού, το πρόγραμμα χρηματοδότησης των δράσεων της Ένωσης καθυστερεί τουλάχιστον ενάμιση χρόνο, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί-μέλη της ΕΦΧΕ να χρηματοδοτούν οι ίδιοι την οργάνωση, που είναι τόσο σημαντική για την αγελαδοτροφία της χώρας μας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγοντας από το υπουργείο, ο υπεύθυνος για τη συνέχιση και τη λειτουργία του προγράμματος, εισηγείται τη μη χρηματοδότηση της ΕΦΧΕ, διότι, λέει, είμαστε η φυλή Holstein και όχι η ελληνική ασπρόμαυρη.

Ποια είναι η διαφορά, μόνο ο ίδιος ξέρει. Επίσης, επικαλέστηκε ότι το πρόγραμμα είναι για αυτόχθονες φυλές, ενώ εμείς χρησιμοποιούμε σπέρμα ταύρων εισαγωγής. Όταν, μάλιστα, του υπενθυμίσαμε ότι δεν υπάρχουν ελληνικά σπέρματα, τάχθηκε υπέρ της χρήσης ταύρων. Εδώ θα θέλαμε να τονίσουμε ότι η χρήση εξελιγμένου γενετικού υλικού από κάθε χώρα (ΗΠΑ, Καναδάς, Ολλανδία κ.λπ.) σε κάθε χώρα του κόσμου, που θέλει να αναβαθμίσει την ποιότητα των παραγωγικών της ζώων, είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Εξαιρείται, φαίνεται, η χώρα μας. Και μη χειρότερα…

Η κατάσταση στους εκτρεφόμενους πληθυσμούς κατα είδους αγροτικού ζώου 

Γαλακτοπαραγωγική αγελαδοτροφία

Ποια είναι όμως η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον κλάδο; Παράγουμε, με μακροπρόθεσμη τάση μείωσης, λιγότερο γάλα από το ιστορικό ψυχολογικό όριο της ποσόστωσης, δηλαδή παράγουμε περίπου 600.000 τόνους (η ιστορική ποσόστωση ήταν 640.000 τον.) και καταναλίσκουμε ως φρέσκο παστεριωμένο μόνον ένα μέρος από αυτό που παράγουμε, ενώ εισάγουμε μεγάλες ποσότητες (1.250.000 τον.) με τη μορφή γάλακτος υψηλής παστερίωσης ή συμπυκνωμένα προϊόντα για παραγωγή τυριών και επιδορπίων.

Στη χώρα μας, το γάλα παράγεται κυρίως στην Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία και Ροδόπη – Θράκη και η επεξεργασία και κατανάλωσή του γίνεται στο λεκανοπέδιο και τη Θεσσαλονίκη. Υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση στον κλάδο της μεταποίησης του αγελαδινού γάλακτος, ενώ η οργάνωση του κλάδου δεν βρίσκεται με κανένα κριτήριο στα επίπεδα των κτηνοτροφικά προηγμένων χωρών, με όλες τις συνέπειες που απορρέουν από αυτό (ατομική διαπραγμάτευση των παραγωγών με τις βιομηχανίες, έλλειψη οργανωμένων πρωτοβουλιών στήριξης, αδυναμία προγραμματισμού της παραγωγής, έλλειψη στήριξης της εγχώριας αγοράς κ.λπ.).

Χρειάζεται σοβαρός προγραμματισμός για να αντιμετωπίσουμε την κρίση στην οποία βρισκόμαστε, όπου προτεραιότητα έχει η θωράκιση της εντόπιας παραγωγής. Εγγενές πρόβλημα είναι το υψηλό κόστος παραγωγής, η μόνιμη απειλή της εισαγωγής γάλακτος από το εξωτερικό και η αδυναμία εφαρμογής ουσιαστικών προγραμμάτων διαχείρισης και γενετικής βελτίωσης του παραγωγικού πληθυσμού.

