Οι πρόσθετες ύλες ζωοτροφών (feed additives) είναι ουσίες, οι οποίες προστίθενται στις ζωοτροφές για να βελτιώσουν τα διαιτητικά τους χαρακτηριστικά ή την υγεία των ζώων ή την ποσότητα και την ποιότητα των παραγόμενων κτηνοτροφικών προϊόντων ή και να συμβάλλουν στη βελτίωση του περιβάλλοντος
Διάγραμμα 1: Στόχοι χρήσης πρόσθετων υλών ζωοτροφών
Σύμφωνα με τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 1831/2003, οι πρόσθετες ύλες ζωοτροφών είναι ουσίες ή μικροοργανισμοί ή παρασκευάσματα, πλην των πρώτων υλών των ζωοτροφών και των προμειγμάτων, που προστίθενται σκόπιμα στις ζωοτροφές ή στο νερό, προκειμένου να οδηγήσουν σε:
- θετικό αποτέλεσμα επί των χαρακτηριστικών των ζωοτροφών,
- θετικό αποτέλεσμα επί των χαρακτηριστικών των ζωικών προϊόντων,
- θετικό αποτέλεσμα επί του χρώματος πτηνών και ιχθύων,
- ικανοποίηση διατροφικών αναγκών των ζώων,
- θετικό αποτέλεσμα στις περιβαλλοντικές συνέπειες της ζωικής παραγωγής,
- θετικό αποτέλεσμα επί της παραγωγής, της επίδοσης ή της καλής διαβίωσης των ζώων, ιδίως επηρεάζοντας τη γαστρεντερική μικροχλωρίδα ή την πεπτικότητα των ζωοτροφών και θετικό κοκκιδιοστατικό ή ιστομονοστατικό αποτέλεσμα.
Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να επιτυγχάνονται χωρίς να θίγεται, σε καμία περίπτωση, η υγεία των ζώων και των καταναλωτών των ζωικών προϊόντων και χωρίς να παραπλανάται ο χρήστης ως προς τις ιδιότητες της κάθε πρόσθετης ύλης. Σύμφωνα με τον ίδιο κανονισμό, οι πρόσθετες ύλες των ζωοτροφών κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:
- Διατροφικές
- Τεχνολογικές
- Αισθητικές
- Ζωοτεχνικές
- Προληπτικές της υγείας των ζώων
Οι πρόσθετες ύλες, στο σύνολό τους, υπόκεινται σε ειδικούς κανονισμούς που αφορούν τον τρόπο παραγωγής τους, τις λεπτομερείς ιδιότητές τους και τον σκοπό χρήσης τους και απαιτούν ειδική άδεια για την κυκλοφορία τους. Μετά την έγκριση της σχετικής άδειας, εγγράφονται σε ειδικό κατάλογο που τηρεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Διατροφικές πρόσθετες ύλες ζωοτροφών
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται ύλες που σκοπό έχουν την κάλυψη διατροφικών αναγκών των ζώων, άμεσα ή έμμεσα, σε συγκεκριμένες κατηγορίες θρεπτικών συστατικών. Τέτοιες κατηγορίες είναι τα ανόργανα ιχνοστοιχεία, οι βιταμίνες και οι ουσίες με βιταμινική δράση, τα αμινοξέα και ανάλογα αυτών και οι μη πρωτεϊνικές αζωτούχες ουσίες (ουρία ή ανάλογες ουσίες).
Τεχνολογικές πρόσθετες ύλες ζωοτροφών
Στις τεχνολογικές πρόσθετες ύλες περιλαμβάνονται διάφορες ουσίες που σχετίζονται με τη διατήρηση ή και τη βελτίωση της ποιότητας των ζωοτροφών ή τη διαφοροποίηση των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των ζωοτροφών. Τέτοιες ουσίες είναι οι συντηρητικές, τα αντιοξειδωτικά, οι γαλακτωματοποιητές και οι σταθεροποιητές των γαλακτωμάτων, τα βελτιωτικά ροής, οι συνδετικές ύλες, τα δεσμευτικά αντιδιαιτητικών ουσιών (κυρίως των μυκοτοξινών) και τα βελτιωτικά της ενσίρωσης.
Αισθητικές πρόσθετες ύλες ζωοτροφών
Σε αυτές περιλαμβάνονται ουσίες που προστίθενται στις ζωοτροφές για να βελτιώσουν την ελκυστικότητά τους (βελτιωτικά ελκυστικότητας) ή το χρώμα παραγόμενων ζωικών προϊόντων (χρωστικές).
Ζωοτεχνικές πρόσθετες ύλες ζωοτροφών
Στις ζωοτεχνικές πρόσθετες ύλες περιλαμβάνονται ουσίες ή και μικροοργανισμοί που, με την προσθήκη τους στα μείγματα διατροφής των ζώων, συμβάλλουν στη βελτίωση της πεπτικότητας των θρεπτικών συστατικών και στη μείωση των αποβαλλόμενων συστατικών στο περιβάλλον (π.χ. ένζυμα), στη σταθεροποίηση ή και στη βελτίωση της επιθυμητής μικροχλωρίδας του πεπτικού συστήματος των ζώων (προβιοτικά και «πρεβιοτικά») και ουσίες με πολλαπλή δράση (βιοενεργά φυτικά εκχυλίσματα).
Προληπτικές της υγείας των ζώων πρόσθετες ύλες
Είναι οι μόνες επιτρεπόμενες φαρμακευτικές ουσίες έναντι των κοκκιδιάσεων και των ιστομονάδων.
Από το σύνολο όλων των κατηγοριών πρόσθετων υλών των ζωοτροφών, οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία χρησιμοποιούνται στα μείγματα διατροφής όλων των ειδών των εκτρεφόμενων ζώων σε ποσότητες που εξαρτώνται από το είδος, την ηλικία και το παραγωγικό στάδιο των ζώων. Για όλα τα άλλα είδη πρόσθετων υλών, κρίνεται κατά περίπτωση είδους και ηλικίας ζώου η αναγκαιότητα και η ποσοτική τους χρησιμοποίηση.
Διαβάστε ακόμη: Τα οφέλη των φυτογενών πρόσθετων στις ζωοτροφές
Γράφουν: Κ. Ι. Φεγγερός, καθηγητής στο Εργαστήριο Φυσιολογίας Θρέψεως και Διατροφής, του Τμήματος Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών του ΓΠΑ.