Η γαλακτοπαραγωγός αγελαδοτροφία, ενώ αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ζωικής παραγωγής, εξαρτάται από την εισαγωγή ζώων από το εξωτερικό και, συνεπώς, έχει προτεραιότητα η παραγωγή ζώων αντικατάστασης γαλακτοπαραγωγικής κατεύθυνσης υψηλής γενετικής αξίας.

Η γαλακτοπαραγωγική αγελαδοτροφία μπορεί, όμως, να είναι και σημαντική πηγή κρέατος υψηλής ποιότητας, με τη συστηματική παραγωγή διασταυρωμένων μοσχαριών, χρησιμοποιώντας σπέρμα κρεοπαραγωγικών φυλών σε συνδυασμό με τη χρήση φυλοδιαχωρισμένου (σεξαρισμένου) σπέρματος υψηλής γενετικής αξίας για την παραγωγή του επιθυμητού αριθμού μοσχίδων αντικατάστασης (ακόμη και για πώληση σε τρίτους, εφόσον καλυφθούν οι ίδιες ανάγκες). Τα παραγόμενα μοσχάρια, είτε θα παχυνθούν στη μονάδα που γεννήθηκαν, είτε, στις περισσότερες περιπτώσεις, θα πωληθούν για να εφοδιάσουν τις εξειδικευμένες μονάδες πάχυνσης με ζώα κατάλληλα για παραγωγή ποιοτικού κρέατος.

Τα μοσχάρια αυτά θα δίνουν στην αγορά περί τους 8.000 τόνους κρέατος υψηλής ποιότητας, που αντιστοιχούν σε αύξηση κατά 20% έως 25% περίπου της εγχώριας παραγωγής βόειου κρέατος.

Κρεοπαραγωγική βοοτροφία

Ο κλάδος του κρέατος είναι ο πιο σημαντικός της κτηνοτροφίας της χώρας μας, λόγω της εξαιρετικής διαιτητικής αλλά και οικονομικής σημασίας των προϊόντων, αν λάβουμε υπόψη το τεράστιο έλλειμα που δημιουργεί στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ενώ, όμως, η παραπάνω διαπίστωση επαναλαμβάνεται από όλους, ειδήμονες και μη, πολύ λίγα συγκεκριμένα και συστηματικά βήματα γίνονται για την αναστροφή της τάσης και την πορεία προς την αύξηση της προσφοράς κρέατος από ζώα που εκτρέφονται στην Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά στο βόειο κρέας ειδικότερα, που αποτελεί και τον πιο προβληματικό τομέα, με βαθμό αυτάρκειας 32% περίπου –ο οποίος, χωρίς τα εισαγόμενα μοσχάρια πάχυνσης πέφτει στο 12%-15%–, θα πρέπει να μπει σε εφαρμογή ένα Εθνικό Πρόγραμμα Δράσης.

Ο πληθυσμός των εκτρεφόμενων βοοειδών κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης στη χώρα μας, αποτελείται από τις εξής κατηγορίες ζώων:

Αυτόχθονες φυλές, ζώα καθαρών ξενικών φυλών και διάφορους τύπους διασταυρωμένων ζώων.

Μια ιδιαίτερα σημαντική κατηγορία εκτρεφόμενων κρεοπαραγωγικών βοοειδών αποτελούν τα μοσχάρια (διασταυρωμένα ή καθαρόαιμα) που εισάγονται ζώντα σε ποικίλο ΣΒ (από 150-500 χγρ.) και σφάζονται συνήθως σε ΣΒ 500-650 χγρ. Αυτά, εφόσον εκτραφούν στην Ελλάδα για συνεχή περίοδο 5 μηνών τουλάχιστον, αποκτούν την ιθαγένεια της χώρας μας και πωλούνται με την ένδειξη «Ελληνικής Εκτροφής άνω των 5 μηνών», συμπληρώνοντας το 65% περίπου της εγχώριας παραγωγής. Από τις διασταυρώσεις των αυτόχθονων ελληνικών ζώων με εισαγόμενα που έγιναν τα τελευταία 40 – 50 χρόνια, έχουν διαφοροποιηθεί δύο νέες φυλές, η Ελληνική Κόκκινη (που έχει ως βάση τη φυλή Limousine) και η Ελληνική Ξανθόχρωμη (που έχει ως βάση τη φυλή Blonde d’ Aquitaine). Οι φυλές αυτές έχουν αναγνωριστεί από τους αρμόδιους επιστημονικούς, υπηρεσιακούς φορείς (ΚΓΒΖ) και τους κτηνοτρόφους, και τα ζώα που φέρουν τα χαρακτηριστικά της φυλής εγγράφονται σε επίσημους καταλόγους-προδρόμους της δημιουργίας αναγνωρισμένων γενεαλογικών βιβλίων.

Διαβάστε ακόμη: Εκτροφή βοειδών: Ορθές πρακτικές για αποτελεσματική πάχυνση

Επειδή, όμως, οι δυνατότητες αξιοποίησης των σύγχρονων ελληνικών φυλών βοοειδών υπάρχουν μεν, αλλά η αναμενόμενη παραγωγή είναι επί του παρόντος μικρή, η αντιμετώπιση ενός μεγάλου μέρους των προβλημάτων που μας οδήγησαν στην κατάσταση που περιγράψαμε, θα βασιστεί στην ανάπτυξη σύγχρονων δομών στήριξης της κρεοπαραγωγικής βοοτροφίας.

Οι κύριες προτεραιότητες και τα συγκεκριμένα βήματα, τα οποία πρέπει και μπορούν να αναληφθούν άμεσα, για τη βελτίωση της παραγωγής κρέατος από τις ως άνω κατηγορίες ζώων, είναι τα ακόλουθα:

• Εφαρμογή προγραμμάτων ελέγχου των αποδόσεων και γενετικής βελτίωσης των σύγχρονων ελληνικών φυλών, Κόκκινη και Ξανθόχρωμη και περαιτέρω επιλογής και αναβάθμισης των διασταυρωμένων αδιαμόρφωτων πληθυσμών βοοειδών
• Δημιουργία αναγνωρίσιμων σημάτων προαιρετικής επισήμανσης των σφαγίων με τη συνεργασία της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος (ΕΔΟΚ), για την ευρεία αποδοχή τους και προβολή τους στην κοινωνία.
• Η προαιρετική ένδειξη «Ελληνικής Εκτροφής άνω των 5 μηνών» έχει ήδη καθιερωθεί, χρειάζεται όμως περαιτέρω προώθηση του προϊόντος στην Ελλάδα ή ακόμη και στο εξωτερικό και στήριξη των εκτροφών σε επιστημονικό και τεχνικό επίπεδο.
• Προώθηση της συνεργασίας εκτροφέων-παχυντών-κρεοπωλών, με τη συνεργασία και τη στήριξη της ΕΔΟΚ, για όλες τις παραπάνω κατηγορίες σφαγίων, με στόχο την εξασφάλιση της αποδοχής των προϊόντων στην αγορά. Προϋποθέσεις, η εξασφάλιση αναγνωρισιμότητας των παραγώγων, με την ουσιαστική εφαρμογή της κατηγοριοποίησης σφαγίων (EUROP) και η διαφοροποίηση της τιμής πώλησης στη λιανική.
• Περιορισμός με τελικό στόχο την εξάλειψη των εμποδίων διακίνησης ζώων μεταξύ περιοχών/περιφερειών που οφείλονται σε ασθένειες (κυρίως φυματίωση, βρουκέλλωση, καταρροϊκός πυρετός και πρόσφατα οζώδης δερματίτιδα).

Η εγκατάσταση και αποτελεσματική λειτουργία ενός συστήματος ελέγχων και ιχνηλασιμότητας του κρέατος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού στην αγορά, την προώθηση της ανάπτυξης και τη δίκαιη αντικειμενική φορολόγηση.

Προβατοτροφία – Αιγοτροφία

Η αιγοπροβατοτροφία είναι ο κύριος παραδοσιακός κλάδος της κτηνοτροφίας μας και συμβάλλει στην οικονομία της χώρας, στην περιφερειακή αγροτική ανάπτυξη και στη διατήρηση του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου. Παράγει εξαιρετικά ποιοτικά προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας, πολλά από οποία είναι ΠΟΠ, µε κυριότερα το τυρί φέτα (ΠΟΠ) και το γιαούρτι. Παράλληλα, χιλιάδες επιχειρήσεις, κύρια μικρομεσαίες, δραστηριοποιούνται σε μεταποίηση-εμπόριο-μεταφορές, εξαρτώμενες από τα προϊόντα της αιγοπροβατοτροφίας.

Η φέτα αναγνωρίστηκε ως προϊόν ΠΟΠ με μεγάλη προσπάθεια και αποτελεί στυλοβάτη της κτηνοτροφίας μας και σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη και την απασχόληση στον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας, αλλά και γενικότερα.

Διαβάστε ακόμη: Αιγοτροφία: Εκσυγχρονισμός και ανάπτυξη

Το αιγοπρόβειο κρέας, όμως, αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις στην εποχή μας, οι οποίες συνδέονται με τον παραδοσιακό τρόπο πώλησης και την οικονομική δυσχέρεια των νοικοκυριών, παράγωγο της οικονομικής κρίσης, καθώς οι καταναλωτές στρέφονται προς πιο φθηνά είδη κρέατος και μικρότερες ποσότητες.

Παρά το γεγονός ότι το κρέας των αιγοπροβάτων είναι προϊόν υψηλής διατροφικής αξίας, δεν έχει ενταχθεί αποτελεσματικά στις υφιστάμενες καταναλωτικές τάσεις και βρίσκεται πίσω από τα βασικά είδη κρέατος. Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση βρίσκεται κάτω από τα 7 χγρ. περίπου, με τάση μείωσης.

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος (ΕΔΟΚ) πέτυχε την έγκριση από την ΕΕ ενός προγράμματος προβολής και προώθησης του πρόβειου κρέατος (MEET THE LAMB), τριετούς διάρκειας. Το πρόγραμμα της ΕΔΟΚ στοχεύει στην ενημέρωση των επαγγελματιών (κτηνοτρόφων, εμπόρων, μεταποιητών), των καταναλωτών και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης στις επιλεγμένες αγορές-στόχους της ΕΕ, για το πρόβειο κρέας.

Αυτόχθονες φυλές και πληθυσμοί διασταυρωμένων αιγοπροβάτων

Η εξέλιξη και η σημερινή κατανομή του πληθυσμού των προβάτων και αιγών στην Ελλάδα είναι αποτέλεσμα των επεμβάσεων και των αλλαγών που έλαβαν χώρα τα προηγούμενα χρόνια. Η ανεξέλεγκτη διασταύρωση και η απρογραμμάτιστη εφαρμογή της τεχνητής σπερματέγχυσης, είχαν ως συνέπεια τη μείωση του μεγέθους –μέχρι και την εξαφάνιση– ορισμένων φυλών, με αποτέλεσμα οι διασταυρωμένοι τύποι που δημιουργήθηκαν να αποτελούν το 90% και πλέον του πληθυσμού προβάτων της χώρας. Αντίστοιχα, η πλειοψηφία των αιγών αποτελεί έναν εγχώριο ποικιλόμορφο πληθυσμό, που ονομάζεται ελληνική αίγα.

Η πολιτική ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας και ιδιαίτερα σε ότι αφορά στον αγροδιατροφικό τομέα, για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να στηρίζεται στην παραγωγή ποιοτικών ελληνικών προϊόντων, φυτικής και ζωικής προέλευσης.

Σε ό,τι αφορά, όμως, στα προϊόντα της αιγοπροβατοτροφίας, η διατήρηση του χαρακτηρισμού της φέτας ως ελληνικού ΠΟΠ θα πρέπει να στηριχθεί, εκτός από το εγχώριο προσαρμοσμένο γενετικό υλικό και στις οργανώσεις των παραγωγών, στον καθορισμό επιλεκτικών στόχων, που θα περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά της ποιότητας του τελικού προϊόντος, και στην αυστηρή εφαρμογή των αναγνωρισμένων μεθόδων παραγωγικής διαδικασίας.

Επειδή οι εντόπιες καθαρές φυλές των μικρών μηρυκαστικών αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μικρό τμήμα στο σύνολο των εκτρεφόμενων πληθυσμών, η προσπάθειά μας για τη διατήρηση των υφισταμένων και τη διαμόρφωση σύγχρονων τύπων ελληνικών φυλών πρέπει να στηριχθεί στη σταδιακή μετατροπή των διασταυρωμένων πληθυσμών σε αντίστοιχες υφιστάμενες φυλές ή στη δημιουργία σύγχρονων τύπων ελληνικών φυλών.

Ουσιαστικό νέο στοιχείο στο σχέδιο αυτό είναι η δυνατότητα εισαγωγής στα προγράμματα ελέγχου και βελτίωσης και του διασταυρωμένου ζωικού πληθυσμού της χώρας, ώστε τα πολλά εκατομμύρια διασταυρωμένα παραγωγικά ζώα να μην μένουν έξω από κάθε έλεγχο αποδόσεων και άλλα εφαρμοζόμενα προγράμματα.

Τρομώδης νόσος (Scrapie)

Η αύξηση της ανθεκτικότητας των αιγοπροβάτων στην τρομώδη νόσο πρέπει να αποτελέσει στόχο υψηλής προτεραιότητας. Για τις προβατοτροφικές μονάδες, η παρουσία της ασθένειας έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα, που μπορούν να επεκτείνονται και στη βιομηχανία επεξεργασίας της πρώτης ύλης. Θα πρέπει να δοθεί σε όλους τους κτηνοτρόφους, ανεξάρτητα από την παρουσία διασταυρωμένων ή όχι ζώων στις μονάδες τους, η δυνατότητα να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν ανθεκτικούς στην ασθένεια κριούς ή προβατίνες, ώστε σταδιακά να αυξήσουν τον αριθμό των πιο ανθεκτικών ζώων. Η εφαρμογή του προγράμματος ελέγχου της τρομώδους νόσου έχει ιδιαίτερη σημασία για τα προγράμματα γενετικής βελτίωσης και τις αυτόχθονες φυλές με μικρό πληθυσμό, επειδή η παρουσία της ασθένειας μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνισή τους λόγω σφαγής.

Ανάπτυξη ρυθμιστικού / νομοθετικού πλαισίου για τους αυτόχθονες ζωικούς γενετικούς πόρους

Οι Γενετικοί Πόροι των Αγροτικών Ζώων (ΖΓΠ) έχουν στρατηγική σημασία για την πρωτογενή παραγωγή της χώρας. Η διατήρηση ενός σημαντικού γενετικού αποθέματος αποτελεί εγγύηση για τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα και τις επιλογές για μια βιώσιμη ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία.

Η χώρα μας έχει δεσμευτεί με διεθνείς συνθήκες να δημιουργήσει την απαραίτητη υποδομή και να εκπονήσει την αναγκαία εθνική στρατηγική για την ανάπτυξη δράσεων προστασίας, διατήρησης και αξιοποίησης των γενετικών πόρων και της γεωργικής βιοποικιλότητας, και να συμμετέχει σε δίκτυα συνεργασίας σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα εθνικό πρόγραμμα δράσης, όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις χώρες της προηγμένες κτηνοτροφικά χώρες, για τη διαχείριση των γενετικών πόρων των αγροτικών ζώων. Στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής, θα πρέπει να ενισχυθούν δράσεις για τον χαρακτηρισμό και την παρακολούθηση των γενετικών πόρων των αγροτικών ζώων, να ενσωματωθούν τα θέματα της γενετικής ποικιλότητας των αγροτικών ζώων στον εθνικό σχεδιασμό για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, να προωθηθούν οι κατάλληλες πρακτικές γενετικής διαχείρισης και εκτροφής για την προστασία της γενετικής παραλλακτικότητας, να στηριχθούν οι υπηρεσίες προς το οικοσύστημα και να αναπτυχθεί η σχετική νομοθεσία για την πρόσβαση και κατανομή των ωφελειών.

Σε αυτό πρέπει να περιλαμβάνονται με λεπτομέρειες οι δράσεις για την προστασία και διατήρηση της γενετικής παραλλακτικότητας των αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων και για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων των αγροτικών ζώων, καθώς και ένας επίσημος κατάλογος των αναγνωρισμένων αυτόχθονων φυλών και το πλαίσιο για την παρακολούθηση και ανάλυση του βαθμού κινδύνου εξαφάνισης των αυτόχθονων φυλών.

Ιδιαίτερη σημασία έχει ο καθορισμός των υπεύθυνων φορέων και των αρμοδιοτήτων τους, όπου το ΥΠΑΑΤ θα έχει τη γενικότερη ευθύνη του στρατηγικού προσανατολισμού στα θέματα των γενετικών πόρων και της προστασίας του εθνικού συμφέροντος.

Η υλοποίηση των παραπάνω στόχων προϋποθέτει την ενίσχυση του Εστιακού Σημείου για τους Γενετικούς Πόρους των αγροτικών ζώων), την ανάπτυξη συνεργειών με τις Οργανώσεις παραγωγών και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), οι οποίες μπορούν να αποβούν πολύ χρήσιμες, εφόσον όμως καθορισθούν το περιεχόμενο τους, η διαχείριση, το πλαίσιο λειτουργίας κ.λπ.).

Εκ των ουκ άνευ είναι, βέβαια, η διαρκής ενημέρωση Βάσης Δεδομένων για τους ΖΓΠ και η δημιουργία Τράπεζας Γενετικού Υλικού των Αγροτικών Ζώων, συνδεδεμένων με διεθνείς Βάσεις Δεδομένων. και η διεξαγωγή έρευνας από τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά και Ερευνητικά Ιδρύματα.

Τέλος, επιβάλλεται η συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς (FAO, ERFP και άλλα δίκτυα) και η ανάληψη δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας για τη σημασία της διατήρησης των ΖΓΠ και η ανάληψη κοινών δράσεων (παγκόσμια προγράμματα – διασυνοριακή συνεργασία).

Εφαρμογή στην πράξη: Πρόταση οργανωτικής δομής της γενετικής βελτίωσης

Είναι χρήσιμο να παρουσιαστούν περιληπτικά τα συμπεράσματα μιας ομάδας εργασίας που είχε συσταθεί από το ΥΠΑΑΤ, με τη συνεργασία του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ). Αυτά περιλαμβάνουν τις απαραίτητες δομές και τα μέσα για την υλοποίηση αποτελεσματικών προγραμμάτων Γενετικής βελτίωσης.

Οι γενικές αρχές του προτεινόμενου οργανωτικού σχήματος ακολουθούν τις αρχές που εφαρμόζονται στις προηγμένες κτηνοτροφικά χώρες όπου η Γενετική Βελτίωση πραγματοποιείται από τις οργανώσεις των παραγωγών με τη στήριξη των αντίστοιχων Υπουργείων, των Πανεπιστημίων και των Ερευνητικών Ιδρυμάτων.

Οι προτάσεις της Ομάδας Εργασίας περιλαμβάνουν περιληπτικά:

• Αξιοποίηση των υφιστάμενων οργανώσεων πανελλαδικής εμβέλειας στην κτηνοτροφία για τη δημιουργία μιας ισχυρής Συλλογικής Πανελλήνιας Οργάνωσης Κτηνοτρόφων με ενισχυμένο θεσμικό ρόλο ώστε να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο και τον κύριο εκπρόσωπο όλων των φορέων των κτηνοτρόφων της χώρας που εκτρέφουν παραγωγικά ζώα.
• Το συλλογικό όργανο μεταξύ των δραστηριοτήτων του θα περιλαμβάνει και τη στήριξη των προγραμμάτων γενετικής βελτίωσης σε συνεργασία με τα ΚΓΒΖ του ΥΠΑΑΤ, ενεργώντας ως οργανισμός συγκέντρωσης, επεξεργασίας και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων του ελέγχου των αποδόσεων που δημιουργούνται από ομάδες παραγωγών ή συνεταιριστικές οργανώσεις.
• Καθορισμός του ρόλου των Κέντρων Γενετικής Βελτίωσης Ζώων ως φορέων παροχής τεχνικής στήριξης των οργανώσεων των παραγωγών και των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Τα Κέντρα Γενετικής Βελτίωσης Αγροτικών Ζώων θα συνεργάζονται με τους δικαιούχους και τους γεωτεχνικούς του φορέα των κτηνοτρόφων για την επιστημονική στήριξη των προγραμμάτων ελέγχου και τήρηση των στοιχείων των αποδόσεων. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η παροχή επιστημονικών-τεχνικών οδηγιών τόσο προς τους γεωτεχνικούς όσο και προς τους παραγωγούς.
• Η επέκταση των προγραμμάτων ελέγχου των αποδόσεων στο κατά το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος των πληθυσμών αγελάδων, προβάτων και αιγών που εκτρέφονται στη χώρα μας και η σύνδεσή τους με εργαστηριακές αναλύσεις ατομικών δειγμάτων των ελεγχόμενων ζώων για τον προσδιορισμό της σύνθεσης (λίπος, πρωτεΐνη, λακτόζη) και της ποιότητας (σωματικά κύτταρα, μικροβιακός φόρτος) του γάλακτος θα είναι η βάση για την παραγωγή ποιοτικού προϊόντος. Σχετική είναι επίσης η παρακολούθηση των συστατικών και της ποιότητας των ζωοτροφών ώστε να εξασφαλίζεται η άριστη αξιοποίησή τους.
• Τα αποτελέσματα των ως άνω αναλύσεων θα είναι εξαιρετικά χρήσιμα για τον ουσιαστικό και δίκαιο καθορισμό των τιμών παραγωγού και στη χάραξη της κτηνοτροφικής πολιτικής σε όλα τα επίπεδα.
• Δημιουργία Μόνιμου Εθνικού Συμβουλίου Γενετικής Βελτίωσης

Συμπερασματικά

Η γενετική βελτίωση είναι εργαλείο ανάπτυξης και μάλιστα αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης. Εκτός όμως από τους παράγοντες που αναφέραμε, για την επιτυχία της χρειάζεται προσωπικό εκπαιδευμένο και επαρκές και εξοπλισμός σύγχρονος. Πρέπει όμως να τονίσουμε πως η παρουσία και ενεργός συμμετοχή των κτηνοτρόφων είτε θεσμικά σε ανώτατο επίπεδο (Συμβούλιο Γενετικής Βελτίωσης) είτε λειτουργικά στις κτηνοτροφικές οργανώσεις εφαρμογής των προγραμμάτων είναι απόλυτα απαραίτητη.

Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε πως η στήριξη και ενεργός συμμετοχή της πολιτείας είναι επίσης απαραίτητη προϋπόθεση.

Γράφουν: Ανδρέας Γεωργούδης, γενικός διευθυντής Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος (ΕΔΟΚ), καθηγητής πανεπιστημίου,

Αφροδίτη Χρυσοχόου, Δρ. Μαστρανεστάσης Α. Ιωάννης, Τεχνολόγος Γεωπόνος ΜSc Γενετική Βελτίωση Αγροτικών Ζώων Υπεύθυνος προγράμματος «Γενετικοί πόροι στην Κτηνοτροφία» Ένωση Κτηνοτρόφων Προβάτου φυλής Λέσβου
Αχιλλέας Τσαπραΐλης, πρόεδρος της Ένωσης Εκτροφέων Ελληνικής Βραχυκερατικής Φυλής Βοοειδών, και Γιάννης Καζόγλου, γεν. γραμματέας της Ένωσης Εκτροφέων Ελληνικής Βραχυκερατικής Φυλής Βοοειδών

Θανάσης Βασιλέκας, πρόεδρος της Ένωσης Φυλής Χολστάιν Ελλάδας (ΕΦΧΕ)